Oververhit
Dat was even schrikken! Niemand staat graag in de file, laat staan als er een giraffe van vijf meter lang achterin zit. Dit overkwam de verzorgers van een Engelse dierentuin, die op 7 juli verantwoordelijk waren voor het transporteren van een jonge netgiraffe naar Diergaarde Blijdorp. Op de overdrukke A17 in Noord-Brabant kwam de colonne tot een stilstand, terwijl de temperatuur de 27 °C aantikte. Om te voorkomen dat het dier last van hittestress zou krijgen, heeft Rijkswaterstaat de verzorgers vervolgens over de vluchtstrook richting de Moerdijkbrug geëscorteerd. De keuze om bij deze temperatuur dieren te vervoeren kon op veel kritiek rekenen online; Diergaarde Blijdorp is niet ingegaan op het commentaar. In de Europese Unie geldt alleen een commercieel transportverbod voor dieren vanaf 35 °C. Of dierentuinen ook onder deze regeling vallen, is nu al bijna twintig jaar een juridisch grijs gebied. Gelukkig is Javari, zoals de jonge hengst heet, inmiddels heelhuids aangekomen in Diergaarde Blijdorp. Hij brengt zijn quarantainetijd door in De Ui en is dus al te zien. Blijdorp heeft enkele jaren de knip erop gehouden bij de giraffen om woningnood te voorkomen, maar het is de bedoeling dat Javari zich de komende jaren ontplooit tot een echte casanova.
Kassa!
Vorig jaar was het al te lezen in het gemeentelijk coalitieakkoord, maar nu is het definitief: Rotterdam maakt 18 miljoen euro vrij voor de restauratie van de Rivièrahal in Diergaarde Blijdorp. Eind juni zetten Blijdorp-directeur Zevenbergen en D66-wethouder Kasmi hun handtekening onder dit eenmalige ruggensteuntje van de gemeente. Dit bedrag is niet genoeg om het complete pand in oude luister te herstellen – dat wordt begroot op vijftig miljoen euro – maar stelt het park wel in staat om te beginnen met de renovatie van de Victoria Serre. De tropenvleugel van de Rivièrahal wordt gekoesterd door veel bezoekers en huisvest een bijzonder scala aan bedreigde vogelsoorten, maar is bouwtechnisch een groot zorgenkindje. Blijdorp hoopt in 2024 of 2025 te beginnen met de werkzaamheden. De Rivièrahal is een beschermd rijksmonument en de Victoria Serre zal daarom weer meer gaan lijken op hoe de kas er anno 1940 uitzag. Vorig jaar deelde Blijdorper Bende al exclusieve bouwplannen.
Van het slot
Hoera! Eindelijk lijkt de griepgolf bij wilde vogels in Nederland af te zwakken. De ophok- en afschermplicht is daarom sinds 6 juli alleen nog van toepassing in de Gelderse Vallei en de Brabants-Limburgse Peel, waar de pluimveedichtheid het hoogst is. Dat betekent dat je in Blijdorp voor het eerst in twee jaar tijd weer het Flamingo-Strand en de Grote Vijver kan opzoeken. Deze uitbraak van vogelgriep was de heftigste ooit in Europa. Hoewel dit virus, H5N1, voornamelijk rondging bij pluimvee en watervogels, is er geen fundamenteel verschil tussen vogelgriep en mensengriep. H5N1 is zeer gevaarlijk wanneer het overspringt op mensen en daarom werd de afgelopen twee jaar het zekere voor het onzekere genomen. Alleen de Grote Vliegkooi in het Aziatisch Moeras is nog steeds niet toegankelijk voor bezoekers, wat vermoedelijk te maken heeft met de staat van onderhoud van deze doorloopvolière. Naar verwachting wordt de Grote Vliegkooi in de loop van volgend jaar gesloopt om ruimte te maken voor de olifanten.
Stuiterballen
Is ‘ie niet leuk? De kleine vicuña bruist van de energie. De ouders van de spruit zijn het ervaren koppel Kim en Pedro. De kleine oogt gezond, het geslacht is nog onbekend. Papa verblijft wel tijdelijk achter de schermen, hij zat de vrouwtjes te veel achterna in dit kwetsbare stadium. De vreugde is ook groot bij de Darwins nandoes. In de broedmachine zijn vier loopvogeltjes uit het ei gekropen, waarna ze direct teruggeplaatst zijn in het nest. Bij deze soort leggen de vrouwtjes hun eieren in één groot nest, waar de vader zich vervolgens over ontfermt. Inmiddels groeien de jongen als kool. Voor de zekerheid mogen ze nog eventjes geen kennis maken met hun toch wel onvoorspelbare huisgenoten.
Natuurbehoudscentrum
Het Natuurbehoudscentrum in het Oceanium heeft een paar bijzondere nieuwe inwoners: drie Balabac-kantjils zijn nu te zien in het vogelverblijf. Deze bedreigde zoogdieren bewoonden voorheen het nachtdierenverblijf in het Aziëhuis. De exacte reden voor hun transport is niet bekendgemaakt. Diergaarde Blijdorp huisvest één van de slechts drie mannetjes die resteren in gevangenschap wereldwijd. Vorig jaar verwekte hij twee dochters, gehoopt wordt dat er dit jaar enkele mannetjes ter wereld komen. De kantjils delen hun nieuwe optrekje met geelkeelgaailijsters, roodoorbuulbuuls en roelroels. Een koppeltje Balispreeuwen heeft recentelijk juist het Natuurbehoudscentrum verruild voor de Van-Harencarspel-kooi in de Rivièrahal omwille van hun territoriale gedrag. In diezelfde kooi zijn tegenwoordig ook de Vietnamfazanten te zien die eerder in de Maleise Bosrand verbleven.
Zomerkriebels (1/2)
Heb jij ‘m gezien? Halverwege juni stond de Sumatraanse reuzenaronskelk (Amorphophallus titanum) in de Victoria Serre in bloei. Daarbij ondergaat deze plant binnen enkele dagen een spectaculaire transformatie. Uit een bescheiden groene knop verschijnt een tot wel drie meter lange bloeiwijze, waaraan de aronskelk zijn bijnaam ‘penisplant’ te danken heeft. Eerst gaan de vrouwelijke bloemen open, twee dagen later gevolgd door de mannelijke bloemen. De bloei van de reuzenaronskelk is niet alleen een lust voor het oog, maar gaat ook gepaard met een sterke aasgeur. Vermoedelijk lokt de plant hiermee kevers die als bestuivers dienen. Na enkele dagen verwelkt de bloem weer en begint de maandenlange transformatie tot vrucht. De bloei kost deze titanen zoveel energie dat ze het maar eens per decennium kunnen doen. Helaas heeft het niet mogen baten in Blijdorp, want momenteel staat alleen dit individu in bloei. Wel is er stuifmeel opgeslagen en ingevroren, zodat deze penisplant op een later moment alsnog z’n missie kan voltooien.
Zomerkriebels (2/2)
Ook bij de vogels kan je merken dat het zonnetje schijnt! Allereerst de Victoria Serre, waar de kuikens uit Kort Nieuws #188 nu ook vergezeld worden door een jonge zwartnekvruchtenduif. Blijdorp fokte voor het laatst in 2020 met deze Zuidoost-Aziatische soort. Erg bijzonder is ook de geboorte van een wolnekooievaar in de Grote Vliegkooi. In dierentuinen verloopt de fok met deze kwetsbare draslandvogels uit India erg stroef. Dat heeft ervoor gezorgd dat in heel Europa slechts twintig individuen resteren nu, waarvan sommigen niet eens met een soortgenoot gehouden worden. Ieder kuiken telt dus! Bij het Weverkopje is inmiddels weer een nieuwe generatie grote textorwevers, groenhelmtoerako’s en purperglansspreeuwen te zien, terwijl in de Maleise Bosrand roodoorbuulbuuls en een Sumatraanse gaailijster uit het ei gekropen zijn.
Wereldreis
Bij sommige diersoorten in Blijdorp is het eeuwig een drukte van belang, zo ook bij de reuzengoerami’s in Taman Indah. In 2017/2018 schreven we al over ‘goerami-drama’, wat toen resulteerde in de dood van het oude, dominante individu. Later dat jaar kreeg het overgebleven mannetje weer gezelschap van een jonge soortgenoot. Eind goed al goed, zo leek het, totdat begin 2023 weer de vlam in de pan schoot. Krachtmetingen waren aan de orde van de dag, tijdelijke separaties met netten mochten niet baten. Uiteindelijk werd besloten om de voornaamste onruststoker achter de schermen te plaatsen – in het vijvertje waar ook de waterbananen uit Madagaskar staan, om precies te zijn. Het was de bedoeling dat dit dier op termijn een plekje elders in Europa zou krijgen, maar toen overleed vorige maand geheel onverwachts de achterblijver in Taman Indah… De relschopper is nu weer teruggekeerd naar zijn vertrouwde stekje. Wat een omzwervingen!
Onderzoekscentrum
De verbouwing van de dierenkliniek is compleet! Dankzij een donatie van €82.500 van de vereniging Vrienden van Blijdorp gaat het ‘onderzoekscentrum’, zoals het Henri Martinhuis voortaan genoemd wordt, weer helemaal met de tijd mee. Via de publiekszaal kunnen bezoekers meekijken in de operatiezaal en het laboratorium. Informatie over veterinair, genetisch en ecologisch onderzoek wordt verstrekt via leesvoer en speelse puzzels. Kom vooral eens een kijkje nemen!
Op het eerste gezicht
De toepaja’s in het Aziëhuis hebben een roemruchte reputatie: deze fascinerende ‘mix’ van knaagdieren en primaten hebben inmiddels meerdere ontsnappingspogingen ondernomen in Diergaarde Blijdorp. Tel daar maar nog eentje bij op nu! Door een klein gaatje in een scheidingswand wist het nieuwe vrouwtje veel eerder dan gepland kennis te maken met manlief. Gelukkig kunnen ze het goed vinden samen, er zijn zelfs al meerdere paringen gespot…
Buiten Blijdorp
Over liefde op het eerste gezicht gesproken: tijger Emas heeft er geen gras over laten groeien! De Sumatraanse tijger verruilde eind vorig jaar de polder voor het Duitse Frankfurt en mocht in maart kennismaken met vrouwelijke soortgenoot Cinta. En toen verschenen op 20 juni opeens twee kleine vlekjes op de nachtcamera’s! De kans is aanwezig dat de tweeling direct bij de eerste kennismaking verwekt is, want de draagtijd van tijgers duurt ongeveer drie maanden. Emas arriveerde in 2015 in Diergaarde Blijdorp, maar mocht zich al die tijd niet voortplanten. Het DNA van zijn toenmalige partner Alia was namelijk al rijkelijk vertegenwoordigd in het Europese stamboek. Het waarborgen van genetische diversiteit is extreem belangrijk voor de toekomstbestendigheid van het fokprogramma. In Rotterdam is momenteel alleen tijgerin Alia te zien, zij mag hier haar oude dag slijten.
Hoewel het niet exact duidelijk is op welke onderdelen van het ontwerp bezuinigd wordt, blijft de opzet grotendeels ongewijzigd. Waar het ringstaartverblijf een weergave is van het uitgestrekte droge ecosysteem op Madagaskar, komen bezoekers na hun rondje door de buitenlucht terecht in een vochtige, tropische hal. Hier worden de regenwouden van de oostkust nagebootst. Hier krioelt het van de levensvormen en dat blijkt ook uit de oorspronkelijke plannen: kameleons, Madagaskarwevers, boegsprietschildpadden, smalstreepmangoesten en muismaki’s zijn stuk voor stuk genoemd. Ook de ploegschaarschildpadden, spinschildpadden en Madagaskarleguanen, tegenwoordig in het Natuurbehoudscentrum ondergebracht, behoren tot de opties. De fauna wordt ondergebracht in aparte verblijfjes die binnen in de kas gecreëerd worden. Ook de botanisten kunnen er hun hart ophalen. Madagaskar staat immers bekend om unieke flora zoals de waterbanaan en de reizigerspalm. Het groen wordt zeker niet uit het oog verloren bij het invullen van de kas.
Madagaskar beslaat grofweg een derde deel van de beoogde uitbouw, aan het oostelijke uiteinde. Wat resteert, vormt één ruimte zonder tussenmuur, maar beslaat desalniettemin twee totaal verschillende werelden: Komodo, gelegen in de Kleine Soenda-eilanden, en de Galapagos, een archipel in de Stille Oceaan. Allereerst bezoeken we Komodo: een stukje UNESCO Werelderfgoed. In tegenstelling tot grotere Indonesische eilanden zoals Borneo en Sumatra, bestaat Komodo vooral uit tropische savannes – vanzelfsprekend zal het verblijf niet al teveel weelderige planten tellen. In het recente verleden hebben de Komodovaranen in Blijdorp twee onderkomens gehad: één in de Rivièrahal en één in het Aziëhuis. Uit beide verblijven heeft de dierentuin lering getrokken en het verblijf wordt dan ook uiterst diervriendelijk. Met een gronddiepte van tussen de 50 en 75 centimeter diep kan er naar hartenlust worden gegraven en er kan gezwommen worden in een waterpartij. Doorgaans zullen de dieren individueel verblijven in hun eigen ruime verblijven en alleen wanneer het vrouwtje vruchtbaar is, worden de perken gekoppeld. Als bezoeker kijk je van bovenaf het verblijf in: niet geheel ongelijk aan de Krokodillenrivier, alleen bedraagt het hoogteverschil hier slechts één à twee meter.
Visueel wordt deze helft gescheiden van het volgende segment door beplanting en een hutje, bestemd voor uitleg over wat er komen gaat: de Galapagos! Haar extreme isolatie maakte deze eilandenreeks (eveneens Werelderfgoed) tot een informatieschat voor de alom bekende bioloog Charles Darwin, met als bekendste voorbeeld natuurlijk de Galapagosreuzenschildpadden. Het bezoekerspad slingert vanaf het hutje dwars door het lager gelegen schildpaddenverblijf heen, al kunnen de schildpadden onder een brug door om beide helften bereiken. Het verblijf wordt gethematiseerd door de twee ouders van de Galapagos: water en vuur. Door het verblijf worden afgekoelde lavaformaties verspreid, er komt een stuk van het verblijf met zout water en zelfs het pad kleurt zwart. Niet alleen zijn al deze ontwerpkeuzes leuk voor het publiek, maar ze zijn ook nuttig. Galapagosreuzenschildpadden zijn niet per se solitair, maar ze hebben van tijd tot tijd ook best behoefte aan wat rust. Een visuele barrière in de vorm van het verhoogde pad zou daarbij van pas komen. Ook zouden de zogenaamde lava flows enig reliëf geven, wat een goede spieroefening is voor deze zwaargewichten die bij een egale grond soms pootproblemen ontwikkelen. Oudere concepten uit 2018 tonen ook een mogelijk buitenverblijf, al wordt dit in recentere ontwerpen niet getoond.
Eerdere ontwerpen laten ook wat andere interessante ontwerpkeuzes zien. Zo loopt de verzorgersruimte onder het bezoekerspad en is er onder de Galapagos-hut ruimte om de dieren te separeren. Ook werd er nagedacht over een doorsteek, bedoeld voor drukke dagen, waardoor bezoekers desgewenst direct van het begin van het Komodosegment naar de ingang van het Natuurbehoudscentrum kunnen lopen. Opmerkelijk is dat op de plattegronden een verblijfje voor de Filipijnse zeilhagedis is ingetekend bij deze bypass, want deze oude bekende uit het Aziëhuis krijgt al een onderkomen in het Natuurbehoudscentrum.
