Blijdorp sluit na 10 jaar vlinderkoepel Amazonica: “ongelukkige ontwerpkeuzes”

Foto: Jop Kempkes (BB-Beheer)

Vlinderkoepel Amazonica in Diergaarde Blijdorp wordt op 1 september gesloten voor bezoekers. Parkdirecteur Zevenbergen geeft in het Vriendennieuws aan dat er ernstige zorgen zijn over de structurele integriteit van de houten dakconstructie. De komende maanden zal uit een grondige inspectie van het pand moeten blijken of een renovatie nog mogelijk is. De dierentuin vreest echter dat er niets anders op zit dan de iconische kas tegen de vlakte gooien en is al bezig met het uitplaatsen van de inwoners.

Amazonica werd in 2013 geopend ter gelegenheid van het vijftigjarige jubileum van de Vrienden van Blijdorp. Het geschenk heeft de vereniging ruim één miljoen euro gekost en was de bekroning van het verder relatief bescheiden Zuid-Amerikaanse themagebied. Ten tijde van de opening gooide Amazonica hoge ogen als de grootste tropenkoepel in de Benelux met een state-of-the-art klimaatsysteem. Het samenspel van de weelderige planten, het brede scala aan vlindersoorten en de Latijns-Amerikaanse sferen maakte van Amazonica al snel een Rotterdamse publieksfavoriet.

Fragiel

Foto: @AgainErick (Wikimedia Commons). Amazonica in aanbouw (2013).

Achter de schermen groeide Amazonica echter al snel uit tot een zorgenkindje. Natuurlijk waren er ‘kinderziektes’, zoals onbetrouwbare filters en stikhete temperaturen tijdens de zomer, maar het dak veranderde al snel in een structureel pijnpunt. Het dak, speciaal ontworpen om de broeierige kas te scheiden van de kille buitenlucht, bleek veel minder stevig dan gehoopt. Al na anderhalf jaar scheurden drie van de luchtkussens tijdens een winterstorm. Van een echte doorbraak was geen sprake, omdat het slechts één van de folielagen betrof. Wel schoot het energieverbruik van de koepel rap omhoog en zorgde het klapperende folie voor behoorlijk wat geluidsoverlast.

Voor de herstelwerkzaamheden verscheen begin 2015 een extra dienstpad langs de noordgevel van de koepel, afgesnoept van de weide van de vicuña’s. De lekkages bleven echter maar opduiken. Aanvankelijk werd met de vinger gewezen naar nieuwsgierige meeuwen en kraaien, maar ook een extra net bovenop de koepel bood geen soelaas. Eens in de zoveel tijd vond er onderhoud plaats, maar soms leek het wel alsof de volgende dag alweer een ander zeil gescheurd was.

Foto: Jop Kempkes (BB-Beheer). Dakschade na storm Corrie (2022).

Het uitzonderlijke stormseizoen van 2022 spande de kroon. Tijdens storm Corrie vond voor het eerst een échte dakdoorbraak plaats, waarbij beide lagen van een luchtkussen aan flarden gescheurd werden. Om te voorkomen dat er vlinders zouden ontsnappen, werd de wond in allerijl afgeplakt met een blauw zeil. Dat ergere schade achterwege bleef tijdens Dudley, Eunice en Franklin mag een klein wonder heten, gaf Blijdorp later zelf toe.

Het incident maakte duidelijk dat pappen en nathouden niet langer volstond. Helaas blijkt het vrijwel onmogelijk om het fragiele plastic te vervangen door een steviger materiaal, want daar is het houten geraamte van de koepel niet op berekend. Ook zijn er zorgen over wat acht jaar aan continue vochtopbouw heeft gedaan met het hout. In het Vriendennieuws verklaart directeur Zevenbergen: “Destijds is gekozen voor een vrij nieuwe en innovatieve dakconstructie. Daar zat dus een bepaald risico aan vast en helaas moeten we nu constateren dat het toen geen gelukkige keuze is geweest.” Het doel van de sluiting is om nog één uitgebreide inspectie uit te voeren, opdat de relatief recente miljoeneninvestering hopelijk toch nog gered kan worden.

Hoe nu verder?

Foto: Sabine Buchholz (BB-Facebook). Kleine passiebloemvlinder.

Diergaarde Blijdorp heeft zich de afgelopen maanden stilletjes voorbereid op een heuse marathon aan transporten. Dat is onvermijdelijk, want intern is niet genoeg capaciteit om álle inwoners van Amazonica tijdens een verbouwing op te vangen. De situatie biedt Blijdorp echter ook de kans om kritisch te reflecteren op de huidige samenstelling van de koepel. Amazonica neemt maar liefst een kwart hectare in beslag, maar draagt momenteel niet concreet bij aan natuurbehoud. Neem de vlinders, waarvoor Blijdorp grotendeels afhankelijk is van de periodieke ímport van cocons uit Costa Rica. Met de naderende werkzaamheden in gedachten werd die aanvoer een tijdje terug al stilgelegd. Naar verwachting zullen de vlinders dan ook volledig uit de collectie verdwijnen.

Hoewel alle inwoners van het Amazonegebied worstelen met het verlies van leefgebied, verkeren veel inwoners van Amazonica simpelweg niet in accuut gevaar. De Peruaanse wandelende takken en witgevlekte zoetwaterroggen staan weliswaar op de Rode Lijst, maar fokken gemakkelijk in gevangenschap, dus hun ‘backup-populatie’ is gezond. Eigenlijk zijn alleen de arrau- en prachtaardschildpadden écht van conservatiebelang, maar juist bij deze dieren blijft voortplantingssucces al een decennium uit in Rotterdam, met weinig zicht op vooruitgang. Mogelijk dat ze in een ander verblijf beter tot hun recht komen.

Foto: Greet van den Bergh (BB-Facebook). Arrauschildpad.

Met de sluiting van Amazonica heerst opeens onzekerheid over de toekomst van een aanzienlijk deel van Blijdorp. Grenzend aan Amazonica vind je immers ook de verlaten en bouwvallige tribune van de voormalige vogelshow. Er wordt al geruime tijd gespeculeerd over de toekomst van de naburige verblijven van de bizons, ijsberen en poedoes. Op een steenworp afstand is Blijdorp momenteel bezig met het renoveren van de volières van de ara’s en ibissen, waarbij expliciet wordt gekozen voor een flexibel ontwerp. Naar verwachting presenteert Diergaarde Blijdorp dit najaar een bijgestelde versie van het Masterplan 2030 – mogelijk wordt dan meer duidelijk.

Foto: Jim Louwerens (BB-Facebook). Amazonica in 2014.

Kort Nieuws #120

Nuevo in El Bosque Nuevo

Foto: Ingrid Bruggeman-Bussching (BB-Facebook)

Leuk nieuws uit het dorpje in Amazonica, El Bosque Nuevo. De Peruaanse wandelende takken zijn daar overgegaan tot voortplanting. Als je goed kijkt, kan je in het verblijf de kleintjes spotten. In het Engels worden ze ook wel black beauties genoemd en uit hun uiterlijk blijkt waarom: deze insecten, meestal enkele centimeters lang, hebben een pikzwart lichaam. De volwassen dieren hebben wel een paar felrode vleugeltjes, overblijfselen uit een vervlogen tijd: tegenwoordig lijken ze geen nut meer te hebben. Ook een kleine verandering in het andere grote terrarium in hartje Amazonica: waar eens een grote Ecuadoraanse roodvoetspin regeerde, zijn drie van haar jongen in haar voetsporen getreden. Het verhaal dat hieraan voorafging, is een opmerkelijke. Een tijdje verbleef ze in de Diergaarde, zonder in contact gekomen te zijn met een mannelijke soortgenoot. Des te vreemder was dus de vondst van een flinke groep baby-spinnen in haar verblijf! Is deze soort in staat om zichzelf te bevruchten, een evolutionaire noodgreep om het voortbestaan van de soort te garanderen? Het blijft een mysterie. De spinnetjes zijn in kleine bakjes grootgebracht en nu ze groot genoeg zijn, mag een aantal van hen het koninkrijk van hun moeder overnemen. De andere roodvoetspinnen krijgen in andere dierentuinen onderdak.

Schandalige Schapenhoofden: het vervolg

Weet je het nog? In augustus van dit jaar berichtten we over de California sheep head-vissen. Een zeldzaamheid in aquaria en een fascinerende soort – kortom, een welkome aanwinst voor het Oceanium, zou je denken. Dat dachten de verzorgers in 2014 ook toen een groepje van vijf in ontvangst werd genomen. Ze kregen een plekje in het Kelpwoud, maar het bleek dat ze regelmatig hun sterke kaken zetten in de kwetsbare vinnen van de inwonende haaiensoorten. Inmiddels is het voormalige zeeotterbassin in gereedheid gebracht voor ze en zijn ze weer te bewonderen. Eind goed, al goed.

Slurfhondjes

Foto: Jeroen de Bruijn (BB-Facebook)

Nieuw leven in de Krokodillenrivier! In het verblijf van de slurfhondjes ritselt sinds kort een derde slurfje rond tussen het gevallen gebladerte. Het is het eerste jong dat de ouderdieren succesvol grootbrengen. Waarom het eerder niet lukte, is niet bekend volgens de Diergaarde. Een aantal maanden geleden liet Blijdorp weten dat er een aantal slurfhondjes uit Amerikaanse dierentuinen zou overkomen om de Europese genenpoel aan te vullen. Alle dieren in Europa zijn namelijk nazaten van Gloria en Gambit, het oorspronkelijke Rotterdamse fokstel. De incestueuze stamboom die zo is ontstaan kan op termijn rampspoed betekenen voor de populatie in gevangenschap. Helaas zijn er nog geen dieren aangekomen uit Amerika en is dit jong dus uit hetzelfde bedje ziek afkomstig.

In Memoriam

Foto: Saskia Bokkers (BB-Facebook)

Banteng Bas is overleden. Ruim negen jaar geleden kwam hij ter wereld in de Maleise Bosrand en sindsdien is hij uitgegroeid tot hoofd van zijn kudde. Hij is veelvuldig vader geworden en ook nu zijn er drie van zijn nazaten te bewonderen in Rotterdam. In principe kunnen bantengs wel meer dan 20 jaar oud worden, al helemaal in gevangenschap. Het is dus niet ondenkbaar dat hem iets mankeerde.

Finding Coral

Screenshot: Diergaarde Blijdorp (YouTube)

Hè hè, eindelijk! De levend-koraalbak van het Great Barrier Reef is nu meer dan slechts een lege tank. Op uiterst delicate wijze is een aantal koraalstekjes bevestigd aan de kunstkoralen, door ze met een speciale soort klei vast te plakken. Ook zorgen wat zee-egels en doktersvissen voor de nodige dynamiek. Eind 2016 werd de rest van het Great Barrier Reef-gedeelte van het Oceanium al opgeleverd, maar het heeft lang geduurd totdat dit aquarium gereed was voor zijn inwoners. Koraal-poliepen zijn uitermate gevoelige diertjes die snel sterven als de belichting of waterkwaliteit niet voldoet. Het zal nog jaren duren voordat de koralen enigszins spectaculaire formaten aannemen.

Oceanium op stelten

Foto: Jop Kempkes (BB-Beheer/Facebook). Het Publiekslab per 25/11/18.

Een kleine bouwupdate vanuit het Oceanium. Het Publiekslab is nog altijd een tamelijk droevig aanzicht. Op het aquarium waar eens koffervisjes zaten na, is het gehele wandrek gesloopt en ook de algenkweek ligt stil. In augustus werd een parasiet aangetroffen in het systeem, wat reden geweest zou zijn voor de medewerkers om de hele boel stil te leggen en, zo blijkt dus, alles op z’n zachts gezegd grondig te desinfecteren. De inwoners verblijven in de tussentijd achter de schermen. Een heel stuk verderop in de onderwaterwereld, waar eens een Mexicaanse kustbiotoop onderdak bood aan een scala aan woestijndieren, wordt hard gewerkt om de deadline van 10 februari te halen. De verblijven van het nieuwe Natuurbehoudscentrum beginnen vorm aan te nemen en iedere dag is er wel vooruitgang waar te nemen. Kijk gerust alvast even ‘rond’ via de galerij hieronder.

Foto: Vrienden van Blijdorp (Facebook)
Links zijn de contouren van het nieuwe Antilliaanse-leguanenverblijf te zien. Rechts staat een gedeelte van het centrale 'eiland' dat in de ruimte komt.
« van 4 »

Kort Nieuws #98

  • Foto: Rob Doolaard (BB-Facebook)

    Hoera! In de vroege ochtenduurtjes van 10 augustus is een klein langnekje geboren in het Savannehuis ‘de Ui’. Het ventje, Kayin geheten (een Afrikaanse naam met de betekenis ‘lang verwacht kind’), heeft al gedronken bij zijn moeder Kimberley en stapt, nog enigszins wankel, al door zijn verblijf. De vader is Banio. De giraffekudde van Blijdorp behoort tot de grootste in Europa en telt met de komst van het jongste telg 11 leden. De vrouwtjes van de kudde, met uitzondering van Kimberley, krijgen voorlopig anticonceptie om te voorkomen dat er teveel Rotterdams bloed in de genenpoel komt. Vorig jaar beviel Kimberley voor het eerst, maar toen gaf ze niet genoeg melk en stierf het kalf. Nu gaat het dus gelukkig een stuk beter! Voorlopig blijft het tweetal nog op stal staan. Daar zijn ze overigens wel zichtbaar voor het publiek en kunnen ze, gescheiden door een hek, communiceren met hun soortgenoten.

  • Een ingrijpende verandering: het paartje Stellers zeearenden is terug verhuisd van de Moerasvolière naar de volière in de Arctica-biotoop. In 2014 werd manlief verhuisd naar het Aziatisch Moeras, omdat het vrouwtje hem alle hoeken van de volière liet zien. Later werden ze daar herenigd en hebben ze daar ruim drie jaar doorgebracht. Het ging steeds beter tussen de twee: het leek er laatst zelfs heel even op dat ze een gezinnetje gingen stichten… Nu mogen ze dus eindelijk terug naar de vele malen ruimere volière bij de ijsberen. Dit houdt ook in dat het verblijf langs het Moeras eindelijk weer toegankelijk is voor het publiek: het was ontworpen als doorloopvolière, maar als er roofvogels met een spanwijdte van bijna drie meter leven, is dat natuurlijk een slecht idee. De nieuwe inwoners zijn enkele kwaks, een Aziatische reigersoort. Vermoedelijk zijn het de jongen die dit jaar in de Grote Vliegkooi uit het ei kropen.
  • Inmiddels is de dierenarts bij het kroost van servals Titus en Jina geweest: de kitten is een mannetje, Mosi genaamd. De naam betekent ‘eerstgeborene’, want het is het eerste jong van dit koppeltje. Net zoals de kleine manoel Loesje en het kuifhertje Michel trekt het speelse kleintje veel bekijks. Inmiddels komt hij dagelijks tevoorschijn en oefent al om te jagen: zijn speelse sprongen zullen geleidelijk veranderen in een dodelijke jachttechniek. In de wildernis besluipen deze kleine katachtigen een prooi en verrassen ze dan van bovenaf met hun grote sprongen.
  • Het verblijf van de noordelijke slanke lori’s in het Aziëhuis is opgeleverd! Het is gesitueerd bij de uitgang van het in 2012 vernieuwde complex, waar tot voor kort Balabac kantjils samenleefden met buulbuuls. De twee ruiten van het verblijf zijn afgeplakt, met uitzondering van in totaal zes ‘kijk-gaten’. Slanke lori’s zijn nachtactieve primaten en het verblijf is dan ook erg duister. Het is niet duidelijk hoeveel lori’s momenteel het verblijf bewonen, al weten we dat eerder dit jaar een vrouwtje is overgekomen uit Frankfurt. Hoewel we niet met zekerheid kunnen zeggen waar de kantjils nu verblijven, is het aannemelijk dat ze in het cilinderverblijf in Taman Indah ondergebracht worden.
  • Zwarte kuifmakaak Puzzle is overleden. Hij was bekend bij vele trouwe bezoekers, doordat hij tegen ieders verwachting in in 2014 vader werd! Eigenlijk namen de verzorgers aan dat hij onvruchtbaar was omdat hij al jaren zonder succes bij de vrouwtjes zat. Inmiddels staan er nog heel wat andere geboortes op zijn naam, zo kwam er eind 2016 nog een klein makaakje ter wereld in het Aziatisch Moeras.
  • Love is in the air bij de grote katachtigen: de Sumatraanse tijgers mochten bij elkaar en ook bij de Amoerpanters worden weer pogingen gewaagd om te fokken. Tijgervrouw Alia bracht in 2010 nog de tweeling Gio en Vanni groot, maar heeft nog geen jongen van haar nieuwe partner Emas gehad. Vorig jaar had men goede hoop dat we toen kleine Amoerpantertjes mochten gaan verwelkomen, maar tot ieders verdriet kwamen de welpjes dood ter wereld. Vooralsnog zijn er geen paringen gemeld en jagen Vatne en Cema elkaar door het verblijf, dat terwijl juist deze diersoort op het randje van de afgrond balanceert. Door stroperij is de populatie in het Amoergebied geslonken tot een miezerige 65 individuen en het aantal (redelijk) raszuivere exemplaren in Europese dierentuinen ligt rond de 30.
  • Nieuw in Amazonica: Peruaanse wandelende takken (Peruphasma schultei). Ze zijn te vinden in een terrarium in het ‘dorpje’ El Bosque Nuevo, waar in het verleden een Ecuadoraanse roodvoetspin te zien was. Hoewel zij tot aan haar dood in haar eentje gehuisvest werd, wist zij op wonderbaarlijke wijze kleine vogelspinnetjes voort te brengen. Haar nageslacht is nog altijd te bewonderen, maar haar terrarium – dat kort na haar dood ingenomen werd door een aantal rupsen – is nu dus het heenkomen geworden van wandelende takken die eenmaal volgroeid een lengte van circa 5 centimeter kunnen bereiken. Het is een speciale soort, die hun Engelse titel ‘Black Beauty‘ dankt aan hun pikzwarte lichaam. Hun gele ogen en rode mond staan daar in schril contrast mee, net zoals de vuurrode vleugeltjes. Ze kunnen echter niet vliegen en de vleugels worden dan ook als rudimentair beschouwd. Niet weg van kleine kruipertjes? Geen zorgen, ze zitten veilig achter glas.
  • Totdat de schade aan de Oude Ingang, die ontstaan is door een auto-ongeval begin juni, hersteld is, wordt het getroffen deel verborgen door een bord met kiekjes uit vervlogen tijden. De schade aan het rijksmonument leek eerst een flinke domper op de feestvreugde van het 160-jarige jubileum van Diergaarde Blijdorp, maar krijgt nu dus alsnog een mooi historisch tintje.

Foto: Johanna Kok (BB-Facebook). Mosi gaat graag op ontdekkingstocht, maar moeders is daar geen fan van!