Nieuwjaarslezing 2023!

Begin 2020 werd het nieuwe ‘masterplan’ nog vol trots gepresenteerd in Diergaarde Blijdorp. Een routekaart dat het park houvast moest geven voor dit decennium. Inmiddels ligt een derde van het decennium alweer achter ons: een rommelige en onvoorspelbare periode. Zo’n samenhangende visie was dan ook ver te zoeken bij de nieuwjaarslezing 2023. Het park is vastberaden om op korte termijn de Aziatische dikhuiden en Zuid-Amerikaanse vogels een riant nieuw optrekje te bieden, maar beide projecten worden nog steeds omgeven door vraagtekens. Voor toekomstige projecten geldt dat des te meer. 

Olifanten

Foto: Sylvia Kroos (BB-Facebook). Blijdorp wil het nieuwe verblijf af hebben vóórdat Radjik en Maxi uitvliegen.

Diergaarde Blijdorp is niet vies van bouwprojecten langdurig plannen. Menigeen denkt meteen aan de roemruchte flamingovolière, de restauratie van het oude Roofdieren-Gebouw of de aanleg van de Tijgerkreek. Inmiddels kan het olifantenverblijf toegevoegd worden aan dat lijstje. Zoals Blijdorper Bende eerder al in detail uitlegde, is het de bedoeling dat een tweede olifantenverblijf gerealiseerd wordt in Rotterdam. Zo kan het park op diervriendelijke wijze jonge mannetjes huisvesten. De eerste serieuze ontwerpen stammen uit 2018, al gaat het er in de wandelgangen al véél langer over.

Dus, valt er wat te berichten over ‘Taman Indah 2.0’? Ja en nee. Diergaarde Blijdorp heeft vandaag een nieuwe bouwtekening onthuld. Nog altijd is het de bedoeling dat de huidige kamelenweide het middelpunt van dit nieuwe verblijf wordt – sterker nog, volgens curator Harold Schmidt moeten bezoekers hen maar alvast komen uitzwaaien. Op zichzelf is die lap grond echter een beetje klein en de afgelopen jaren werd dan ook vooral uitgebreid gepeinsd over welke naburige verblijven er nog meer aan moeten geloven. Dit is nog steeds het meest onzekere aspect van de hele operatie.

Afbeelding: Diergaarde Blijdorp. Ontwerp voor olifantenverblijf, vertoond bij nieuwjaarslezing 2023.

Het meenemen van het verblijf van de Indische neushoorns, een keuze die vorig jaar nog uitgebreid verkend werd, lijkt definitief van de baan. Het is simpelweg te omslachtig en te duur. Daarentegen ligt het meenemen van het Aziatisch Moeras wel weer op tafel, nadat dit in 2020 en 2021 nog te duur werd geacht. Sterker nog, deze knoop lijkt definitief doorgehakt te zijn, de botanisten zijn al aan het kijken naar het lot van de individuele bomen op dit terrein. Curator Harold Schmidt sprak de hoop uit dat eind 2023 de eerste paal voor het nieuwe olifantenverblijf geslagen kan worden.

Volgens de huidige plannen moet het openluchtgedeelte van het Moeras, dat momenteel bewoond wordt door kuifmakaken en kraanvogels, geheel wijken voor de olifantenvlakte. Dan is het uitbreidingsgebied groot genoeg om in tweeën of drieën te delen, mochten de olifantenbullen tijdelijk gesepareerd moeten worden. Misschien komt er zelfs nog een klein horecapunt aan de kant van de Bergdierenrots. Ook de Grote Vliegkooi gaat tegen de vlakte, zodat een verbinding gemaakt kan worden tussen het huidige en het nieuwe perk. Wel wordt een klein deel van de oude volière, waaronder de geliefde hangbrug en waterval, mogelijk ontwikkeld tot een apart verblijfje voor een kleine diersoort.

Foto: Danny Noorman (BB-Facebook). De fok met zeldzame vogels is nooit goed van de grond gekomen in de Grote Vliegkooi.

De Mongoolse Steppe is met het verdwijnen van de kamelen al zo goed als weg, met als enige restanten de manoels en de oude Vleermuizengrot. Wat betreft de manoels werd vroeger gespeculeerd dat zij een nieuw optrekje in de Himalaya-biotoop zouden kunnen krijgen, maar het park geeft toe dat daar nog geen besluit over genomen is. Ook de toekomst van de Vleermuizengrot is nog wat onduidelijk. Het pand is érg duur om te slopen of uitgebreid te verbouwen. Momenteel nijgt het park naar een nieuwe olifantenstal aan de oostgevel van het bestaande gebouw. De Vleermuizengrot behoudt dan mogelijk grotendeels zijn huidige functie als opslaglocatie. Dit hangt ook af van wat er precies terecht komt van dat verblijfje bij de waterval en hangbrug.

In de knoop

Foto: Cor de Gier (BB-Facebook). Blijdorp experimenteert momenteel met een reuzentoekan bij de hyacinthara’s, ook al zijn het eigenlijk natuurlijke vijanden.

Het andere project waarop Blijdorp momenteel focust, is het Zuid-Amerikaanse themagebied. De volières van de hyacinthara’s en rode ibissen zijn aan vervanging toe. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat dat gepaard zou gaan met een flinke verblijfsuitbreiding: de ibissen zouden het huidige terrein tot hun beschikking krijgen, terwijl een spectaculaire aravolière zou verschijnen op de plek van de oude vogelshow. Helaas zijn die ambities afgeschaald, waarschijnlijk wordt het simpelweg nieuwbouw op de huidige locatie. Gedetailleerde ontwerpen zijn er nog niet.

Wat te doen met het theater van de oude vogelshow? Hierover wordt nog volop nagedacht door de directie. Dat geldt ook voor Amazonica. Dit jaar blaast de vlinderkoepel tien kaarsjes uit, maar leeftijd is Amazonica niet te vriend geweest. De staat van het dak is erbarmelijk: vrijwel alle luchtkussens zijn inmiddels aan één kant doorgescheurd, plastic flappen bungelen van het plafond. Vorig jaar was er zelfs al sprake van een complete dakdoorbraak. Daarbij ontsnapten geen vlinders, maar Blijdorp gaf toe dat uitgebreidere stormschade alleen voorkomen werd door de specifieke windrichting.

Foto: Jop Kempkes (BB-Beheer). Het dak van Amazonica is momenteel reden tot grote zorgen.

Tot nader order vliegen er significant minder vlinders in Amazonica. De diertjes hebben een erg korte levensduur en worden grotendeels geïmporteerd van vlinderfokkerijen, dus Blijdorp kan de populatiegrootte best goed sturen. En tja, het is niet praktisch om een enorme zwerm te hebben en dan het dak te moeten opereren. De oplossing lijkt kinderlijk eenvoudig: vervang de luchtkussens. Dat was ook het plan, maar helaas is dat zo simpel nog niet. Bouwkundige inspectie wijst uit dat er sprake is van uitgebreide vochtschade aan het houten geraamte van de tropische koepel. Dan heb je het opeens over een erg prijzige onderhoudsbeurt…

Foto: Rutger van de Vooren (BB-Facebook). Ringstaartmaki.

Omdat er een grote som geld mee gemoeid is, wil de Diergaarde zeker weten dat het goed besteed wordt. Hoeveel jaar heeft Blijdorp lol van zo’n investering? Is het dan niet verstandig om gelijk ook andere gebreken te tackelen? Het ultieme schrikbeeld is misschien wel het makiverblijf dat eind 2018 geopend werd. Dat doorloopverblijf was amper een jaartje in gebruik voordat de coronapandemie contact tussen mens en dier in de ban deed. De angst voor zoönose is nooit weggegaan in Blijdorp (net als de angst voor bezoekers die de lemuren snoep toestoppen). De Diergaarde geeft aan dat het verblijf waarschijnlijk gaat veranderen van ‘doorloop’ naar ‘langsloop’, met simpelweg een uitzichtpunt à la Gierenrots.

Het olifantenverblijf, de Zuid-Amerikaanse volières, Amazonica: het ei van Colombus heeft Blijdorp nog niet te pakken. En dan zijn er nog de dossiers waaraan vrijwel geen aandacht wordt geschonken momenteel: de bouwvallige stallen van de bongo’s en rendieren; de krappe verblijven van de ijsberen, tijgers, hyena’s en servals; de afsluiting van het Longhouse; leegstand in de Krokodillenrivier; de urgente energietransitie. De koning van dat lijstje is nog altijd de Rivièrahal. Eigenlijk zit daar nog steeds geen vaart in: er is nog geen oplossing gevonden voor de huidige bewoners, en zelfs als dat wel zo was, dan ontbreekt het aan financiering. Dat ei van Columbus, dat wordt nog goed zoeken.

Foto: Cor de Gier (BB-Facebook). Rode ibis.

Kort Nieuws #184

Welkom

Foto: piranha-info.com. Archieffoto.

Nieuw in Diergaarde Blijdorp: de luipaardcactusmeerval (Pseudacanthicus leopardus). Een klein groepje is uitgezet in het bassin van de dwergkaaiman. Het is een soort uit de familie der pantsermeervallen, bodembewonende zoetwatervissen met zuignapmondjes. Daarmee schrapen ze algen van rotsen en eten ze kleine ongewervelden. Pantsermeervallen worden in de aquariumhandel ook wel pleco’s genoemd. Als je er eentje adopteert, check dan altijd om welke soort het gaat: sommige kunnen erg groot worden en zijn dan lastig te verzorgen.

De grote inhaalslag

Dit is het laatste nieuwsbericht dat in 2022 zal verschijnen op het Blijdorper Bende Blog. Fijne feestdagen toegewenst, lieve lezers! Zodat iedereen up-to-date het nieuwe jaar ingaat, is deze nieuwskatern extra lang en delen we nog wat nieuwtjes die we eerder over het hoofd zagen. Daarbij delen we ook wat informatie uit de meest recente uitgave van het Vriendennieuws, die normaliter pas over een paar maanden openbaar zouden worden. Graag vragen we van jullie een kleine wederdienst: overweeg om in 2022 lid te worden, schenk een geliefde een lidmaatschap als cadeau of doe een kleine donatie aan Blijdorp. Dankjewel!

Groot klein nieuws

Foto: Saskia Bokkers (BB-Facebook). Blijdorp fokte een paar jaar geleden ook al met de kantjils.

Te beginnen bij een zege in de Maleise Bosrand: er zijn afgelopen zomer twee Balabac-kantjils geboren in Diergaarde Blijdorp! Dat is erg bijzonder, want de vader van de kleintjes is een van slechts twee fokmannetjes voor deze bedreigde soort in heel Europa. Het is dus erg belangrijk dat hij zijn genen doorgeeft. Beide kalfjes zijn vrouwelijk, maar hopelijk kan hij volgend jaar wat zonen verwekken. Blijdorp heeft drie fokvrouwtjes waarmee hij potentieel gekoppeld kan worden. Met in totaal zes individuen herbergt Rotterdam eigenhandig ongeveer de helft van alle kantjils in gevangenschap wereldwijd. Een paar van deze nachtactieve ‘dwergherten’ zijn te zien in het nachtdierenhok in het Aziëhuis.

Natuurbehoudscentrum

Foto: Maxime Stok (BB-Facebook). Het is nooit bekend gemaakt waarom de bladstaartgekko’s achter de schermen zitten, maar mogelijk is luchtvochtigheid in het NBC het probleem.

Het is gemakkelijk om de kluts kwijt te raken in het Natuurbehoudscentrum. Het is een eeuwig komen en gaan van dieren! Dit jaar hebben is een roodoorbuulbuul uitgevlogen hier. Achter de schermen is tevens een kritiek bedreigde Annam-waterschildpad uit het ei gekropen, mogelijk dat hij uiteindelijk voor de schermen geplaatst wordt. Al enkele jaren zijn de Annam-waterschildpadden niet zichtbaar voor bezoekers. De totale afwezigheid van de bladstaartgekko’s is tevens nog altijd een groot gemis onder bezoekers. De dieren lijken het achter de schermen echter naar hun zin te hebben, met laatst zelfs een onverwachtse geboorte.

Foto: Patty Kloosterman (BB-Facebook)

Wel te zien zijn een heleboel pasgeboren Maleise wandelende bladeren (goed zoeken!) en een paar jonge gilamonsters. Blijdorp heeft de smaak aardig te pakken met de laatstgenoemde soort: dit jaar zijn een aantal gila’s uitgevlogen naar andere parken en laatst zijn wederom zeven gila-eieren uitgekomen. Het zijn de enige gilamonsters die dit jaar geboren zijn in de dierentuinwereld. De teller staat nu op zeventien gilamonsters in Blijdorp, waarmee het park de grootste populatie ter wereld herbergt.

Vogelvlucht (deel 1)

Foto: Maxime Stok (BB-Facebook). Slechts een handjevol dierentuinen houdt papegaaiduikers.

Ook in de grote volières is het makkelijk om de tel kwijt te raken tijdens het broedseizoen. Uiteindelijk een bescheiden resultaat op de klippen van Bass Rock, het vogelverblijf bij de entree van het Oceanium. Eén jonge papegaaiduiker is toegevoegd aan de kolonie, net als drie zeekoeten. De opbrengst bij de Falklands lag iets lager dan normaal met drie koningspinguïns en één ezelspinguïn, maar daar zijn de verzorgers niet rouwig om. Er is juist sprake van actief populatiebeheer om overbevolking te voorkomen.

Foto: Johanna Kok (BB-Facebook). De laatste blauwgele ara’s zijn op transport gegaan.

Een bewogen jaar bij de Zuid-Amerikaanse vogels. Er waren ‘gebruikelijke’ succesjes bij de hyacinthara’s, rode ibissen en kuifseriema’s; voor de jonge seriema en een deel van de ibissen is alweer een nieuw tehuis gevonden, net als voor een hyacinthara (uit ’21). Dat mag ook wel, want de volgende baby-hyacinth is alweer onderweg! Minder opvallend, maar wel uniek was de geboorte van een witwangfluiteend. Toch was het vooral een jaar van afschalen: Blijdorp heeft dit jaar afscheid genomen van de laatste geelvleugelara’s, blauwgele ara’s en groenvleugelara’s. Achter de schermen is nog maar één soldatenara aanwezig. Deze soorten werden gehouden bij de Vrije Vlucht Voorstellingen, maar deze vogelshow zal niet terugkeren.

 Vogelvlucht (deel 2)

Foto: Johanna Kok (BB-Facebook). De geboorte van een secretarisvogel dit jaar was een primeur.

In de Gierenrots-volière, op de Savanne, zijn dit jaar voor de verandering geen maraboes uitgevlogen. Zij bleven wat langer in het winterverblijf vanwege de nestbouw van de secretarisvogels. Behalve de jonge secretaris zijn dit jaar drie Rüppells gieren, één kapgier en twee witkopgieren uitgevlogen. Voor twee daarvan, een witkop en een Rüppells, waren geen geschikte pleegouders beschikbaar in Blijdorp en daarom zijn zij ‘geadopteerd’ door Vogelpark Avifauna. Nu we het toch over de Gierenrots hebben: laatst is de volière weer opengesteld voor bezoekers. Door wat kleine aanpassingen zijn bezoekers nu te allen tijde afgeschermd van de vogels. Er geldt namelijk nog altijd een afschermplicht in verband met de griepepidemie onder watervogels en pluimvee in Europa.

Foto: Patrick Kruizinga (BB-Facebook). Weinig dierentuinen hebben zoveel succes met de violette schildtoerako als Blijdorp.

En wat is er dit jaar gebeurd in de Okapi-Volière? Een heleboel! Niet alleen was er een ware ‘baby boom’ bij de muisvogels, geelkeelfrankolijnen en driekleurglansspreeuwen, maar ook de violette schildtoerako’s hebben maar liefst twee nestjes met twee jongen grootgebracht. De groenhelmtoerako’s zijn ook weer van de partij met twee kuikens. De zomertortels hebben twee eieren uitgebroed en er waren ook twee legsels bij de sneeuwkaptapuiten, de recentste daarvan was goed voor maar liefst drie kuikens! Oh, en dan waren er ook nog de vier kleine marmertalingen bij de vijver. Helaas suggereren nieuwe bronnen dat zij het niet gered hebben. De klad zat er dit jaar ook weer in bij de vergrijzende groep bijeneters en zwaluwen, met wederom nul eieren. Zout in de wonden is de recente dood van een van de twee hoppen.

Foto: Marja Troost van Dam (BB-Facebook). De eerste jonge flamingo’s sinds 2004.

Drie gezonde purperglansspreeuwen bij de buren, bij het Weverkopje, zijn een schrale troost. De aanwas bij de textorwevers zelf bedraagt vijf à tien kuikens, waar de verzorgers genoegen mee nemen. In de Krokodillenrivier zijn (voor zover bij ons bekend) dit jaar geen vogels uitgevlogen. Daar staat tegenover dat op het Flamingo-Strand maar liefst twaalf van deze roze langpoten uit het ei kropen, plus broedsucces bij de Baers witoogeenden én de noordelijke pijlstaarten!

 Vogelvlucht (deel 3)

Foto: Josien de Vries (BB-Facebook). De kolonie molinettispreeuwen bereikte dit jaar recordgrootte.

Grotendeels hetzelfde liedje als altijd in de Victoria Serre: Balispreeuwen, muisvogels, roodoorbuulbuuls en kroonduiven alom. Het liedje, of beter gezegd het oorverdovende getjirp, van de molinettispreeuwen klinkt echter luider dan ooit tevoren: de kolonie is meer dan verdubbeld in grootte dit jaar, tot een zestigtal vogels! Er zijn al een paar kandidaten gevonden voor het opvangen van de nieuwe generaties. Totdat het zover is, voorkomen de verzorgers handmatig dat er nog meer eieren uitkomen.

Foto: Shirley Kroos (BB-Facebook). De nieuwsgierige jonge shama’s stalen de show in de Victoria Serre deze zomer.

Met zo’n imposante zwerm zou je bijna vergeten dat ook de geelkeelgaailijsters (3x) en de shamalijsters (10x) een erg productief broedseizoen achter de rug hebben. De meeste shama’s zijn al doorverhuisd. Op de valreep van 2022 ook nog een langverwacht kuiken bij de manenduiven. Er waren ook onsuccesvolle broedpogingen bij de irenabuulbuuls, zwartnekvruchtenduiven en dolksteekduiven, maar wie weet pakt dat beter uit in 2023. Blijdorp gaat het nieuwe seizoen in met vijf reuzentoekans, na een jaar met twee sterfgevallen en één geboorte.

Uitzwaaien

Foto: Patrick Kruizinga (BB-Facebook)

Sumatraanse tijger Emas laat de polder achter zich. In Duitsland heeft de fokcoördinator een vrouwtje gevonden waarmee hij zich mag voortplanten. Voorlopig blijft ons vrouwtje Alia, inmiddels al aardig op leeftijd, alleen achter in de Tijgerkreek. Eveneens vertrokken naar de oosterburen zijn twee kuifhertjes. Het betreft het koppel dat tot voor kort in het ‘bosverblijf’ van de Himalaya-biotoop verbleef. Op deze plek hadden de dieren veel last van stress.

Foto: Johanna Kok (BB-Facebook)

Dan nog een paar oude nieuwtjes die we niet eerder gemeld hadden op het Blijdorper Bende Blog. In mei heeft Rotterdam afscheid genomen van vicuña Evita (2020), zij is inmiddels helemaal ingeburgerd in Berlijn. Het nieuwe Vriendennieuws meldt het vertrek van verschillende jongvolwassenen, waaronder een violette schildtoerako, een Visaya-wrattenzwijn, twee slurfhondjes en twee Balispreeuwen. In het mutatieoverzicht staan tevens zes kortsnuitzeepaardjes: dit betreft opvangdieren die, na een uitgebreid revalidatieproces, deze zomer in het volste geheim teruggeplaatst zijn in de Oosterschelde.

In memoriam

Foto: Cor de Gier (BB-Facebook). De doodsoorzaak van de koedoeman is niet bekend gemaakt.

Helaas zijn er dit jaar ook weer een paar weduwes en weduwnaren bijgekomen in Blijdorp. Na jarenlang succes is de fok bij de Himalaya-glansfazanten opeens stilgevallen met de dood van het vrouwtje. Manlief is naar verluidt achter de schermen geplaatst. Bij de grote koedoes is het mannetje gestorven. Zonde, want de jonge bok heeft zich nooit kunnen bewijzen als vader. Ingewijden melden dat Blijdorp momenteel nadenkt over de toekomst van de resterende koedoes in de dierentuin, omdat de kudde steeds vaker ruzie heeft met de giraffen. Het Vriendennieuws meldt verder het overlijden van een slanke lori, een koningspinguïn, een Balispreeuw, een textorwever en een flamingo. Nog recenter is de onverwachtse dood van vicuña Marion, in april van dit jaar geboren, en de dood van de laatste huiscavia.

Dier zoekt dier

Foto: Cor de Gier (BB-Facebook)

Elders is Blijdorp druk bezig met het samenstellen van nieuwe koppeltjes. Er is een mannelijke toepaja in ontvangst genomen om het vrouwtje in het Aziëhuis gezelschap te houden. Ook de wallaby’s hebben weer een heer in hun midden (uit Wildlands Emmen), al zit de groep voorlopig aan de anticonceptie. De onvruchtbare bongobok is op transport gegaan naar Tsjechië. Ons overgebleven vrouwtje heeft nu gezelschap van een jongedame uit GaiaZOO en het verblijf kan weer eventjes mee dankzij een kleine facelift. Rotterdam is nog in afwachting van een nieuwe bongoman om de dames het hof te maken. Er zijn sinds 2019 geen bongo’s geboren in Rotterdam.

Botanisch Blijdorp

De plantenkundigen in Diergaarde Blijdorp zitten niet stil. Op de Savanne zijn nieuwe bomen aangeplant. Ondergronds zijn speciale structuren van kunststof aangebracht die de wortels moeten beschermen tegen het gewicht van giraffen. Hieronder zie je hoe de transplantatie eraan toeging.

Nieuwjaarslezing 2022!

”We kijken met gematigd optimisme naar de toekomst”, aldus directeur Erik Zevenbergen. Vanwege de pandemie vond de traditionele nieuwjaarslezing van de Vrienden van Blijdorp online plaats. In een filmpje leidden de directeur en verzorger Stefan Timmermans de Vrienden rond door een verlaten, maar levendige dierentuin. De financiële situatie van het park is aan de beterende hand en de Diergaarde durft weer na te denken over de toekomst. 

Bijpraten

Foto: Luciënne de Gier (BB-Facebook)

Eén van die Vriendenprojecten die bezocht werd, was de Bijenvallei. Deze werd vorig jaar al opgeleverd, al zal hij dit jaar nog voorzien worden van een extra insectenhotel voor metselbijen. De Bijenvallei is geliefd bij de botanisten, die verder terugblikken op een jaar waarin veel moeite werd gestoken in de professionalisering van het beheer van de plantencollectie. Een mooi voorbeeld hiervan zijn de Nationale Plantencollecties die Blijdorp beheert: die van de bromelia’s en primula’s. Voor die laatste groep wordt halsreikend uitgekeken naar potentiële natuurherstelprojecten. In 2022 zal hiervoor extra aandacht gevraagd worden door nieuwe bloembakken te plaatsen voor de schermen.

Een ander Vriendenproject uit ’21 was de nieuwe deur tussen de binnen- en buitenverblijven van de Aziatische olifanten. Deze is inmiddels in gebruik en is ook beter ‘weggewerkt’ dan eerst. Deze extra poort maakt het makkelijker voor de dieren om te kiezen waar ze zich willen begeven en is bijzonder fijn voor de hoogbejaarde olifant Irma, voor wie de oude, nauwe gang soms té spannend werd. Een ander klein project is de ‘bizonroute’, een nieuwe verbinding tussen het Noord-Amerikaanse panoramapunt en het Amazonicaplein. Deze wordt in 2022 gecompleteerd. Hierover berichtten wij eerder al. Vrienden-voorzitter Marcel Kreuger liet weten dat in februari nóg een project aangekondigd zal worden, waarover vooralsnog geen informatie beschikbaar is.

Vernieuwde Bergdierenrots

Afbeelding: Diergaarde Blijdorp. Klik HIER voor groot formaat.

De restauratie van de Bergdierenrots verloopt vlot. Op nieuw beeldmateriaal is te zien dat de werkzaamheden aan de rotstoren zelf zo goed als afgerond zijn, binnenkort mogen de botanisten zich over het perk ontfermen. Op het filmpje was te zien dat de ‘put’, waarin de rots staat, een beetje opgehoogd is. Het hoogteverschil tussen de kijkplek en de bodem is dus minder groot nu, waardoor de Bergdierenrots zelf ook iets minder hoog lijkt dan voorheen.

Het is de bedoeling dat de rots omgeven gaat worden door weelderig groen, zoals de Himalayaceder. Ook ín de rots zijn plantenbakken verborgen. De rode panda’s, echte boombewoners, zullen daar ongetwijfeld gretig gebruik van maken. Dat brengt ons tot het meest controversiële onderdeel van dit project: de toekomstige inwoners. ‘Twee verblijven voor rode panda’s en drie voor kuifhertjes? Serieus?’ De Diergaarde verdedigt de keuze. De ”nieuwe realiteit”, zoals curator Harald Schmidt het verwoordde, is nu eenmaal dat verantwoord en duurzaam populatiemanagement soms prioriteit moet krijgen boven de wens om meer soorten te huisvesten. Blijdorp vindt het, als fokcoördinator van deze twee soorten, belangrijk om genoeg ruimte te geven aan hen.

Vleugellam: microdeeltjes en macroproblemen

Foto: Johanna Kok (BB-Facebook). Rode ibis.

Kort benoemd werden de coronabesmettingen bij de gorilla’s en leeuwen. Gelukkig zijn de dieren opgeknapt en zijn er geen nieuwe virushaarden opgedoken sindsdien. En dat is niet het enige virus dat Blijdorp momenteel kopzorgen oplevert: het park moet zich ook houden aan influenza-regels, nu het griepvirus H5N1 steeds meer pluimveebedrijven in de Benelux aandoet. Deze cocktail van luchtweginfecties heeft ervoor gezorgd dat sommige doorloopvolières bijna permanent gesloten zijn. De directeur liet weten dat dit stof tot nadenken is: in een geglobaliseerde wereld waarin epidemieën vaker uitbreken, is het nog wel verantwoordelijk en rendabel om doorloopvolières te bouwen? Dit wordt meegenomen bij de vormgeving van de nieuwe ibis- en aravolières in Zuid-Amerika. Details laten nog op zich wachten.

En dat is niet het enige probleemgeval in dit deel van de dierentuin: sinds 2019 hebben er geen Vrije Vlucht Voorstellingen meer kunnen plaatsvinden in Diergaarde Blijdorp. De directe aanleiding daarvoor is natuurlijk corona, maar er spelen ook andere factoren mee. De volières waar de vogels buiten de trainingen en demonstraties om verblijven, zijn grof gezegd ‘over de datum’ en vragen op korte termijn om een significante investering. Ook morrelt de maatschappij: ”wij vinden onze vogeldemonstratie niet zomaar een reeks circuskunstjes, maar toch zien we dat het schuurt”, aldus Schmidt. Verder verwierven de Vrije Vlucht Voorstellingen een roemruchte reputatie door de regelmatige ‘uitstapjes‘ van de luchtacrobaten. Niet altijd keerden die dieren ook terug, denk aan de vrouwelijke bergcaracara die in 2020 voor het laatst bij Leidschenveen gezien werd.

Foto: Harry Ros (BB-Facebook). Bergcaracara.

Al met al ziet Blijdorp het niet zitten om te investeren in grootschalig onderhoud. Daarom trekt Diergaarde Blijdorp de stekker uit de vogelshow. Dit gerucht deed al een tijdje de ronde als ‘slechtst bewaarde geheim’ van Blijdorp, maar nu is het dus officieel. Met de afbraak van de tribune en volières komt zo’n 4.000 vierkante meter vrij voor toekomstige ontwikkeling. Mogelijk dat dit gelijktijdig met de bouw van de nieuwe aravolière gedaan wordt, net als de broodnodige renovatie van het dak van Amazonica (zie ons eerdere bericht).

Een deel van de vogels is al vertrokken naar andere dierentuinen. Het meest noemenswaardige afscheid is dat van de dubbelgehoornde neushoornvogel. Dit individu was ooit door een particulier met de hand grootgebracht en herkent haar soortgenoten niet. Door mee te doen met de vogelvoorstellingen kreeg ze toch nog de kans om als ambassadeur voor de natuur op te treden. Ze is verhuisd naar Avifauna. Ook een tiental zwartkopibissen, een soldatenara en een Europese oehoe hebben Rotterdam al verlaten, terwijl de helmparelhoenders in 2020 overgeplaatst werden naar de ringstaartmaki’s en gieren.

Foto: Jop Kempkes (BB-Facebook/Beheer). Dubbelgehoornde neushoornvogel.

Tot de VVV-soorten die nergens anders in Blijdorp te zien waren, behoren onder meer de roodstaartbuizerd, groenvleugelara, blauwgele ara, zuidelijke hoornraaf en vorkstaartscharrelaar. Daarnaast spelen de gieren die er zitten een belangrijke rol bij het fokprogramma, zowel met hun eigen eieren als door verstoten kuikens uit de Gierenrots-volière te adopteren. Ook werd de holding wel gebruikt als ‘doorvoerlocatie’ voor vogels die te oud waren om bij hun ouders te blijven, maar waarvoor nog geen nieuwe thuishaven gevonden was. Hoe dit na de sloop verder moet, is nog onduidelijk.

Olifanten in Mongolië

Wie vogelgriep zegt, zegt Grote Vliegkooi. In tegenstelling tot andere doorloopvolières is ‘Burung Asia’ uitsluitend vanbinnen te zien, wat betekent dat de wolnekooievaars, nimmerzatten, muskaatduiven en zilverreigers in feite semi-permanent achter de schermen zitten. Blijdorp denkt dan ook na over de toekomst van dit deel van het Aziatische Moeras, vooral nu de omliggende perken in de nabije toekomst op de schop gaan…

Foto: Luciënne de Gier (BB-Facebook). Aziatische olifanten.

Diergaarde Blijdorp wil in 2022 beginnen met de uitbreiding van het olifantenverblijf, te beginnen met de bouw van een nieuw mannetjesverblijf op de huidige locatie van de gedomesticeerde kamelen en Indische neushoorns. Zie voor meer achtergrondinfo ons eerdere nieuwsbericht. Voor het eerst sinds 2020 heeft Blijdorp nieuwe ontwerpen hiervoor naar buiten gebracht. Wees wel gewaarschuwd: ook dit zijn nog geen definitieve bouwplannen. Veel details staan nog steeds ter discussie, net als potentiële verblijfsgenoten en de interne veranderingen aan Taman Indah.

Op het buitenperk van de Indische neushoorns worden vier nieuwe bullenstallen gebouwd. De dieren kunnen van elkaar gescheiden worden op het ‘restant’ van het neushoornperk, dat ook ietsjes uitgebreid wordt doordat het vlonder geschrapt wordt. Of dit alles (goed) zichtbaar zal zijn voor bezoekers is nog maar de vraag, want er lijkt rekening gehouden te worden met een groene berm tussen dit alles en het bestaande bezoekerspad.

Foto: Johanna Kok (BB-Facebook). Indische neushoorns.

Daar staat tegenover dat het (momenteel leegstaande) oude hertenverblijf achter de Bergdierenrots weer zichtbaar wordt. Het vlonder dat door het huidige pandaverblijf loopt, gaat namelijk door naar rechts voortaan en sluit zo aan op het pad langs de Bergdierenrots. Vanaf dit pad hebben bezoekers zicht op het perk waar Indische neushoorn Namaste haar oude dag mag slijten – voor haar dochter, Karuna, heeft Blijdorp een mooi nieuw tehuis in Peru op het oog – en zo ontstaat een compleet ‘rondje’ door de Himalaya-biotoop.

Terug naar de olifantenmannen: zij kunnen de benen strekken door de komst van een nieuw ‘olifantenviaduct’ over het bezoekerspad heen, dat leidt naar de huidige kamelenweide. Het huidige kijkpunt tegenover de Maleise Bosrand schuift, samen met de waterpartij, op naar de noordoostelijke hoek van het verblijf, waar ook ruimte ingetekend is voor een klein horecapunt. Andere kijkpunten zijn er vanuit (het openluchtgedeelte van) het Aziatisch Moeras en vanaf het manoelverblijf, die beide grotendeels ongemoeid blijven.

Wel verdwijnt de Grote Vliegkooi na dertig jaar trouwe dienst, zodat er vanaf de bullenvlakte een doorsteek gemaakt kan worden naar het bestaande olifantenverblijf. Daartoe wordt nog een oliduct neergezet in de bamboevallei. Mogelijk worden bepaalde onderdelen van de Grote Vliegkooi, zoals de waterval en hangbrug, intact gelaten, om zo een soort avontuurlijk uitzichtpunt te creëren. Wellicht dat hier nog ruimte is voor een nieuw (water)verblijfje. De aangrenzende, in onbruik geraakte Vleermuizengrot staat niet op de slooplijst vermeld, maar over de bestemming van dit gebouw is nog geen verdere informatie gegeven.

Ontwerp olifantenverblijf
« van 3 »

Gebruik de pijltjes om te navigeren tussen de afbeeldingen.

Het R-woord

Foto: Jop Kempkes (BB-Facebook/Beheer)

Over ingrijpende projecten gesproken: hoe zit het met de Rivièrahal? Blijdorp zit in een spagaat: de verslechterde financiële situatie van het park maakt restauratie op korte termijn nagenoeg onmogelijk, maar tegelijkertijd begint de bouwvallige staat van het gebouw problematisch te worden. Tijdelijke sluiting, hoe onwenselijk ook, is niet ondenkbaar.

Wat dit extra complex maakt, is dat de restauratie van de Rivièrahal een domino-effect heeft. Neem de François’ langoeren en Euraziatische otters uit de Chinese Tuin, wiens verblijven grenzen aan de gevel van de Victoria Serre en waarvoor dus nieuwe verblijven gevonden moeten worden. De onvermijdelijke verbouwing van de centrale hal en het Mensapengebouw van de Rivièrahal doet hier nog een schepje bovenop: wat te doen met de zwarte neushoorns, dwergnijlpaarden en westelijke laaglandgorilla’s? Blijdorp houdt in ieder geval vast aan de ambitieuze doelen van het Masterplan 2030. Externe financiering is meer dan ooit welkom.

Foto: Cor de Gier (BB-Facebook). Gorilla Nasibu.

Speculatie over de gorilla’s kan natuurlijk onmogelijk zonder het over Nasibu te hebben. Van zijn emigratie naar Nieuw-Zeeland wordt nu toch maar afgezien, na talloze vertragingen. De opstandige gorillapuber gaat in april naar het Belgische Pairi Daiza. Hier mag hij een nieuwe groep met vrouwtjes gaan leiden. En wat te doen met die andere verstoteling in Blijdorp, leeuwin Chica? Dat is helaas nog steeds niet duidelijk. De kwestie ligt bij de fokcoördinator in Denemarken. Over olifanten Trong Nhi en Nhi Linh is niks gezegd.

Dat concludeert ons verslag van de nieuwjaarslezing van de Vrienden van Blijdorp. De vereniging houdt in de winter nog meer lezingen, waar wij verder geen (uitgebreid) verslag van doen uit respect voor de betalende leden. Wil je deze wel bijwonen? En wil je bij de volgende nieuwjaarslezing zelf vragen kunnen stellen aan de Blijdorp-top? Ga dan naar de website van de Vrienden voor meer informatie over lidmaatschap!

Kort Nieuws #168

Welkom

Foto: Cor de Gier (BB-Facebook)

Nieuw in Diergaarde Blijdorp: de Noord-Afrikaanse doornstaartagame (Uromastyx acanthinura). Deze soort is sinds kort te zien in de Krokodillenrivier, in het verblijf waar voorheen een Soedanese schildhagedis woonde. Doornstaartagamen worden gekenmerkt door vrij veel uiterlijke diversiteit tussen individuen en danken hun naam aan hun stekelige staart. Het zijn echte woestijnspecialisten die lang zonder water kunnen. Ze graven diepe holen, waar de temperatuur gematigder is. Naar verluidt blokkeren ze met hun stevige staart de ingang van hun hol als ze aangevallen worden.

Logeerpartij

Foto: Danny Noorman (BB-Facebook)

In de hoofdstad wordt het Artis-Aquarium gerenoveerd en dat betekent dat ook de inwoners tijdelijk moeten uitwijken. In de juni-uitgave van het Vriendennieuws, dat recentelijk online geplaatst is, wordt medegedeeld dat Rotterdam voorlopig onderdak biedt aan enkele Atlantische pijlstaartroggen, een stierkophaai en vier luipaardhaaien. De haaien zijn geplaatst bij hun soortgenoten in het Kelpwoud-bassin, in de hoop dat er voor nageslacht gezorgd wordt. De Krokodillenrivier is verrijkt met een giraffemeerval, een Senegalese kwastvinsnoek en een Afrikaanse longvis. De eerstgenoemde is slechts een tijdelijke logé, maar de twee oervissen mogen hun oude dag in Blijdorp slijten. Helaas heeft dat voor de longvis niet lang mogen duren, want het dier is bezweken aan een tumor. Uit respect voor de Vrienden van Blijdorp wacht Blijdorper Bende altijd even met het delen van de updates uit het Vriendennieuws. Wil je dit kwartaalblad kunnen lezen zodra het gepubliceerd wordt? Word dan lid van de vereniging!

Manege

Eveneens tijdelijk aanwezig in Blijdorp is het kortsnuitzeepaardje. Tijdens een storm eerder dit jaar was een viertal aangespoeld en door de dierenambulance naar de Diergaarde gebracht om te revalideren. Het gaat goed met ze en momenteel wordt gewerkt aan de benodigde papieren om ze weer terug te brengen naar de Noordzee.

Diverse pluimage

Foto: Cor de Gier (BB-Facebook)

Ook de vogelafdeling zit niet stil. De Braziliaanse tangara is voor het eerst sinds de aanvang van de coronapandemie weer te bezichtigen in de Victoria Serre. Met hun felrode verenkleed is het ongetwijfeld een van de kleurrijkste vogeltjes in de Diergaarde. Tijdelijk afwezig in de Okapi-Volière zijn de kroonparelhoenders. Het Vriendennieuws sprak nog over de komst van een mannetje, maar bronnen melden dat beide dieren kort na de publicatie van het blad overleden zijn. Een vrouwelijke soldatenara, een van de acrobaten van de Vrije Vlucht Voorstellingen, heeft het park verlaten om in het buitenland gekoppeld te worden aan een mannetje. Er wordt nog gezocht naar een nieuwe hamerkop, omdat het vrouwtje in de Gierenrots-volière onverwachts gestorven is. Ook wordt in deze volière gerouwd om een mannelijke witruggier en is een vrouwelijke maraboe uitgezwaaid naar Hongarije. Wel zijn de witkopgieren weer te zien, zij zaten eerst achter de schermen met hun dochter. In de Eurazië-biotoop is een flamingovrouwtje bezweken op 61-jarige leeftijd. Beter nieuws is er bij de kroeskoppelikanen en koningspinguïns, daar zijn kuikens uit het ei gekropen.

Meer mutaties

Foto: Cor de Gier (BB-Facebook)

Ook een drukte van belang bij de zoogdieren. Blijdorp wacht op de komst van een nieuwe mannelijke Mhorr-gazelle uit Spanje, nadat Jengo in september 2020 overleed. Eind 2019 kwam hij vanuit Berlijn naar de Maasstad. Ook zijn twee jonge bokjes van deze in het wild uitgestorven antilopen verzonden naar ZOO Planckendael. Het park heeft tevens afscheid genomen van vier ringstaartmaki’s. Het betreft (vermoedelijk) de zogenaamde ‘Iza-clan’. In 2018 kwamen deze dames uit Apenheul om samen met hun metgezellen, de Kanto-clan, het nieuwe doorloopverblijf bij het Oceanium te betrekken. Al snel bleek dat deze twee familiegroepen niet door één deur konden en medio 2020 werden Iza en haar dochters definitief achter de schermen geplaatst. Een overlijdensbericht is er bij de baardapen, waar het oude mannetje zijn laatste adem uitgeblazen heeft. Verder zijn ook een wasbeer en een prairiehond gestorven.

Foto: Hugo Sluimer (BB-Facebook)

Kort Nieuws #163

Exodus

Foto: Wianka Keij (BB-Facebook)

Groot nieuws uit abonnementhoudersblad De Giraffe: olifant Fahim vertrekt binnenkort weer uit Rotterdam. In juni 2020 arriveerde hij vanuit België. Helaas is zijn aanwezigheid nog geen succes te noemen. Het lijkt erop dat hij qua gedrag nog iets te kinds is om de rol van fokbul op zich te nemen. ”Hij gaat graag op onderzoek uit en klimt op rotsblokken, boomstammen en zelfs tegen muren. Hij slaat of gooit met takken; zelfs een camera hoog in de boom of een TL-buis, niets is veilig.” Ook belangrijk: hij was voornamelijk bedoeld als partner voor Faya, maar echte interesse in haar blijft uit. Al met al lijkt Fahim erbij gebaat om nog even door te ontwikkelen, wat het best in een natuurgetrouwe setting gaat. Concreet houdt dat in dat hij in een losjes samenlevingsverband met andere jonge mannen mag doorstoeien, met een volgroeide bul als voorbeeld. In het Poolse Łódź wordt de laatste hand gelegd aan een perk dat daarvoor geschikt is. Gehoopt wordt dat Fahim deze zomer nog kan verhuizen. Dit jaar moeten olifanten Trong Nhi en Nhi Linh ook nog naar Amerika vertrekken, zoals uitgelegd in DIT nieuwsbericht. Het lijkt onwaarschijnlijk dat er op korte termijn een opvolger voor Fahim zal komen, omdat Blijdorp het verblijf eerst wil verbeteren.

Rectificatie

Foto: Stichting SOVON (stats.sovon.nl). Archieffoto.

Wat blijkt? De grote flamingo’s hebben in hun nieuwe verblijf niet alleen gezelschap van krakeenden, zoals we in DIT artikel al berichtten, maar ook van wat noordelijke pijlstaarten (Anas acuta). In tegenstelling tot de steeds algemener wordende krakeenden geldt dat de noordelijke pijlstaart steeds zeldzamer wordt in Nederland. Die dalende trend geldt voor hun hele populatie, die vooral verder naar het noorden gesitueerd is, maar in Nederland waren ze altijd al een sporadische broedvogel. Het onderscheiden van vrouwelijke eenden is altijd lastig, maar de mannetjes verschillen duidelijk van hun verblijfsgenoten dankzij hun egale, donkere kop.

Open Up

Vanaf dinsdag 25 mei opent Diergaarde Blijdorp ook voor niet-abonnementhouders. Een mooie ontwikkeling! Onthoud wel: alle binnenruimtes (met uitzondering van de toiletten) zijn afgesloten en het reserveren van een tijdslot is verplicht.

Buren van Bokito

Foto: Patrick van Bakkum (BB-Facebook)

Even terug in de tijd: in 2011 kregen gorilla Bokito en zijn familie gezelschap van wat kleinere apen, de witneusmeerkatten. De combi was doorgaans vredig en de meerkatten konden zich altijd nog afzonderen in hun binnenverblijf, gesitueerd in de ‘kijkhut’ naast de Oewanja Kinderjungle. In 2015 verlieten deze onderhuurders de Maasstad echter en daarmee kwam dit hok leeg te staan. Toen de mannelijke witkruinmangabey eind vorig jaar overleed, besloot de Diergaarde de groep in tweeën te delen, voorafgaand de introductie van de nieuwe fokman. Sindsdien wonen vrouwtje Casper, twee van haar dochters en een ander jong mannetje (een zoon van Esperanza, het vrouwtje dat nog in het oude verblijf leeft) in de kijkhut. In abonnementhoudersblad De Giraffe meldt Blijdorp nu dat de verzorgers nadenken over het weer openen van de schuif naar het grote gorillaverblijf. Er moeten eerst nog enkele veiligheidsmaatregelen getroffen worden, maar het is zeker een spannend vooruitzicht!

Romance

Foto: Patty Kloosterman (BB-Facebook)

Hij moet wel een van de meest gefotografeerde inwoners van Blijdorp zijn: otter Jacco, geboren eind 2019. Helaas moet hij alweer een jaar voor zichzelf zorgen, na de ontsnapping van zijn ouders Igor en Jacky. Van Igor is bekend dat hij uiteindelijk is aangereden, van Jacky is al geruime tijd geen waarneming gedaan. Het lijkt erop dat Jacco binnenkort een vriendinnetje krijgt: de Diergaarde meldt de komst van een vrouwelijke soortgenoot. Ze komt uit de dierentuin van Warschau.

Eekhoornperikelen

Foto: Cor de Gier (BB-Facebook)

Tijdelijk verblijven de Kaapse grondeekhoorns achter de schermen. De verzorgers bestuderen hoe hun afwezigheid hun verblijfsgenoten – dat zijn de textorwevers, purperglansspreeuwen, geelkeelfrankolijnen en groenhelmtoerako’s – beïnvloedt. Ook hun boombewonende verwanten, de driekleureekhoorns uit Azië, zijn tijdelijk niet te zien. Zij zijn van plek gewisseld met de roelroels uit Taman Indah, een gebouw dat in verband met de COVID-19-maatregelen niet toegankelijk is. De roelroels lijken hun verhuizing niet erg te vinden, ze scharrelen als vanouds op de bodem van de pruimkopparkietvolière.

Vers van de mamapers

Foto: Cor de Gier (BB-Facebook)

Elders in het park heeft Cupido reeds toegeslagen. Op 3 mei is er een bizon geboren, Gina genaamd. Haar Noord-Amerikaanse roots ten spijt is ze een echte Rotterdammer. Haar vader, voor wie dit het eerste kalf is, is namelijk zelf ook hier geboren. Op zijn beurt is hij de zoon van de oude bul Clint, die in 1998 geboren werd in – jawel – Blijdorp, als zoon van een hier geboren koe. Een heuse dynastie dus. Ook bij hun buren, de prairiehondjes, is nieuw leven te zien. Tot slot is het ook bij de Zuid-Amerikanen raak: bij de Chileense poedoes is een kleintje geboren. Dat gebeurde voor het laatste in 2016. Nog geen 25 Europese dierentuinen houden dit berghertje, dus het is best bijzonder. Het huidige koppel werd eind 2020 aan elkaar voorgesteld, dus het lijkt liefde op het eerste gezicht geweest te zijn.

Om te gieren

Foto: Diergaarde Blijdorp (blijdorp.nl)

Een tumultueus broedseizoen voor de bedreigde gieren krijgt toch nog een zilveren randje, met de geboorte van een witkopgier. Nog nooit eerder gebeurde dat in Blijdorp, maar jarenlange pogingen door dit trouwe koppel werpen nu dus toch hun vruchten af! Het kuiken kwam uit in de broedmachine, maar de ouders ontfermden zich direct over de kleine toen hij werd teruggeplaatst. Verwar deze witkopprimeur niet met de witrugprimeur die Blijdorp dit jaar eveneens behaalde. Dat jong zag in maart het levenslicht, maar werd niet geaccepteerd door zijn ouders, die bij de vogelshow wonen. Hij is liefdevol ‘geadopteerd’ door een koppeltje Rüppells gieren in de publieksvolière, wiens eigen ei gesneuveld was. Ook het ei van de kapgieren in dit verblijf kwam niet uit, net als het ei van het koppel witruggieren hier. De laatstgenoemde hebben nog even opgetreden als pleegouders voor een verstoten Rüppells kuiken, maar dat jong heeft het niet gered. De opbrengst bij de Rüppells lijkt dit jaar dus te blijven steken op twee jongen, best een net resultaat.