Als je niet goed oplet, had je het zomaar kunnen missen. Diergaarde Blijdorp vermeldt in hun jaarreflectie dat Aziatische leeuw Churchilla (‘Chica’) niet meer is. In het magazine voor abonnementhouders meldt het park dat ze kampte met versleten wervels, inwendige cystes en huidproblemen.
Wisselvallig
Chica kwam in 2016 naar Diergaarde Blijdorp, kort na de opening van het nieuwe leeuwenverblijf. Tierpark Berlin was naarstig op zoek naar een goed heenkomen voor haar, want haar oude verblijf ging op de schop. Tegelijkertijd wilde Blijdorp graag fokken met mannetje Aapal uit Singapore, die kort daarvoor als ‘vers bloed’ was onthaald in het Europese fokprogramma. Met de Rotterdamse dames wilde dat maar niet lukken, zij vormden een hecht clubje dat Aapal bij tijd en wijlen alle hoeken van het verblijf liet zien.
Foto: Elizabeth Babtist (BB-Facebook) Chica.
Chica bleek een stuk zachtaardiger te zijn, haar eerste kennismaking met Aapal resulteerde direct in een paring. In Duitsland was zij nog nooit moeder geworden, dus welpjes zouden meer dan welkom zijn! Helaas is het daar nooit van gekomen.
Uiteindelijk werd de leeuwengroep ook nog aangevuld met Lalana. Eigenlijk was het een hele gemoedelijke situatie, totdat Lalana in 2018 beviel en tijdelijk gescheiden werd van haar soortgenoten. Toen het eenmaal tijd was om een reünie te ondernemen, kregen de moedergevoelens en beschermingsdrang de overhand bij Lalana. Aapal probeerde de vrede te handhaven, maar tevergeefs.
Isolement
In de loop van 2019 en 2020 werden nog een paar herenigingen geprobeerd, maar Lalana en haar steeds sterkere kroost moesten er niets van weten. Opeens zat Blijdorp opgezadeld met een tweede leeuwengroep, bestaande uit de verstoten Chica en Bente. Rotterdam heeft naast het hoofdverblijf nog een kleine ‘luchtplaats’ achter de schermen. Onverhoopt werd die krappe kooi nu het fulltime heenkomen van twee leeuwinnen, al wisselden de partijen soms even van uitzicht.
Foto: Patty Kloosterman (BB-Facebook). Chica en Bente.
Iedere verhuizing van Aziatische leeuwen in Europa wordt overzien door de fokcoördinator voor deze roofdieren. Zo wordt inteelt voorkomen. Al begin 2019 diende Blijdorp officieel een verzoek in bij de fokcoördinator voor het overplaatsen van Chica naar een andere zoo – de ontstane situatie was immers niet houdbaar. Dit proces speelt zich grotendeels achter gesloten deuren af, dus over de exacte obstakels kan Blijdorper Bende geen uitspraak doen. De coronapandemie zal ongetwijfeld een rol gespeeld hebben.
Tegelijkertijd werd de situatie in Blijdorp steeds complexer. In 2020 werd Aapal ingeslapen na een neurologische aanval. Zijn puzzelachtige ziekte lijkt hij te hebben doorgegeven aan Lalana’s dochters Asha, Mette en Reena, wat betekent dat zij voorlopig niet gekoppeld mogen worden. Chica’s metgezel Bente stierf in juli 2021. Chica heeft dus meer dan een jaar lang in isolement geleefd, nóg een mislukte hereniging in 2022 daargelaten.
Chica is ruim 16 jaar oud geworden, water ouder is dan veel leeuwen in gevangenschap. Toch zullen de verzorgers en bezoekers haar ongetwijfeld missen.
”We kijken met gematigd optimisme naar de toekomst”, aldus directeur Erik Zevenbergen. Vanwege de pandemie vond de traditionele nieuwjaarslezing van de Vrienden van Blijdorp online plaats. In een filmpje leidden de directeur en verzorger Stefan Timmermans de Vrienden rond door een verlaten, maar levendige dierentuin. De financiële situatie van het park is aan de beterende hand en de Diergaarde durft weer na te denken over de toekomst.
Bijpraten
Foto: Luciënne de Gier (BB-Facebook)
Eén van die Vriendenprojecten die bezocht werd, was de Bijenvallei. Deze werd vorig jaar al opgeleverd, al zal hij dit jaar nog voorzien worden van een extra insectenhotel voor metselbijen. De Bijenvallei is geliefd bij de botanisten, die verder terugblikken op een jaar waarin veel moeite werd gestoken in de professionalisering van het beheer van de plantencollectie. Een mooi voorbeeld hiervan zijn de Nationale Plantencollecties die Blijdorp beheert: die van de bromelia’s en primula’s. Voor die laatste groep wordt halsreikend uitgekeken naar potentiële natuurherstelprojecten. In 2022 zal hiervoor extra aandacht gevraagd worden door nieuwe bloembakken te plaatsen voor de schermen.
Een ander Vriendenproject uit ’21 was de nieuwe deur tussen de binnen- en buitenverblijven van de Aziatische olifanten. Deze is inmiddels in gebruik en is ook beter ‘weggewerkt’ dan eerst. Deze extra poort maakt het makkelijker voor de dieren om te kiezen waar ze zich willen begeven en is bijzonder fijn voor de hoogbejaarde olifant Irma, voor wie de oude, nauwe gang soms té spannend werd. Een ander klein project is de ‘bizonroute’, een nieuwe verbinding tussen het Noord-Amerikaanse panoramapunt en het Amazonicaplein. Deze wordt in 2022 gecompleteerd. Hierover berichtten wij eerder al. Vrienden-voorzitter Marcel Kreuger liet weten dat in februari nóg een project aangekondigd zal worden, waarover vooralsnog geen informatie beschikbaar is.
Vernieuwde Bergdierenrots
Afbeelding: Diergaarde Blijdorp. Klik HIER voor groot formaat.
De restauratie van de Bergdierenrots verloopt vlot. Op nieuw beeldmateriaal is te zien dat de werkzaamheden aan de rotstoren zelf zo goed als afgerond zijn, binnenkort mogen de botanisten zich over het perk ontfermen. Op het filmpje was te zien dat de ‘put’, waarin de rots staat, een beetje opgehoogd is. Het hoogteverschil tussen de kijkplek en de bodem is dus minder groot nu, waardoor de Bergdierenrots zelf ook iets minder hoog lijkt dan voorheen.
Het is de bedoeling dat de rots omgeven gaat worden door weelderig groen, zoals de Himalayaceder. Ook ín de rots zijn plantenbakken verborgen. De rode panda’s, echte boombewoners, zullen daar ongetwijfeld gretig gebruik van maken. Dat brengt ons tot het meest controversiële onderdeel van dit project: de toekomstige inwoners. ‘Twee verblijven voor rode panda’s en drie voor kuifhertjes? Serieus?’ De Diergaarde verdedigt de keuze. De ”nieuwe realiteit”, zoals curator Harald Schmidt het verwoordde, is nu eenmaal dat verantwoord en duurzaam populatiemanagement soms prioriteit moet krijgen boven de wens om meer soorten te huisvesten. Blijdorp vindt het, als fokcoördinator van deze twee soorten, belangrijk om genoeg ruimte te geven aan hen.
Vleugellam: microdeeltjes en macroproblemen
Foto: Johanna Kok (BB-Facebook). Rode ibis.
Kort benoemd werden de coronabesmettingen bij de gorilla’s en leeuwen. Gelukkig zijn de dieren opgeknapt en zijn er geen nieuwe virushaarden opgedoken sindsdien. En dat is niet het enige virus dat Blijdorp momenteel kopzorgen oplevert: het park moet zich ook houden aan influenza-regels, nu het griepvirus H5N1 steeds meer pluimveebedrijven in de Benelux aandoet. Deze cocktail van luchtweginfecties heeft ervoor gezorgd dat sommige doorloopvolières bijna permanent gesloten zijn. De directeur liet weten dat dit stof tot nadenken is: in een geglobaliseerde wereld waarin epidemieën vaker uitbreken, is het nog wel verantwoordelijk en rendabel om doorloopvolières te bouwen? Dit wordt meegenomen bij de vormgeving van de nieuwe ibis- en aravolières in Zuid-Amerika. Details laten nog op zich wachten.
En dat is niet het enige probleemgeval in dit deel van de dierentuin: sinds 2019 hebben er geen Vrije Vlucht Voorstellingen meer kunnen plaatsvinden in Diergaarde Blijdorp. De directe aanleiding daarvoor is natuurlijk corona, maar er spelen ook andere factoren mee. De volières waar de vogels buiten de trainingen en demonstraties om verblijven, zijn grof gezegd ‘over de datum’ en vragen op korte termijn om een significante investering. Ook morrelt de maatschappij: ”wij vinden onze vogeldemonstratie niet zomaar een reeks circuskunstjes, maar toch zien we dat het schuurt”, aldus Schmidt. Verder verwierven de Vrije Vlucht Voorstellingen een roemruchte reputatie door de regelmatige ‘uitstapjes‘ van de luchtacrobaten. Niet altijd keerden die dieren ook terug, denk aan de vrouwelijke bergcaracara die in 2020 voor het laatst bij Leidschenveen gezien werd.
Foto: Harry Ros (BB-Facebook). Bergcaracara.
Al met al ziet Blijdorp het niet zitten om te investeren in grootschalig onderhoud. Daarom trekt Diergaarde Blijdorp de stekker uit de vogelshow. Dit gerucht deed al een tijdje de ronde als ‘slechtst bewaarde geheim’ van Blijdorp, maar nu is het dus officieel. Met de afbraak van de tribune en volières komt zo’n 4.000 vierkante meter vrij voor toekomstige ontwikkeling. Mogelijk dat dit gelijktijdig met de bouw van de nieuwe aravolière gedaan wordt, net als de broodnodige renovatie van het dak van Amazonica (zie ons eerdere bericht).
Een deel van de vogels is al vertrokken naar andere dierentuinen. Het meest noemenswaardige afscheid is dat van de dubbelgehoornde neushoornvogel. Dit individu was ooit door een particulier met de hand grootgebracht en herkent haar soortgenoten niet. Door mee te doen met de vogelvoorstellingen kreeg ze toch nog de kans om als ambassadeur voor de natuur op te treden. Ze is verhuisd naar Avifauna. Ook een tiental zwartkopibissen, een soldatenara en een Europese oehoe hebben Rotterdam al verlaten, terwijl de helmparelhoenders in 2020 overgeplaatst werden naar de ringstaartmaki’s en gieren.
Tot de VVV-soorten die nergens anders in Blijdorp te zien waren, behoren onder meer de roodstaartbuizerd, groenvleugelara, blauwgele ara, zuidelijke hoornraaf en vorkstaartscharrelaar. Daarnaast spelen de gieren die er zitten een belangrijke rol bij het fokprogramma, zowel met hun eigen eieren als door verstoten kuikens uit de Gierenrots-volière te adopteren. Ook werd de holding wel gebruikt als ‘doorvoerlocatie’ voor vogels die te oud waren om bij hun ouders te blijven, maar waarvoor nog geen nieuwe thuishaven gevonden was. Hoe dit na de sloop verder moet, is nog onduidelijk.
Olifanten in Mongolië
Wie vogelgriep zegt, zegt Grote Vliegkooi. In tegenstelling tot andere doorloopvolières is ‘Burung Asia’ uitsluitend vanbinnen te zien, wat betekent dat de wolnekooievaars, nimmerzatten, muskaatduiven en zilverreigers in feite semi-permanent achter de schermen zitten. Blijdorp denkt dan ook na over de toekomst van dit deel van het Aziatische Moeras, vooral nu de omliggende perken in de nabije toekomst op de schop gaan…
Foto: Luciënne de Gier (BB-Facebook). Aziatische olifanten.
Diergaarde Blijdorp wil in 2022 beginnen met de uitbreiding van het olifantenverblijf, te beginnen met de bouw van een nieuw mannetjesverblijf op de huidige locatie van de gedomesticeerde kamelen en Indische neushoorns. Zie voor meer achtergrondinfo ons eerdere nieuwsbericht. Voor het eerst sinds 2020 heeft Blijdorp nieuwe ontwerpen hiervoor naar buiten gebracht. Wees wel gewaarschuwd: ook dit zijn nog geen definitieve bouwplannen. Veel details staan nog steeds ter discussie, net als potentiële verblijfsgenoten en de interne veranderingen aan Taman Indah.
Op het buitenperk van de Indische neushoorns worden vier nieuwe bullenstallen gebouwd. De dieren kunnen van elkaar gescheiden worden op het ‘restant’ van het neushoornperk, dat ook ietsjes uitgebreid wordt doordat het vlonder geschrapt wordt. Of dit alles (goed) zichtbaar zal zijn voor bezoekers is nog maar de vraag, want er lijkt rekening gehouden te worden met een groene berm tussen dit alles en het bestaande bezoekerspad.
Foto: Johanna Kok (BB-Facebook). Indische neushoorns.
Daar staat tegenover dat het (momenteel leegstaande) oude hertenverblijf achter de Bergdierenrots weer zichtbaar wordt. Het vlonder dat door het huidige pandaverblijf loopt, gaat namelijk door naar rechts voortaan en sluit zo aan op het pad langs de Bergdierenrots. Vanaf dit pad hebben bezoekers zicht op het perk waar Indische neushoorn Namaste haar oude dag mag slijten – voor haar dochter, Karuna, heeft Blijdorp een mooi nieuw tehuis in Peru op het oog – en zo ontstaat een compleet ‘rondje’ door de Himalaya-biotoop.
Terug naar de olifantenmannen: zij kunnen de benen strekken door de komst van een nieuw ‘olifantenviaduct’ over het bezoekerspad heen, dat leidt naar de huidige kamelenweide. Het huidige kijkpunt tegenover de Maleise Bosrand schuift, samen met de waterpartij, op naar de noordoostelijke hoek van het verblijf, waar ook ruimte ingetekend is voor een klein horecapunt. Andere kijkpunten zijn er vanuit (het openluchtgedeelte van) het Aziatisch Moeras en vanaf het manoelverblijf, die beide grotendeels ongemoeid blijven.
Wel verdwijnt de Grote Vliegkooi na dertig jaar trouwe dienst, zodat er vanaf de bullenvlakte een doorsteek gemaakt kan worden naar het bestaande olifantenverblijf. Daartoe wordt nog een oliduct neergezet in de bamboevallei. Mogelijk worden bepaalde onderdelen van de Grote Vliegkooi, zoals de waterval en hangbrug, intact gelaten, om zo een soort avontuurlijk uitzichtpunt te creëren. Wellicht dat hier nog ruimte is voor een nieuw (water)verblijfje. De aangrenzende, in onbruik geraakte Vleermuizengrot staat niet op de slooplijst vermeld, maar over de bestemming van dit gebouw is nog geen verdere informatie gegeven.
Gebruik de pijltjes om te navigeren tussen de afbeeldingen.
Het R-woord
Foto: Jop Kempkes (BB-Facebook/Beheer)
Over ingrijpende projecten gesproken: hoe zit het met de Rivièrahal? Blijdorp zit in een spagaat: de verslechterde financiële situatie van het park maakt restauratie op korte termijn nagenoeg onmogelijk, maar tegelijkertijd begint de bouwvallige staat van het gebouw problematisch te worden. Tijdelijke sluiting, hoe onwenselijk ook, is niet ondenkbaar.
Wat dit extra complex maakt, is dat de restauratie van de Rivièrahal een domino-effect heeft. Neem de François’ langoeren en Euraziatische otters uit de Chinese Tuin, wiens verblijven grenzen aan de gevel van de Victoria Serre en waarvoor dus nieuwe verblijven gevonden moeten worden. De onvermijdelijke verbouwing van de centrale hal en het Mensapengebouw van de Rivièrahal doet hier nog een schepje bovenop: wat te doen met de zwarte neushoorns, dwergnijlpaarden en westelijke laaglandgorilla’s? Blijdorp houdt in ieder geval vast aan de ambitieuze doelen van het Masterplan 2030. Externe financiering is meer dan ooit welkom.
Foto: Cor de Gier (BB-Facebook). Gorilla Nasibu.
Speculatie over de gorilla’s kan natuurlijk onmogelijk zonder het over Nasibu te hebben. Van zijn emigratie naar Nieuw-Zeeland wordt nu toch maar afgezien, na talloze vertragingen. De opstandige gorillapuber gaat in april naar het Belgische Pairi Daiza. Hier mag hij een nieuwe groep met vrouwtjes gaan leiden. En wat te doen met die andere verstoteling in Blijdorp, leeuwin Chica? Dat is helaas nog steeds niet duidelijk. De kwestie ligt bij de fokcoördinator in Denemarken. Over olifanten Trong Nhi en Nhi Linh is niks gezegd.
Dat concludeert ons verslag van de nieuwjaarslezing van de Vrienden van Blijdorp. De vereniging houdt in de winter nog meer lezingen, waar wij verder geen (uitgebreid) verslag van doen uit respect voor de betalende leden. Wil je deze wel bijwonen? En wil je bij de volgende nieuwjaarslezing zelf vragen kunnen stellen aan de Blijdorp-top? Ga dan naar de website van de Vrienden voor meer informatie over lidmaatschap!
Het wordt wederom een eenzame kerst voor de dierentuinen van Nederland. Het bliksemoffensief van de omikronvariant van SARS-CoV-2 dwingt de maatschappij om voor de zoveelste keer sinds maart 2020 op de rem de trappen. Diergaarde Blijdorp baalt: de feestdagen zijn, op het zomerse hoogseizoen na, hét moment waarop de kassa rinkelt. De paden en pleinen waren nog zo mooi versierd, Blijdorp hoopte een kerstontbijt te verzorgen en de Vrienden van Blijdorp hadden al een reeks winterlezingen gepland…
Hoestende gorilla’s
De pandemie dwong Blijdorp al drie keer eerder de poorten te sluiten: van maart t/m mei 2020, twee weken in november ’20 en daarna van december 2020 t/m mei 2021. Een faillissement werd maar ternauwernood afgewend door een massa-ontslag en een bijstelling van de ambities van het Masterplan 2030. Lees daarvoor ook DIT artikel.
De schrik zat er afgelopen november goed in toen bijna alle gorilla’s en leeuwen in de Rotterdamse dierentuin positief getest werden. Ze waren vermoeid, hadden minder eetlust, hadden last van hun luchtwegen en ook maag- en darmproblemen. Met een beetje extra zorg hebben de dieren COVID-19 gelukkig overwonnen. Bokito en zijn familie zijn inmiddels weer te zien voor bezoekers, net als Lalana en haar welpen.
Mutatievrees
Een lichaamscel infecteren en de cellulaire mechanismen kapen om jezelf te vermeerderen: dat is hoe virussen werken. Die nieuwbakken kopieën zijn echter niet identiek aan elkaar. Wat dat betreft hebben we éxtra pech met corona: hun erfelijke materiaal bestaat uit RNA, wat instabieler is dan DNA, en daar heeft het coronavirus ook nog eens bijzonder veel van, wat betekent dat eigenlijk geen enkel virusdeeltje helemaal hetzelfde is.
Meestal heeft zo’n verandering, ofwel mutatie, geen invloed op hoe goed het virus het doet. Als het dat wel heeft, zal het meestal een nadelige mutatie zijn waardoor zo’n mutant het juist sléchter doet. Het coronavirus circuleert echter al bijna twee jaar en heeft inmiddels honderden miljoenen mensen besmet. Dat er eens in de zoveel tijd juist een extra sluw virusdeeltje opduikt, ligt dan ook geheel in de lijn der verwachtingen.
De omikronvariant is zo’n zorgenkindje. Het heeft welgeteld 60 verschillen in de samenstelling van het RNA, waarvan 32 invloed hebben op de vorm van het spike-eiwit. Dat zijn de uitsteeksels waar corona niet alleen zijn naam aan dankt, maar ook wat het virus gebruikt om lichaamscellen binnen te dringen én wat ons immuunsysteem gebruikt om het virus te herkennen na eerdere blootstelling of vaccinatie.
De omikronvariant is dus extra goed in het binden aan onze cellen én maakt meer kans om onze verdedigingslinies te omzeilen. Dat het afweersysteem omikron niet als hetzelfde virus aanziet als de eerdere varianten, wordt ook wel bestempeld als ‘immuniteitsdoorbraak’ of escape-mutatie. Het gevolg: een bizar besmettelijke variant en overvolle ziekenhuizen, alsof we ons weer in maart 2020 begeven.
Zolang SARS-CoV-2 blijft rondgaan zullen mutaties blijven optreden. De enige langetermijnoplossing, naast het accepteren van een ‘nieuw normaal’ in de zorg en de maatschappij, is dan ook een uitroeiingscampagne. Of de huidige veiligheidsmaatregelen daartoe toereikend zijn, zal moeten blijken.
In Diergaarde Blijdorp hebben verschillende leeuwen en gorilla’s COVID-19 opgelopen, zo meldt de Rotterdamse dierentuin. Ze vertonen ”griepachtige verschijnselen: ze zijn hangerig, hebben minder eetlust, soms een lichte hoest en de gorilla’s hebben ook maag- en darmproblemen.” Vermoedelijk zijn de dieren aangestoken door een besmette verzorger, ondanks de extra hygiënemaatregelen die het park sinds het begin van de pandemie getroffen heeft.
Het virus SARS-CoV-2 infecteert cellen door te binden aan de ACE2-receptor. Door het lichaam wordt dit eiwit normaal gesproken gebruikt om de bloeddruk te reguleren. Het gen dat voor dit eiwit codeert, is erg lang geleden geëvolueerd en kan bij veel diersoorten teruggevonden worden. Menselijk ACE2 komt sterk overeen met dat van andere primaten, vleermuizen, hoefdieren, carnivoren, olifanten, zeekoeien en knaagdieren. Het coronavirus kan daardoor vrij makkelijk tussen soorten overspringen, een fenomeen dat zoönose genoemd wordt. Dat is tevens hoe de pandemie begonnen is.
Het is niet de eerste keer dat dit gebeurt in dierentuinen. Zowel in San Diego als in Atlanta zijn gorilla’s besmet geraakt, terwijl de tijgers en leeuwen in de Bronx Zoo in New York een tijdje in de lappenmand gelegen hebben. In Nebraska zijn drie sneeuwluipaarden zelfs gestorven aan COVID-19. Er wordt gewerkt aan een vaccin voor mensapen.
Diergaarde Blijdorp laat weten dat het Mensapengebouw en de Tweeling-Gebouwen tot nader order afgesloten zijn voor bezoekers. Het park verwacht dat het ziektebeeld mild blijft, omdat de dieren in kwestie een goede conditie hadden. Het is niet bekend welke specifieke dieren positief getest zijn.
In Nederland geldt tevens een ophokplicht voor alle vogels om de verspreiding van het griepvirus H5N1 te voorkomen. Vooralsnog is deze ziekte nog niet vastgesteld in dierentuinen.
-> Update 15.00 uur: media melden dat bij zowel de leeuwen als de gorilla’s slechts één dier negatief getest is. Vermoedelijk gaat het om Chica en Nasibu respectievelijk, gezien deze individuen gescheiden van de rest leven.
Diergaarde Blijdorp rouwt om de dood van Aziatische leeuw Bente. Het park heeft besloten haar in te slapen omdat ze steeds ergere neurologische klachten had. ”De situatie bleef lange tijd stabiel maar de laatste maanden namen de klachten dermate toe dat van een leeuwwaardig bestaan geen sprake meer was.” Bente is 15 jaar oud geworden.
Het verhaal van de Aziatische leeuw in Rotterdam begon in 2005, toen de al de zwangere Shantee introk in het Roofdieren-Gebouw. In 2006 beviel ze hier van Bente en diens tweelingzusje Mika. Trouwere dierentuinbezoekers zullen zich wellicht herinneren dat Mika voor de ogen van een bezoekersmassa verdronk tijdens een neurologische aanval eind 2007. De Diergaarde laat nu weten dat ook Bente al langere tijd kwakkelt met soortgelijke klachten. ”Ze liep heel ongecoördineerd en had zichtbaar moeite om goed door de bochten te lopen. Hierdoor struikelde ze veel en hield haar kop continu in een verkrampte houding.” Bente heeft geen nazaten, omdat ze al haar jongen kort na hun geboorte doodbeet.
Blijdorp weet verder te melden: ”Sinds enige tijd is bekend dat neurologische klachten voorkomen bij veel meer Aziatische leeuwen van diverse afkomst, in verschillende tuinen en in [de laatste wilde populatie in India].” Gezien de Aziatische leeuw eens gereduceerd was tot enkele tientallen individuen, bestaat de kans dat generatielange inteelt de soort ernstig heeft verzwakt. Ook Aapal, de mannetjesleeuw van Blijdorp, is vorig jaar ingeslapen na een lang ziekbed.
Mogelijk dat nieuwe wetenschappelijke inzichten kunnen helpen. Het idee dat er een Aziatische en een Afrikaanse ondersoort zijn, is wellicht achterhaald. De IUCN, de organisatie die de Rode Lijst beheert, gaat tegenwoordig uit van een noordelijke en een zuidelijke ondersoort. Dat betekent dat de Aziatische leeuw gelijk wordt gesteld aan de populaties uit West-Afrika en de Sahel. Wellicht dat ‘vers bloed’ de Aziaten goed zou doen. Er wordt gewacht op verder bewijs voor deze theorie voordat er iets mee wordt gedaan.
Lange tijd gold dat de Rotterdamse leeuwinnen niet door één deur konden. Bente en Churchilla (Chica) hielden elkaar gezelschap als één groepje, Lalana leefde samen met haar drie welpjes. Nu blijft Churchilla dus alleen achter. De fokcoördinator in Denenmarken buigt zich over de kwestie.
