Vlam in de pan
Een grote tegenvaller in Diergaarde Blijdorp: de eerste kennismaking tussen Sumatraanse tijgers Geram en Nonja is uitgelopen op een dodelijke vechtpartij. De verzorgers hebben er alles aan gedaan om de dieren te separeren en uiteindelijk lukte dat ook. Er waren wat flinke oppervlakkige krassen zichtbaar, maar een diepe bijtwond in de flank van Nonja bleef onopgemerkt. In de vroege uurtjes van 6 september is ze overleden aan een longbloeding ten gevolge daarvan. Het is helaas niet ongebruikelijk dat dit gebeurt bij tijgers. Twee op de drie natuurlijke sterfgevallen in het wild komen door tot vechtpartijen met soortgenoten. Wereldwijd leven meer dan 2.000 tijgers in professionele dierentuinen, waaronder 250 van de Sumatraanse ondersoort, en ook daar valt ieder jaar wel een slachtoffer te betreuren. Blijdorp gaat samen met de fokcoördinator in Londen kijken hoe nu verder met Geram.
When it rains…
Van de regen in de drup: op 8 september is Blijdorp nóg een grote katachtige kwijtgeraakt. Aziatische leeuwin Reena is ingeslapen. Reena kwam in 2018 ter wereld in de Maasstad als dochter van mannetje Aapal en vrouwtje Lalana. Reena leed sinds haar geboorte aan ataxie: een hersenziekte die de controle over haar spieren verminderde. Dezelfde ziekte claimde in 2020 al het leven van haar vader in 2023 ook dat van haar tweelingzusjes Mette en Asha. Ook in andere Europese dierentuinen worstelen Aziatische leeuwen met zenuwaandoeningen. Vermoedelijk is het het gevolg van herhaaldelijke inteelt: de ondersoort was door jacht anno 1910 gereduceerd tot slechts twintig individuen. Diergaarde Blijdorp en de Universiteit Utrecht hebben het voortouw genomen bij het onderzoek naar oplossingen hiervoor.
Uitzwaaien
Doei doei Malte! Ongeveer een jaartje geleden ontfermde Diergaarde Blijdorp zich over de jonge zwarte neushoorn. Zijn thuistuin, Magdeburg, kon hem geen geschikte winterstal bieden. Van meet af aan was duidelijk dat hij niet in Rotterdam zou blijven, want eigenlijk heeft Blijdorp ook maar de capaciteit voor twee volwassen neushoorns. In augustus heeft Malta zijn omzwervingen doorgezet naar de Kölner Zoo. Hier is hij nu al het gezicht geweest van een winactie voor een exclusieve rondleiding door het park. Dat gaat helemaal goedkomen met ‘m daar!
Oceanium-zijde
Lief en leed aan de ‘nieuwe’ zijde van Diergaarde Blijdorp. Het is steeds stiller in het Zuid-Amerikaanse themagebied, waar van de eens zo troste vicuñakudde alleen nog Pedro en Kally over zijn. De twee jongen van afgelopen jaar wachten achter de schermen op een transport naar andere dierentuin en vrouwtje Kim is onverwachts overleden. Even verderop, bij het Oceanium, valt er juist nieuw leven te vieren. Dit jaar staat de geboorteteller bij de Californische zeeleeuwen alweer op twee, bij de koeneusroggen op drie en bij de koningspinguins op vijf! Erg bijzonder is ook de geboorte van een Balabac-kantjil in het Natuurbehoudscentrum. Blijdorp is zich in rap tempo aan het ontplooien tot Europese hofleverancier van deze zeldzame hoefdiertjes uit de Filipijnen. Valt er dan geen enkel verlies te noemen in het Oceanium? Jawel: één van de twee nieuwe barracuda’s bij de Haaientunnel heeft het helaas niet gered en er is een gestippelde murene weggehaald uit het Great Barrier Reef om de vrede aldaar te waarborgen.
Oorverdovende stilte
Ook lief en leed bij de Afrikaanse vogels. Te beginnen met het goede nieuws: in de Okapi-Volière is deze zomer weer foksucces geweest met de sneeuwkaptapuiten, violette schildtoerako’s en geelkeelfrankolijnen. Helaas begint het voor de rest een beetje stil te worden in deze hoek. De hoop op foksucces met de karmijnrode bijeneters begint af te kabbelen na een zoveelste broedseizoen zonder wezenlijke reuring. De klad zit er al helemaal in bij het Weverkopje, dat het niet alleen zonder wevers moet stellen, maar überhaupt zonder vogels! Er speelt een ware rattenplaag bij dit verblijf en de verzorgers krijgen er maar geen vat op. Dat heeft ook het lot van de bruine muisvogels bezegeld. Deze energieke vogeltjes waren eigenlijk bedoeld als ‘opvulling’ terwijl de resterende wevers op elders op weer op kracht kwamen, maar ook in deze kolonie hebben de ratten genadeloos huisgehouden. Het laatste handjevol is inmiddels vertrokken naar een ander park. Een uitzonderlijk treurig einde voor een alleszins succesvolle inwoner van Blijdorp. In de naburige Krokodillenrivier zijn tegenwoordig ook slechts violette schildtoerako’s te zien. Sinds de oplevering van deze kas in 2009 zijn er eigenlijk nooit vogels geweest die het er écht naar hun zin hebben, ondanks herhaaldelijke aanpassingen. Of Blijdorp plannen heeft om de boel hiero nieuw leven in te blazen, is niet bekend.
Apenstreken
Blijdorp speelt met het idee om een nieuwe primatensoort te verwelkomen. De vereniging Vrienden van Blijdorp meldt dat in hun lijfblad Vriendennieuws. Momenteel huisvest het Servalkopje de voltallige groep witkruinmangabeys: een huis vol! Nouja, met uitzondering van pubermannetje C, hij woont bij de gorilla’s. En misschien dat hij binnenkort weer gezelschap krijgt van zijn familie. Het enige probleem: C spendeert de nachten in een verblijf in de kijkhut. Daar past één mangabey prima in, maar voor een hele troep wordt het toch wel krap. De Diergaarde onderzoekt of een van de ‘koepelkooien’, tussen de Rivièrahal en het buitenperk in, opgelapt kan worden. In het verleden woonden de mangabeys daar ook al, maar het voldoet anno 2024 niet meer aan hun huisvestingseisen. De Vrienden laten doorschemeren dat het huidige mangabeyverblijf zeker niet leeg zou blijven staan en er gekeken wordt naar een nieuwe apensoort. Wordt vervolgd! Overigens zou 2024 zichzelf niet zijn als dit alles niet samenging met het overlijden van een geliefde Blijdorper: fokmannetje Oda heeft in juli zijn laatste adem uitgeblazen. De doodsoorzaak is niet bekend gemaakt.
Van grote waarde
Hiep hiep hoera! In de Maleise Bosrand loopt weer een jonge Visaya-wrattenzwijn. En dat is maar goed ook: door grootschalige ontbossing is het Visaya-wrattenzwijn teruggedrongen tot enkele restantjes bos op de eilanden Panay en Negros. Ze zijn zo zeldzaam geworden dat de eerste foto van een wild Visaya-wrattenzwijn pas in 2012 werd gemaakt! Blijdorp nam begin jaren ’00 het voortouw bij het opzetten van een reservepopulatie in Westerse dierentuinen. Eveneens erg bijzonder is de geboorte van maar liefst drie Aziatische wolnekooievaars in de Grote Vliegkooi. Deze gevoelige diersoort wordt in slechts veertien Europese dierentuinen gehouden en fokt maar mondjesmaat. Blijdorp meldt ook de geboorte van nog eens een viertal stokstaartjes, waarmee de teller bij deze Zuid-Afrikaanse roofdiertjes op acht komt te staan dit jaar. Tot slot hebben bezoekers op 19 september weer een jonge gelada gespot.
Terug naar het wild
Ook achter de schermen van het Oceanium was er de afgelopen maanden genoeg om over te treuren én om te vieren. In het stormachtige laagseizoen ving Blijdorp maar liefst negen gestrande zeeschildpadden op die normaliter niet in de Noordzee voorkomen: twee Kemps zeeschildpadden en zeven dikkopschildpadden. Helaas hebben zij het niet allemaal gered. Een van de Kemps zeeschildpadden bezweek kort na aankomst alsnog aan uitputting en ziekte. Even later trad een ernstig technisch mankement op een van de opvangbassins en schoot de temperatuur van het water opeens omhoog, wat vijf verzwakte dikkopschildpadden fataal werd. Het resterende drietal is gelukkig gestaag gerevalideerd deze zomer. Eind augustus was het dan zover en zijn de twee dikkopschildpadden (samen met een Britse dwaalgast) weer losgelaten in de buurt van de Azoren. Kemps zeeschildpad Boeier moet nog even geduld hebben, want voor zijn beoogde vrijlating in de Golf van Mexico moet nog wat papierwerk goedgekeurd worden. De herintroductie van de zeeschildpadden is mogelijk gemaakt door een gulle donatie van de vereniging Vrienden van Blijdorp.
Geen eindeloze wachtrijen voor de kassa’s, gesloten souvenirwinkels en eenrichtingsverkeer: Diergaarde Blijdorp gaat per 20 mei weliswaar weer open voor abonnementhouders, maar het komt met enkele kanttekeningen. Ter voorbereiding op de heropening worden er deze week al enkele proefdagen georganiseerd om te kijken hoe de maatregelen uitpakken. De medewerkers en hun familie waren zo’n testgroep, alsmede de vrijwilligers en de belangrijke zakenrelaties. Ook de trouwste supporters van de dierentuin, de Vrienden van Blijdorp, mogen alvast komen voorproeven. Een aanbod waar ook ik, als lid van de vereniging, natuurlijk geen nee tegen zei. Eén ding kan ik beamen: post-pandemie Blijdorp is gelukkig geen dystopie van dwanghekken.
Vanaf aanstaande maandag kunnen abonnementhouders online een entreebewijs reserveren, waarvan er per dag maximaal 500 te vergeven zijn. Je hebt een kwartier de tijd om je kaartje vanachter plexiglas te laten scannen bij de hoofdingang en ontvangt direct een plattegrond. Aangenaam nieuws: het Oceanium, verreweg de grootste overdekte attractie in Blijdorp, is gewoon geopend voor bezoekers. Wel wordt er in de twee aquariumtunnels een beleid van ‘links is gaan, rechts is staan’ nageleefd door personeelsleden en zijn de kijkplatformen bij de zeeleeuwen, de Kwallenhoek, de Zeereservaat-Expo, het Publiekslab, het makiverblijf en het ‘glazen huis’ in het Natuurbehoudscentrum afgesloten. Een stukje verderop, in de open buitenlucht, is ook de hoofdroute netjes gemarkeerd met bordjes en linten in de huisstijl van Blijdorp. In de IJsgrot kan je alleen langs de onderwaterruiten van de ijsberen lopen, de vele nauwe paadjes achterin zijn niet toegankelijk. Ook het doodlopende pad langs de Prairie is afgesloten, idem voor het pad door de ibisvolière. Bij het verblijf van de prairiehondjes en de nabijgelegen ‘Amazonica-loop’ komen we het eerste grote stuk waar eenrichtingsverkeer geldt tegen. De gigantische vlinderkoepel is gewoon toegankelijk, al kan je even niet door de ruit van het meer kijken.
Aan de andere kant van de spoorweg, de Rivièrahal-Zijde, wordt goed duidelijk hoe lang de Diergaarde eigenlijk wel niet gesloten was: alle planten pronken ‘opeens’ felgroen en staan in volle bloei. Hoewel je de Gierenrots-volière niet in mag gaan, kan je van buitenaf goed zien dat er heel wat gebroed wordt door de inwonende aaseters. Ook valt in de hele Diergaarde op dat men niet stilgezeten heeft tijdens de sluiting. Vervallen hekjes staan er weer netjes bij, plantsoenen zijn aangeplant en bij het vlonder langs de giraffen is het gele spandoek deels vervangen door houten pilaren. Even terug, bij de hoofdingang, zijn de keien in de berm zelfs vervangen door een heus perceel met primula’s en een insectenhotel! Terug naar Afrika: daar is eenrichtingsverkeer van kracht in de Krokodillenrivier en de Okapi-Volière (op die volgorde). Als je vrede sluit met af en toe even in een kleine file staan, is het allemaal prima te doen met die anderhalve meter afstand.
Als je via de penseelzwijnen, bosbuffels en zwarte neushoorns (waar Blijdorp met grote markeringen op de grond zijn best doet om de bezoekersstroom te sturen) je weg vervolgt, kom je bij nog zo’n eenrichtings-stukje aan: het pad rondom het gorillaverblijf. Bij de aangrenzende Oewanja Kinderjungle is, zoals overal, alleen het afhaalpunt van het restaurant geopend, de deuren van het Roofdieren-Gebouw blijven dicht en wie de Wallaby-Walkabout wil betreden, moet dat doen via de kant van het directiegebouw. De Rivièrahal is met afstand het grootste slachtoffer van de COVID-19-maatregelen: de Westvleugel, de Tropenvleugel en de binnenspeeltuin zijn allemaal gesloten. Het grote Azië-themagebied is daarentegen wel grotendeels geopend, zij het wederom met eenrichtingsbeleid in opeenvolgend het Amoergebied, de Maleise Bosrand, de Chinese Tuin, het Aziatisch Moeras en de Himalaya. Het doodlopende pad naar het Longhouse is wel afgesloten, alsmede het doodlopende pad naar het binnenverblijf van de kuifmakaken. Ook de kleine Moerasvolière, Taman Indah en de Grote Vliegkooi blijven dicht. Wie langs de bamboestengels gluurt, kan zien dat de inwonende vogels met volle teugen genieten van de vrijgekomen bezoekerspaden. Een bezoek aan de Tijgerkreek en het buitenverblijf van de olifanten completeert een rondje Blijdorp: ook hier zijn enkele bospaadjes afgesloten met strategisch geplaatste bankjes en geldt bij de resterende delen eenrichtingsbeleid, richting de afgesloten Tweeling-Gebouwen.