Eind oktober werd Blijdorp opgeschrokken door een paar extreem harde knallen. RTV Rijnmond meldt dat een paar kinderen van ongeveer tien jaar oud illegaal vuurwerk in de greppel van het olifantenverblijf gegooid hadden. Een ooggetuige meldt dat een parkmedewerker achter de scholieren aanging, maar de woordvoerder meldde nadien dat onderzoek naar de knallen niks opgeleverd heeft. Bij gebrek aan resten en verder bewijs is de politie niet ingeschakeld. De twee jonge olifanten in Blijdorp, Radjik en Maxi, zouden flink geschrokken zijn van het kabaal. De rust keerde echter alweer snel terug in de kudde.
Record
Foto: Ria van der Graaf (BB-Facebook)
Een heleboel updates bij de neushoornleguanen in het Oceanium. In 2020 kreeg ons vrouwtje gezelschap van twee oude dochters en een onverwant mannetje. Dat gebeurde vrij halsoverkop, want hun oude opvangadres kon niet langer voor hen zorgen. Familie-liefde is bij deze grote hagedissen vrij beperkt, dus het was wel een ietwat gespannen situatie. De rust is nu wedergekeerd met het vertrek van een van de dochters naar Frankrijk. Tegelijkertijd is de relatie tussen het oude vrouwtje en de heer opgebloeid. Ze is weliswaar het oudste individu in heel Europa met 33 jaar op de teller, maar ze is een nieuwbakken moeder van drie! De jonkies zitten achter de schermen.
Komt dat zien
Foto: Greet van den Bergh (BB-Facebook)
Vogelfanaten opgelet: de inwoners van de Grote Vliegkooi zijn weer te bezichtigen! Nee, niet van dichtbij. De megavolière is al enige tijd niet toegankelijk voor bezoekers in verband met preventieve maatregelen tegen het coronavirus (2020-2022) en het griepvirus (begin 2020 en weer sinds 2021). De hinder is zelfs zo groot dat het complex op de slooplijst van Blijdorp is beland. Die werkzaamheden lijken echter nog wel even op zich te laten wachten, de laatste prognose is dat pas in 2024 begonnen wordt met de bouw van het nieuwe olifantenverblijf op deze plek. Als tussenoplossing zijn nu rondom de Grote Vliegkooi kijkplekken gecreëerd, zodat we toch nog eventjes kunnen genieten van alle verenpracht in de volière. Denk aan de wolnekooievaar, die maar in weinig dierentuinen gehouden wordt. Sinds de Grote Vliegkooi voor het laatst zichtbaar was, zijn ook Filipijnse eenden toegevoegd aan het bestand.
Pandapost
Foto: Patty Kloosterman (BB-Facebook). Prem en Muna.
Vaarwel Fang-Pi! De rode panda is verhuisd naar het Tsjechische Ústí nad Labem. Oorspronkelijk kwam Fang-Pi naar Blijdorp omdat ze op doorreis naar India zou gaan. Daar zou ze onderdeel gaan uitmaken van een herintroductieproject. Om onbekende redenen is daar helaas toch vanaf gezien. Fang-Pi’s oude stek is nu het domein van de jongvolwassen zusjes Soma en Savita. Ook dit betreft weer een tijdelijke opvangsituatie, uiteindelijk zullen zij gekoppeld worden en op doorreis gaan. De naburige Bergdierenrots wordt overigens nog steeds bewoond door Kwina, Miyuko en hun koters Prem en Muna.
-> Update januari 2023: de verdeling van de twee verblijven is in feite omgedraaid. Excuus voor de vergissing!
Kuifmakaak
Foto: Cor de Gier (BB-Facebook). Dunja (links) en Maria (rechts).
Hoera! Er is weer een jong te zien bij de kuifmakaken. Het werd ook wel weer eens tijd, want sinds Dunja’s eerste bevalling in 2020 zijn twee makaakjes dood ter wereld gekomen in Blijdorp. Er leven nu zes makaken in het Aziatisch Moeras, waaronder oma Maria en de trotse vader Kersen. De kuifmakaak is kritiek bedreigd in hun natuurlijke habitat, het noordoosten van het Indonesische eiland Sulawesi, door overbejaging. Overigens bestaat op het naburige eiland Bacan sinds de 19e eeuw een invasieve populatie. Blijdorp is een partner van de organisatie Selamatkan Yaki die zich inzet voor het oplossen van deze problematiek.
Inhaalronde
Foto: R. Traxl (zootierliste.de). Marmerkleurige zwaarddrager (archieffoto).
De laatste publicatie van Vriendennieuws van 2022 kan ieder moment op de deurmat vallen en dat betekent dat het vorige nummer weer openbaar is gemaakt op de website van de vereniging. Wil jij het tijdschrift kunnen lezen zodra het uitkomt? Word dan een Vriend en steun de Diergaarde! De Vrienden melden een verhuizing in de Rivièrahal: de oude mannelijke zwartnekvruchtenduif is achter de schermen geplaatst in afwachting van een nieuwe partner. Twee jongvolwassen kinderen van hem nemen zijn plekje in de Victoria Serre van hem over. Verder is Blijdorp de troste verzorger geworden van een vissensoort die is uitgestorven in het wild: de marmerkleurige zwaarddrager (Xiphophorus meyeri) uit Mexico. De bijdrage die Rotterdam hiermee levert aan de instandhouding van de soort is immens, al zijn er helaas geen plannen om de vissen een plekje voor de schermen te geven. Tot slot melden de Vrienden in het mutatieoverzicht de dood van een drieteenmeeuw, een bladstaartgekko, een ezelspinguïn, een bizon, een slurfhondje en een Indische antilope. Vertrokken zijn een Rüppells gier, een Himalaya-glansfazant en een groepje prairiehondjes. De aankomst van vier ganzen (soort onbekend) uit een vogelopvangcentrum completeert het rijtje.
Stoelendans
Foto: Luciënne de Gier (BB-Facebook). De kleine ploegschaarschildpad.
Een paar adreswijzigingen. Het driekoppige gezinnetje kuifherten dat voorheen bij de Chinese Tuin woonde, is overgeplaatst naar de Bergdierenrots. Als zoonlief Donghai (‘Ari’) eenmaal groot genoeg is om een partner te krijgen, mag hij zijn ouderlijk huis weer betrekken. Tot die tijd staat het oude verblijf leeg. Leegstand is er ook in de Krokodillenrivier: de doornstaartagame die eerst naast de slurfhondjes woonde, is één hok opgeschoven, naar dat van de pannenkoekschildpadden. Wat er met zijn oude stek gaat gebeuren, is onbekend. Over schildpadden gesproken: de kleinste ploegschaarschildpad heeft een eigen hoekje gekregen in hun verblijf in het Natuurbehoudscentrum. Qua ontwikkeling loopt dit individu achter op zijn soortgenootjes, hopelijk komt de rust hem ten goede. De ploegschaarschildpad is een kritiek bedreigde diersoort uit Madagaskar. Bij de buren ook een separatie: één jonge Komodovaraan is achter de schermen geplaatst na een ruzie met zijn familielid.
Foto: Luciënne de Gier (BB-Facebook). Kuifhertjes.
Het is een machtig aanzicht: de Bergdierenrots in Blijdorp, een begrip in Rotterdam, pronkt weer in vol ornaat. Tien jaar lang was de bouwvallige rotstoren uit 1940 geheel aan het zicht ontrokken, in afwachting van een broodnodige restauratie, zoals dat in de jaren ’60 ook gedaan is. ‘Versie drie’, die vandaag opgeleverd werd, combineert de imposante, puntige piek uit 1940 met de bredere basis uit 1960. Architectuur anno toen, dierenwelzijn anno nu, is het idee daarachter. Met een beetje geluk kan je de eerste inwoners al spotten.
Van apen naar panda’s
Foto: Cor de Gier (BB-Facebook). Rode panda Fang-Pi verhuist binnenkort naar India.
Na vroeger allerlei apen en geiten gehuisvest te hebben, is de Bergdierenrots nu het heenkomen van de rode panda en het kuifhert. Tijdens de verbouwing is achter de schermen een nieuw koppeltje samengesteld: Miyuko en Kwina. Hun kennismaking was succesvol – érg succesvol zelfs. Kwina is recent bevallen van een tweeling. Het prille gezin mag nu voorzichtig hun nieuwe liefdesnestje verkennen. Het naastgelegen bosverblijf wordt nu bewoond door vrouwtje Fang-Pi, die hiervoor bij de dwergmangoesten op de Afrikaanse Savanne zat. Zij is momenteel in afwachting van een transport naar India. In de quarantaine zitten sinds kort nog twee jonge zusjes uit het Tsjechische Ostrava. Even leek het erop dat zij ook bij de opening zichtbaar zouden zijn, maar nu blijkt dat zij met wormen kampen en daarom blijven zij voorlopig in isolatie.
En hoe zit het met de kuifhertjes, waarvan er drie in de Chinese Tuin wonen en twee achter de schermen zaten? De botanici van Rotterdam adviseren dat de soort volgend jaar pas overgeplaatst wordt naar de Bergdierenrots. De planten zijn nu nog erg jong en kwetsbaar. Een seizoen met de herten zouden ze waarschijnlijk niet doorstaan, terwijl de schuchtere hoefdieren juist veel behoefte hebben aan beschutting. Daarom bivakkeert het backstage koppeltje vooralsnog in het bosverblijf, waar zij vóór de verbouwing ook al zaten.
Totaalbelevening
Foto: Jean-Luc Sleijpen (BB-Facebook)
De Bergdierenrots is nu een onmisbaar landschapselement in Blijdorp en is al zichtbaar vanuit de Maleise Bosrand. De Himalaya-biotoop completeert zo de Aziatische totaalbeleving: nu loop je als bezoeker als het ware vanuit het tropische Zuidoost-Azië via de Nepalese en Bhutaanse bergen naar het Indiase subcontinent. De entree tot de Himalaya is een unieke van monumentale architectuur en Tibetaanse sferen. Het oude rosarium is in ere hersteld, maar dan wel met een Aziatisch tintje. Het oude stalgebouw, ontworpen door Sybold van Ravesteyn, wordt omgeven door traditionele pilaren en vlaggen. Voorheen diende dit pand als patatrestaurant, nu is het interieur aangekleed met educatie. Er zijn ook een kleine speeltuin en een toilet in dit hoekje.
De hoofdroute leidt via de educatiehut weer naar buiten, waar je vervolgens direct naast het nieuwe pandaverblijf staat, met de Bergdierenrots als dramatisch decor. De rode panda’s zullen vooral rondklauteren in de bomen op de voorgrond, zoals de Himalayaberken en -ceders. Om in hun klimbehoefte te voorzien, zijn er ook plantenbakken verstopt in de kiertjes van de rotstoren is de bodem van de betonnen put ietsjes opgehoogd. De Bergdierenrots oogt dan ook íets minder hoog dan vroeger. Op de grond, tussen de varens en rododendrons en langs de oevers van het stroompje, zullen de kuifhertjes zich in de toekomst helemaal thuis voelen.
Kijk hieronder de metamorfose van de Bergdierenrots terug. Het artikel gaat verder onder de foto’s!
Toekomstplannen
Foto: Diergaarde Blijdorp (Facebook). Overgang van Bergdierenrots naar vlonder.
Links van de Bergdierenrots betreed je via een hutje een vlonder. Deze kronkelt langs en door het oude pandaverblijf, dat een grondige make-over gekregen heeft en nu dus één rode panda en twee kuifhertjes herbergt. Vanaf hier heb je zicht op het vergrootte verblijf van de Indische neushoorns. Eens zaten hier de witlipherten, maar de laatste jaren diende het als flexibel separatieperk, aan het zicht onttrokken. Deze uitbreiding is mogelijk gemaakt door de Vrienden van Blijdorp, die dit jaar tevens €2.000 doneren voor natuurbehoud in Nepal.
De neushoorns, die alleen nog te vinden zijn in gefragmenteerde graslanden langs de zuidflank van de Himalaya, vormen een perfecte overgang naar de dikhuidenwereld van Taman Indah. Overigens is deze thematische transitie geen lang leven beschoren, want het lijkt erop dat de Indische neushoorn uit Rotterdam gaat verdwijnen. Blijdorp houdt momenteel twee vrouwelijke neushoorns: Namaste en haar dochter Karuna. Karuna gaat waarschijnlijk dit jaar nog op transport en Namaste is alweer 31 jaar oud en takelt zichtbaar af. Het is de bedoeling dat de tapirs het perk uiteindelijk erven. Deze soort komt voor op het Maleisisch schiereiland, wat ongeveer even ver van de Himalaya verwijderd is als de afstand Rotterdam-Warschau…
Foto: Diergaarde Blijdorp (Facebook). Terugkijkend naar de Bergdierenrots vanaf het vlonder.
Pre-corona was het de bedoeling dat ook het terrein achter de Bergdierenrots, met een oppervlakte van ongeveer 2.000 m2, uitgebreid ontwikkeld zou worden. In verband met de verslechterde financiële situatie van het dierenpark is daar nu vanaf gezien. Het is echter de bedoeling dat hier in de komende jaren minimaal een verblijf voor de manoel gerealiseerd wordt. Deze kleine katachtige woont momenteel op de Mongoolse Steppe, maar die biotoop moet wijken voor het nieuwe olifantenverblijf. Een andere toepasselijke inwoner zou de glansfazant zijn, die momenteel in de Grote Vliegkooi leeft, een verblijf dat eveneens tegen de vlakte gaat. De Victoria Serre, die over enige tijd verbouwd gaat worden, huisvest ook veel zeldzame zangvogels uit Noord-India, zoals de neushoornvogel, irenabuulbuul, geelkeelgaailijster en shamalijster. Binnen de organisatie wordt echter ook nagedacht over grotere zoogdieren, zoals langoeren, otters, takins of sneeuwpanters.
Natuurbehoud en dierentuinen
Dat brengt ons tot de controversiële soortkeuze: veel fans waren teleurgesteld toen ze hoorden dat de Bergdierenrots enkel dieren zou gaan huisvesten die al in Blijdorp te zien waren. Dit is echter een pragmatische afweging van de Diergaarde. De Bergdierenrots heeft een monumentale status – of preciezer gezegd, de ‘bunker’ binnen de rotstoren, die als enige onderdeel nog authentiek uit 1940 komt, geniet deze beschermde status. Voor grotere diersoorten is het buitenverblijf al aan de krappe kant, maar voor een degelijk binnenverblijf is binnen de monumentale contouren al helemaal geen ruimte hier. Daardoor stond van meet af aan vast dat er uitsluitend kleinere dieren gehouden konden worden.
Foto: Erik Heikens (BB-Facebook). Het opgeknapte bosverblijf. De looprichting door dit verblijf is in feite omgekeerd.
Uiteindelijk is de keuze gemaakt voor de rode panda en het kuifhertje omdat Diergaarde Blijdorp de fokprogramma’s van deze soorten coördineert. Het is bij fokprogramma’s altijd handig wanneer er parken zijn die extra ruimte hebben waar flexibel mee omgegaan kan worden. Zo is er altijd wel een volwaardig opvangadres voor jongvolwassen pubers en oude pensionado’s die niet gekoppeld kunnen worden. Als fokcoördinator wil Blijdorp het goede voorbeeld geven aan andere dierenparken.
Voor de rode panda in het bijzonder speelt daarnaast een nieuw herintroductieproject in India. Daarvoor worden Europese panda’s naar lokale kweekcentra gebracht, waarna hun jongen uitgezet kunnen worden in het wild. Fang-Pi is nota bene naar Blijdorp gekomen omdat Rotterdam als een soort doorvoerlocatie dient voor dit traject. Kortom, voor natuurbehoud is het handig als de kleine panda en het kuifhertje wat ‘ademruimte’ hebben in gevangenschap. Voor meer informatie over Blijdorps betrokkenheid bij het Red Panda Network in Nepal, check onze nieuwe ‘Ontdek…’-pagina!
Foto: Johanna Kok (BB-Facebook). Jonge rode panda’s Inês en Vanda in 2017.
De Vrienden van Blijdorp investeren in de dierenkliniek! Dat maakte de vereniging bekend tijdens een winterlezing. Veel essentiële apparatuur in het Henri Martinhuis is hopeloos verouderd en de Diergaarde is niet in staat om de vervanging zelfstandig te financieren. Ook zullen een paar aanpassingen gemaakt worden aan de indeling van het pand, zo komt er een nieuwe tussenwand in de operatiekamer om hygiënischer te kunnen werken. Er is €82.500 beschikbaar gesteld voor het project. In ’68 en ’81 betaalden de Vrienden ook al voor aanpassingen aan het Henri Martinhuis. Over werkzaamheden gesproken: een snelle epiloog voor het stormseizoen. Uiteindelijk is de materiële schade beperkt gebleven tot het dak van Amazonica, dat sneuvelde na storm Corrie. Wonder boven wonder is de situatie niet wezenlijk verslechterd tijdens de stormen Dudley, Eunice en Franklin. De Zuid-Amerikaanse kas is weer toegankelijk voor bezoekers.
Droevig
Foto: Cor de Gier (BB-Facebook). Hermine en haar jong Sifan.
Een lach en een traan bij de gelada’s. Nadat de familiegroep in januari al een stukje groeide met de telg van vrouwtje Hermine, is Helena in februari bevallen. Helaas was de vreugde van korte duur, want al snel werd het jong ‘gekaapt’ door Kamali. Zij kon het aapje niet voorzien van melk en uiteindelijk is hij of zij bezweken. Kamali heeft het levenloze lichaampje daarna nog lange tijd vastgehouden. Geen fijn aanzicht, maar dierentuinen streven naar minimale interventie. Het preventief weghalen van het kleintje uit de groep was niet wenselijk, want menselijke opvoeding van jonge dieren kan leiden tot ernstige gedragsstoornissen. Gedragsmatig is het ook belangrijk dat de gelada’s de kans krijgen om hun rouwproces te voltooien.
Estafette
Foto: Ecomare (ecomare.nl). Archieffoto.
Een bijzondere reddingsoperatie bij de Westerschelde. Door de sterke stroming was een kortsnuitzeepaardje aangespoeld in Zeeuws-Vlaanderen, maar het lijkt erop dat een beschermengel over dit bijzondere visje waakte. Een verontruste wandelaar belde het Texelse Ecomare, dat Neeltje Jans inschakelde. Medewerkers van het Deltapark namen het verzwakte diertje vervolgens terug naar de stormvloedkering, waar verzorgers van Diergaarde Blijdorp paraat stonden om het zeepaardje over te brengen naar het Rotterdamse Oceanium. Uiteindelijk zal hij weer vrijgelaten worden, samen met de vier zeepaardjes die Blijdorp eind vorig jaar al opving. Het complete verhaal kan je HIER lezen.
Alle bee(s)tjes helpen
De dierentuinen in Oekraïne worden gebombardeerd en beschoten. De verzorgers doen wat ze kunnen en een handjevol dieren is geëvacueerd, maar de vele achterblijvers zijn kwetsbaar, bang of verkeren zelfs in acuut levensgevaar. Dierentuinen Onze Hobby, Zoovaria, Blijdorper Bende, Laafse Kikkers en nog meer groepen slaan de handen in één: als Nederlandse en Vlaamse dierentuinfans steunen wij de officiële inzamelingsactie van de Europese Vereniging van Dierentuinen, EAZA. Lees HIER meer.
Lentekriebels
Foto: Monique van Oort-Schenk (BB-Facebook)
De jaarlijkse geboortegolf komt langzaam maar zeker dichterbij. De Bengaalse oehoes hebben al wat eieren gelegd, al lijken de (toch wel ervaren) ouders niet veel moeite te doen om deze warm te houden. Nog even aankijken dus. De immer productieve kroeskoppelikanen in de Amoer zitten ook en masse te broeden. Vorig jaar werd de kolonie ook al verreikt met maar liefst zes kuikens-met-schepnetjes. Ook de eerste Indische antilope van het jaar is een feit, het is een meisje.
Terug van weggeweest
Foto: Diergaarde Blijdorp (Facebook)
De witkruinmangabeys zijn weer te zien op de Afrikaanse Savanne. Mannetje Oda, vrouwtje Casper en haar jongen mochten laatst het vernieuwde binnenverblijf verkennen. De voornaamste verandering is de vloer, waar voorheen regelmatig water en urine bleven staan. Voor de oorspronkelijke inwoners van dit verblijf, de franjeapen, was dat niet zo’n probleem, maar de bedreigde mangabeys uit de West-Afrikaanse jungle brengen meer tijd door op de grond. Behalve de wijzigingen aan de afvoer zijn ook de klauterbalken vervangen.
Pandaperikelen
Foto: Patty Kloosterman (BB-Facebook). Rode panda Fang-Pi.
Hoe gaat het met de kleine panda’s, die door werkzaamheden aan hun verblijf ‘ontheemd’ zijn? Vrouwtje Fang-Pi bivakkeert nog altijd bij de dwergmangoesten op Savanne. De Diergaarde laat weten dat zij op termijn doorreist naar India, om deel te nemen aan een lokaal herintroductieproject. Uit Pairi Daiza is laatst een mannelijke rode panda overgekomen, Miyuko geheten. Hij gaat gekoppeld worden aan de in Rotterdam geboren Kwina. Het is de bedoeling dat de Bergdierenrots, die momenteel in ere hersteld wordt, hun liefdesnestje wordt. Vooralsnog zitten beide dieren achter de schermen. Wie het oude pandaverblijf gaat betrekken, is niet helemaal duidelijk. Zelfs de kuifhertjes lijken niet terug te zullen keren naar dit in 2015 opgeleverde perk. Het is er te onrustig voor deze schuchtere hoefdieren. De soort is momenteel nog te vinden in de Chinese Tuin en zal naar verwachting ook bij de Bergdierenrots te zien zijn.
Hollywood
Foto: Diergaarde Blijdorp (blijdorp.nl)
Het was hét kijkcijferkanon van de zomer van 2021: tv-serie ‘Het Echte Leven in de Dierentuin’ op de NPO. Bezoekers melden dat er momenteel een tweede seizoen opgenomen wordt in Diergaarde Blijdorp. In totaal wordt dit het vierde seizoen van de Nederlandse show, na eerdere edities in Ouwehands Dierenpark. Het programma werd geprezen om de emotie en menselijkheid die het koppelde aan de perikelen van de dieren, al was dit ook reden tot kritiek voor sommigen. Overigens geniet Blijdorp ook een andere vorm van publiciteit, de Koopgoot is tijdelijk aangekleed met een scherm waarop winkelaars live naar het haaienbassin kunnen kijken.
Storm Corrie heeft huisgehouden in Diergaarde Blijdorp. Het park lijkt de rukwinden zonder noemenswaardige schade doorstaan te hebben, op één rake klap na: een van de luchtkussens van het dak van Amazonica is gesneuveld. Nu heeft de vlinderkoepel wel vaker lekkages getrotseerd, waarbij de buitenste laag bezweek, maar nooit eerder werden beide lagen van het dak aan flarden gescheurd. Vandaag zijn noodreparaties uitgevoerd, een blauw zeil bedekt inmiddels de wond. Het gebouw is afgesloten voor bezoekers. Of er tropische vlinders ontsnapt zijn of gestorven door de kou, is niet bekend. Vorig jaar maakte de vereniging Vrienden van Blijdorp al duidelijk dat de Diergaarde werkt aan een langetermijnoplossing voor het fragiele dak.
Waar komt de panda vandaan?
Nee, ze leven niet op de Afrikaanse Savanne! Toch verblijven deze Himalaya-bewoners tijdelijk in het Afrikaanse themagebied van Diergaarde Blijdorp. De dierentuin lijkt gebruik te willen maken van de bouwput bij de aangrenzende Bergdierenrots en verricht nu ook grondig onderhoud aan de bestaande pandastek. Het complete vlonder wordt opnieuw gelegd. Ook lijkt het erop dat er een nieuwe achterwand gemaakt wordt, wat mogelijk samenhangt met de aangekondigde routewijziging in dit deel van het park i.v.m. het nieuwe olifantenverblijf. Toch is het wel zo leuk als de soort nog te zien is voor bezoekers en daarom bewoont vrouwtje Fang-Pi nu tijdelijk een verblijf waar in een ver verleden ook rode panda’s gehuisvest werden: het mangoesteneiland tussen de zebra’s en tijgers. Soortgenootje Pici is laatst vertrokken naar een Franse dierentuin. Toen zij vanuit Hongarije naar Rotterdam kwam vorig jaar, was het de bedoeling dat ze zou doorreizen naar India om deel te nemen aan een herintroductie, maar dat project lijkt dus afgeblazen. Panda Kwina en de kuifhertjes verblijven voorlopig achter de schermen, net als de Mantsjoerijse kraanvogels en zwarte kuifmakaken overigens: in het Aziatisch Moeras wordt gebaggerd.
Groot verdriet
Foto: Cor de Gier (BB-Facebook)
Over het mangoesteneiland gesproken: de dwergmangoesten zijn ook gewoon nog aanwezig hier. In de weg zitten de tijdelijke huisgenoten elkaar niet, want de onderhuurder verlaat de bomen amper. Toch is het niet een en al pais en vree bij de dwergmangoesten, een heus familiedrama heeft zich afgespeeld bij de ‘Leukste Nieuwe Diersoort‘ van 2020. Tijdens de laatste coronasluiting beviel het alfavrouwtje van een nestje, maar kort daarna werd ze geconfronteerd door een brutale blauwe reiger. Helaas heeft het strijdlustige vrouwtje de confrontatie met haar leven moeten bekopen en ook haar kroost heeft het incident niet overleefd. Er resteren nu nog vier mangoesten. Het mag duidelijk zijn dat de verzorgers nogal geschrokken zijn van het voorval. Er wordt nagedacht over een verhuizing naar de Krokodillenrivier.
Ademruimte
Foto: Josien de Vries (BB-Facebook). Violette schildtoerako (archieffoto).
Blijdorp bereidt de Victoria Serre voor op de lente. Er is flink gesnoeid in de kas en ook zijn een aantal vogels weggehaald. De Tropenvleugel moet het nu zonder de violette schildtoerako, grijze bananeneter en roelroels stellen, die voorheen allemaal te zien waren in het centrale segment. Dit deel heeft ook afscheid genomen van de sneeuwkaptapuit: meneer is opgeschoven naar de waterleliekoepel, waar hij de Sumatraanse gaailijster vervangt. De Van-Harencarspel-volière, het heenkomen van onder andere de kroonduiven, huisvest nu ook een koppeltje Balispreeuwen. Elders in het park, in de Krokodillenrivier, is het bestand juist wat aangevuld: twee violette schildtoerako’s en twee purperglansspreeuwen zijn hier recentelijk uitgezet. Daar staat tegenover dat het verblijfje van de slurfhondjes en sneeuwkaptapuiten momenteel leegstaat in verband met onderhoud. Dat geldt ook voor het schildpaddenverblijf bij de uitgang van het Natuurbehoudscentrum. Het gerucht gaat dat hier de jonge Komodovaranen geplaatst gaan worden.
Scheepsrecht
Een bijzondere geboorte: de gelada’s hebben sinds 29 januari een baby in hun midden. Deze grasetende apen uit Ethiopië betrokken in 2018 het oude Roofdieren-Gebouw. Het was de bedoeling dat zo het zaadje geplant zou worden voor een grote apengroep tegenover de Rivièrahal, maar tot op heden gaat het om een vrij bescheiden ‘band’. Dat komt onder andere doordat er geen gelada’s meer geboren zijn in Rotterdam sinds de oorspronkelijke haremheer, Hagos, samen met zijn dames achter de schermen woonde. Zijn opvolger, Salto, had geen klik met de vrouwtjes, maar Jaba kennelijk wel! Leuk feitje: dit is het eerste kleintje dat ter wereld is gekomen in dit monumentale pand sinds de leeuwenwelpjes Shanto en Rani in 2011.
”We kijken met gematigd optimisme naar de toekomst”, aldus directeur Erik Zevenbergen. Vanwege de pandemie vond de traditionele nieuwjaarslezing van de Vrienden van Blijdorp online plaats. In een filmpje leidden de directeur en verzorger Stefan Timmermans de Vrienden rond door een verlaten, maar levendige dierentuin. De financiële situatie van het park is aan de beterende hand en de Diergaarde durft weer na te denken over de toekomst.
Bijpraten
Foto: Luciënne de Gier (BB-Facebook)
Eén van die Vriendenprojecten die bezocht werd, was de Bijenvallei. Deze werd vorig jaar al opgeleverd, al zal hij dit jaar nog voorzien worden van een extra insectenhotel voor metselbijen. De Bijenvallei is geliefd bij de botanisten, die verder terugblikken op een jaar waarin veel moeite werd gestoken in de professionalisering van het beheer van de plantencollectie. Een mooi voorbeeld hiervan zijn de Nationale Plantencollecties die Blijdorp beheert: die van de bromelia’s en primula’s. Voor die laatste groep wordt halsreikend uitgekeken naar potentiële natuurherstelprojecten. In 2022 zal hiervoor extra aandacht gevraagd worden door nieuwe bloembakken te plaatsen voor de schermen.
Een ander Vriendenproject uit ’21 was de nieuwe deur tussen de binnen- en buitenverblijven van de Aziatische olifanten. Deze is inmiddels in gebruik en is ook beter ‘weggewerkt’ dan eerst. Deze extra poort maakt het makkelijker voor de dieren om te kiezen waar ze zich willen begeven en is bijzonder fijn voor de hoogbejaarde olifant Irma, voor wie de oude, nauwe gang soms té spannend werd. Een ander klein project is de ‘bizonroute’, een nieuwe verbinding tussen het Noord-Amerikaanse panoramapunt en het Amazonicaplein. Deze wordt in 2022 gecompleteerd. Hierover berichtten wij eerder al. Vrienden-voorzitter Marcel Kreuger liet weten dat in februari nóg een project aangekondigd zal worden, waarover vooralsnog geen informatie beschikbaar is.
Vernieuwde Bergdierenrots
Afbeelding: Diergaarde Blijdorp. Klik HIER voor groot formaat.
De restauratie van de Bergdierenrots verloopt vlot. Op nieuw beeldmateriaal is te zien dat de werkzaamheden aan de rotstoren zelf zo goed als afgerond zijn, binnenkort mogen de botanisten zich over het perk ontfermen. Op het filmpje was te zien dat de ‘put’, waarin de rots staat, een beetje opgehoogd is. Het hoogteverschil tussen de kijkplek en de bodem is dus minder groot nu, waardoor de Bergdierenrots zelf ook iets minder hoog lijkt dan voorheen.
Het is de bedoeling dat de rots omgeven gaat worden door weelderig groen, zoals de Himalayaceder. Ook ín de rots zijn plantenbakken verborgen. De rode panda’s, echte boombewoners, zullen daar ongetwijfeld gretig gebruik van maken. Dat brengt ons tot het meest controversiële onderdeel van dit project: de toekomstige inwoners. ‘Twee verblijven voor rode panda’s en drie voor kuifhertjes? Serieus?’ De Diergaarde verdedigt de keuze. De ”nieuwe realiteit”, zoals curator Harald Schmidt het verwoordde, is nu eenmaal dat verantwoord en duurzaam populatiemanagement soms prioriteit moet krijgen boven de wens om meer soorten te huisvesten. Blijdorp vindt het, als fokcoördinator van deze twee soorten, belangrijk om genoeg ruimte te geven aan hen.
Vleugellam: microdeeltjes en macroproblemen
Foto: Johanna Kok (BB-Facebook). Rode ibis.
Kort benoemd werden de coronabesmettingen bij de gorilla’s en leeuwen. Gelukkig zijn de dieren opgeknapt en zijn er geen nieuwe virushaarden opgedoken sindsdien. En dat is niet het enige virus dat Blijdorp momenteel kopzorgen oplevert: het park moet zich ook houden aan influenza-regels, nu het griepvirus H5N1 steeds meer pluimveebedrijven in de Benelux aandoet. Deze cocktail van luchtweginfecties heeft ervoor gezorgd dat sommige doorloopvolières bijna permanent gesloten zijn. De directeur liet weten dat dit stof tot nadenken is: in een geglobaliseerde wereld waarin epidemieën vaker uitbreken, is het nog wel verantwoordelijk en rendabel om doorloopvolières te bouwen? Dit wordt meegenomen bij de vormgeving van de nieuwe ibis- en aravolières in Zuid-Amerika. Details laten nog op zich wachten.
En dat is niet het enige probleemgeval in dit deel van de dierentuin: sinds 2019 hebben er geen Vrije Vlucht Voorstellingen meer kunnen plaatsvinden in Diergaarde Blijdorp. De directe aanleiding daarvoor is natuurlijk corona, maar er spelen ook andere factoren mee. De volières waar de vogels buiten de trainingen en demonstraties om verblijven, zijn grof gezegd ‘over de datum’ en vragen op korte termijn om een significante investering. Ook morrelt de maatschappij: ”wij vinden onze vogeldemonstratie niet zomaar een reeks circuskunstjes, maar toch zien we dat het schuurt”, aldus Schmidt. Verder verwierven de Vrije Vlucht Voorstellingen een roemruchte reputatie door de regelmatige ‘uitstapjes‘ van de luchtacrobaten. Niet altijd keerden die dieren ook terug, denk aan de vrouwelijke bergcaracara die in 2020 voor het laatst bij Leidschenveen gezien werd.
Foto: Harry Ros (BB-Facebook). Bergcaracara.
Al met al ziet Blijdorp het niet zitten om te investeren in grootschalig onderhoud. Daarom trekt Diergaarde Blijdorp de stekker uit de vogelshow. Dit gerucht deed al een tijdje de ronde als ‘slechtst bewaarde geheim’ van Blijdorp, maar nu is het dus officieel. Met de afbraak van de tribune en volières komt zo’n 4.000 vierkante meter vrij voor toekomstige ontwikkeling. Mogelijk dat dit gelijktijdig met de bouw van de nieuwe aravolière gedaan wordt, net als de broodnodige renovatie van het dak van Amazonica (zie ons eerdere bericht).
Een deel van de vogels is al vertrokken naar andere dierentuinen. Het meest noemenswaardige afscheid is dat van de dubbelgehoornde neushoornvogel. Dit individu was ooit door een particulier met de hand grootgebracht en herkent haar soortgenoten niet. Door mee te doen met de vogelvoorstellingen kreeg ze toch nog de kans om als ambassadeur voor de natuur op te treden. Ze is verhuisd naar Avifauna. Ook een tiental zwartkopibissen, een soldatenara en een Europese oehoe hebben Rotterdam al verlaten, terwijl de helmparelhoenders in 2020 overgeplaatst werden naar de ringstaartmaki’s en gieren.
Tot de VVV-soorten die nergens anders in Blijdorp te zien waren, behoren onder meer de roodstaartbuizerd, groenvleugelara, blauwgele ara, zuidelijke hoornraaf en vorkstaartscharrelaar. Daarnaast spelen de gieren die er zitten een belangrijke rol bij het fokprogramma, zowel met hun eigen eieren als door verstoten kuikens uit de Gierenrots-volière te adopteren. Ook werd de holding wel gebruikt als ‘doorvoerlocatie’ voor vogels die te oud waren om bij hun ouders te blijven, maar waarvoor nog geen nieuwe thuishaven gevonden was. Hoe dit na de sloop verder moet, is nog onduidelijk.
Olifanten in Mongolië
Wie vogelgriep zegt, zegt Grote Vliegkooi. In tegenstelling tot andere doorloopvolières is ‘Burung Asia’ uitsluitend vanbinnen te zien, wat betekent dat de wolnekooievaars, nimmerzatten, muskaatduiven en zilverreigers in feite semi-permanent achter de schermen zitten. Blijdorp denkt dan ook na over de toekomst van dit deel van het Aziatische Moeras, vooral nu de omliggende perken in de nabije toekomst op de schop gaan…
Foto: Luciënne de Gier (BB-Facebook). Aziatische olifanten.
Diergaarde Blijdorp wil in 2022 beginnen met de uitbreiding van het olifantenverblijf, te beginnen met de bouw van een nieuw mannetjesverblijf op de huidige locatie van de gedomesticeerde kamelen en Indische neushoorns. Zie voor meer achtergrondinfo ons eerdere nieuwsbericht. Voor het eerst sinds 2020 heeft Blijdorp nieuwe ontwerpen hiervoor naar buiten gebracht. Wees wel gewaarschuwd: ook dit zijn nog geen definitieve bouwplannen. Veel details staan nog steeds ter discussie, net als potentiële verblijfsgenoten en de interne veranderingen aan Taman Indah.
Op het buitenperk van de Indische neushoorns worden vier nieuwe bullenstallen gebouwd. De dieren kunnen van elkaar gescheiden worden op het ‘restant’ van het neushoornperk, dat ook ietsjes uitgebreid wordt doordat het vlonder geschrapt wordt. Of dit alles (goed) zichtbaar zal zijn voor bezoekers is nog maar de vraag, want er lijkt rekening gehouden te worden met een groene berm tussen dit alles en het bestaande bezoekerspad.
Foto: Johanna Kok (BB-Facebook). Indische neushoorns.
Daar staat tegenover dat het (momenteel leegstaande) oude hertenverblijf achter de Bergdierenrots weer zichtbaar wordt. Het vlonder dat door het huidige pandaverblijf loopt, gaat namelijk door naar rechts voortaan en sluit zo aan op het pad langs de Bergdierenrots. Vanaf dit pad hebben bezoekers zicht op het perk waar Indische neushoorn Namaste haar oude dag mag slijten – voor haar dochter, Karuna, heeft Blijdorp een mooi nieuw tehuis in Peru op het oog – en zo ontstaat een compleet ‘rondje’ door de Himalaya-biotoop.
Terug naar de olifantenmannen: zij kunnen de benen strekken door de komst van een nieuw ‘olifantenviaduct’ over het bezoekerspad heen, dat leidt naar de huidige kamelenweide. Het huidige kijkpunt tegenover de Maleise Bosrand schuift, samen met de waterpartij, op naar de noordoostelijke hoek van het verblijf, waar ook ruimte ingetekend is voor een klein horecapunt. Andere kijkpunten zijn er vanuit (het openluchtgedeelte van) het Aziatisch Moeras en vanaf het manoelverblijf, die beide grotendeels ongemoeid blijven.
Wel verdwijnt de Grote Vliegkooi na dertig jaar trouwe dienst, zodat er vanaf de bullenvlakte een doorsteek gemaakt kan worden naar het bestaande olifantenverblijf. Daartoe wordt nog een oliduct neergezet in de bamboevallei. Mogelijk worden bepaalde onderdelen van de Grote Vliegkooi, zoals de waterval en hangbrug, intact gelaten, om zo een soort avontuurlijk uitzichtpunt te creëren. Wellicht dat hier nog ruimte is voor een nieuw (water)verblijfje. De aangrenzende, in onbruik geraakte Vleermuizengrot staat niet op de slooplijst vermeld, maar over de bestemming van dit gebouw is nog geen verdere informatie gegeven.
Gebruik de pijltjes om te navigeren tussen de afbeeldingen.
Het R-woord
Foto: Jop Kempkes (BB-Facebook/Beheer)
Over ingrijpende projecten gesproken: hoe zit het met de Rivièrahal? Blijdorp zit in een spagaat: de verslechterde financiële situatie van het park maakt restauratie op korte termijn nagenoeg onmogelijk, maar tegelijkertijd begint de bouwvallige staat van het gebouw problematisch te worden. Tijdelijke sluiting, hoe onwenselijk ook, is niet ondenkbaar.
Wat dit extra complex maakt, is dat de restauratie van de Rivièrahal een domino-effect heeft. Neem de François’ langoeren en Euraziatische otters uit de Chinese Tuin, wiens verblijven grenzen aan de gevel van de Victoria Serre en waarvoor dus nieuwe verblijven gevonden moeten worden. De onvermijdelijke verbouwing van de centrale hal en het Mensapengebouw van de Rivièrahal doet hier nog een schepje bovenop: wat te doen met de zwarte neushoorns, dwergnijlpaarden en westelijke laaglandgorilla’s? Blijdorp houdt in ieder geval vast aan de ambitieuze doelen van het Masterplan 2030. Externe financiering is meer dan ooit welkom.
Foto: Cor de Gier (BB-Facebook). Gorilla Nasibu.
Speculatie over de gorilla’s kan natuurlijk onmogelijk zonder het over Nasibu te hebben. Van zijn emigratie naar Nieuw-Zeeland wordt nu toch maar afgezien, na talloze vertragingen. De opstandige gorillapuber gaat in april naar het Belgische Pairi Daiza. Hier mag hij een nieuwe groep met vrouwtjes gaan leiden. En wat te doen met die andere verstoteling in Blijdorp, leeuwin Chica? Dat is helaas nog steeds niet duidelijk. De kwestie ligt bij de fokcoördinator in Denemarken. Over olifanten Trong Nhi en Nhi Linh is niks gezegd.
Dat concludeert ons verslag van de nieuwjaarslezing van de Vrienden van Blijdorp. De vereniging houdt in de winter nog meer lezingen, waar wij verder geen (uitgebreid) verslag van doen uit respect voor de betalende leden. Wil je deze wel bijwonen? En wil je bij de volgende nieuwjaarslezing zelf vragen kunnen stellen aan de Blijdorp-top? Ga dan naar de website van de Vrienden voor meer informatie over lidmaatschap!