Piranha’s

Kort Nieuws #191

blijdorpenaar Kort Nieuws , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,

Upon a star…

Foto: Cor de Gier (BB-Facebook). De leeuwen hebben al visueel contact kunnen maken.

Eindelijk goed nieuws bij de Aziatische leeuwen. De afgelopen jaren was het eigenlijk continue treurnis, met het opduiken van heftige neurologische afwijkingen bij verschillende dieren. Dit heeft het leven geëist van onder andere ‘koning’ Aapal en zijn dochter Mette. Twee van Mettes zusjes resteren in Rotterdam, maar ook bij hen zijn de vroege symptomen van ataxie zichtbaar. Hun moeder Lalana oogt gelukkig wel gezond. Voor haar heeft de Europese populatiecoördinator in Denemarken nu een nieuwe partner gevonden. Zijn naam is Wishu, een twee jaar geleden in België geboren mannetje. De kennismaking met de dames wordt binnenkort verwacht, spannend! Wel één frappant detail: Lalana is eigenlijk een tante van Wishu, aan de kant van zijn moeder. De gedeelde schakel is Kolya, de eerste dochter van ‘onze’ Shantee. Maar ja, helaas zijn zulke verwantschappen bij deze bedreigde soort vrijwel onvermijdelijk…

Amazonica Update

Foto: Angelique Wubben (BB-Facebook). Jeberos gifkikker.

Hoe gaat het nu met vlinderkoepel Amazonica? Op 1 september werd de iconische tropenhal gesloten in verband met omvangrijke en diepgaande schade aan de dakconstructie. De bouwkundige inspectie is nog bezig en de meeste dieren zijn nog steeds aanwezig in hun vertrouwde verblijven. Zoals Blijdorper Bende eerder al meldde, is de verwachting desalniettemin dat de meeste inwoners uiteindelijk zullen vertrekken. Ingewijden melden dat Blijdorp al een nieuw heenkomen op het oog heeft voor de Braziliaanse en Jeberos gifkikkers. Schrale troost voor liefhebbers van koudbloedigen: het lijkt erop dat een aantal vissen zullen verhuizen naar de twee Amazone-aquaria in het Oceanium. Enkele zoetwaterroggen zitten al in de quarantaine, vermoedelijk komen zij in de ‘bosbeek’, waar ook de kaaimansnoeken en gevlekte snoekcichlides zwemmen. De roodbuikpiranha’s en gestreepte kopstaanders staan vermeld op het nieuwe soortbordje van het kaaimanbassin. Daar zullen ze hopelijk de leegte opvullen die eerder dit jaar ontstond na de dood van de laatste arowana.

Duurzaamheid

Foto: Diergaarde Blijdorp (blijdorp.nl)

Plastic is een groot probleem voor klimaat, natuur en mens. Diergaarde Blijdorp introduceerde in 2017 al 100% bio-afbreekbare alternatieven voor onder meer frietzakken, maar gebruikt tot op heden nog een plastic coating voor wegwerpbekers. Vanaf 1 januari 2024 wordt het gebruik daarvan verboden in heel Nederland, wat voor Blijdorp de aanleiding is om te experimenteren met alternatieven. In restaurants De Lepelaar, Poort van Azië, het Caraïbisch Café en de Terraszaal wordt voortaan keramiek servies gebruikt voor koffie en thee. Deze kan je ter plekke weer inleveren. Voor buitenlocaties (Brood & ZOO (Oceanium), Ooievaarsnest, Koedoekraam, Jungle Café (Rivièrahal), Oewanja Lodge en de Winkel van Sinkel) voert Blijdorp nu een pilot uit met statiegeldbekers. Bij aanschaf van een drankje betaal je 1 euro extra, die je terugkrijgt wanneer je je beker retourneert bij een van de aangewezen locaties. Voor dit systeem ontvangt Blijdorp graag feedback van bezoekers via deze online vragenlijst. Alvast bedankt!

Tien jaar Blijdorper Bende

Laatste kans om mee te doen! Als je een schildpad een naam zou geven, hoe zou je haar dan noemen? Blijdorper Bende zamelt geld in voor het Cikananga Wildlife Center op Indonesië. Zo helpen wij deze partner van Diergaarde Blijdorp met het opvangen en revalideren van kritiek bedreigde orlitia-schildpadden. Donateurs ontvangen een persoonlijk certificaat én mogen een mooie naam bedenken voor de orlitia die Blijdorper Bende symbolisch adopteert. Doe jij ook mee aan onze Jubileumactie?

Afscheid

Foto: Theo de Koning (BB-Facebook). Steppeslurfhondje.

Er zijn twee diersoorten minder te zien in Blijdorp. In de Krokodillenrivier staat een verblijf leeg na de dood van het inwonende slurfhondje. Op zich heeft de Diergaarde veel gefokt met deze opmerkelijke insecteneters, ook achter de schermen, dus naar verwachting zal deze leegstand van korte duur zijn. Het is tevens opmerkelijk stil in de Victoria Serre, waar de reusachtige zwerm molonetispreeuwen ‘verdwenen’ is zonder verdere communicatie van de dierentuin. Mocht er meer bekend worden hierover, dan zal Blijdorper Bende dat vanzelfsprekend laten weten.

-> Update december 2023: de molonetispreeuwen zijn terug! Hun nestboom is grondig gereinigd en de verzorgers maakten gelijk gebruik van deze gelegenheid om de gezondheid van de dieren een tijdje van dichtbij te monitoren.

Diverse pluimage

Foto: Céline Alders (BB-Facebook). Grijze bananeneters.

Er zijn nog meer vogelnieuwtjes! Zo is in de Okapi-Volière weer een grijze bananeneter uitgevlogen. Dat is best bijzonder, want deze West-Afrikaanse vogelsoort is in nog geen tien Europese dierentuinen te zien. Ook kleine geelkeelfrankolijnen worden groot: twee mannetjes zijn overgeplaatst van het Hart van Afrika naar de Gierenrots. Eveneens bijzonder foksucces in de Victoria Serre, waar twee Balispreeuwen uitgevlogen zijn. De Balispreeuw leeft nog maar in één klein reservaat in Indonesië en is voor zijn voortbestaan sterk afhankelijk van fokprogramma’s in Westerse dierentuinen. Nog recenter is de geboorte van twee Palawan-pauwfazanten. Blijdorp verzoekt bezoekers om de rust van het schuchtere gezin te respecteren. Tot slot ook de heugelijke aankomst van een tiental rijstvogeltjes. Een welkome impuls voor de flink vergrijsde kolonie in de Maleise Bosrand.

Chromosomale kwesties

Foto: Céline Alders (BB-Facebook). Gevlekte hyena’s.

In Kort Nieuws #190 meldden we al dat Blijdorp zes poolvosjes uit Oekraïne opgevangen heeft. In hun papieren stond dat het om drie mannetjes en drie vrouwtjes ging, maar de verzorgers zetten daar al vroeg hun vraagtekens bij… Nu de dieren gewend zijn aan hun nieuwe heenkomen, was het dan ook tijd voor nadere inspectie. Het oordeel: het zijn in feite twee mannetjes en vier vrouwtjes! Overigens hoeven we niet op jongen te wachten, want ze zijn gesteriliseerd. Ook bij de jonge hyena’s hebben de verzorgers eindelijk van dichtbij kunnen gluren: het zijn een mannetje en een vrouwtje. Het nageslacht van mama Kaidi en papa Karoi gaat, geheel toepasselijk, voortaan door het leven als Kanzai en Khenzi. Wat zoogdieren betreft: er is een tweede vicuña geboren in het Zuid-Amerikaanse themagebied! Het is een vrouwtje, Kally is de trotse moeder. De temperamentvolle vader Pedro staat nog altijd apart van de groep.

Aandoenlijk

Foto: Patty Kloosterman (BB-Facebook)

Is ‘ie niet leuk? Er is weer een rode panda geboren in Diergaarde Blijdorp. Het is het tweede nestje van vader Miyuko en vrouwtje Kwina. De koter is een mannetje en is Tiwari gedoopt, vernoemd naar een Nepalese natuurbeschermer die opgeleid is door Blijdorp. Het prille gezinnetje is te zien in het bosverblijf in de Himalaya-biotoop; bij de Bergdierenrots logeren momenteel twee jongvolwassen zusjes uit Tsjechië.

Doorreis

Over logees gesproken: maak kennis met zwarte neushoorn Malte! In zijn thuistuin Magdeburg was deze winter geen geschikte stal beschikbaar voor de kritiek bedreigde dikhuid en daarom biedt Blijdorp tijdelijk onderdak aan. Hij zal niet bij ons vrouwtje Naima geplaatst worden, daarvoor is hij nog wat jong. Wel staat hij als vorm van gedragsverrijking af en toe op het perk van Naima’s jongvolwassen zoon Nasor. Er wordt veel gestoeid tussen de twee, wat toch wel indrukwekkende tafrelen oplevert…

Foto: Cor de Gier (BB-Facebook)

Foto: Cor de Gier (BB-Facebook)

Foto: Lucienne de Gier (BB-Facebook)

Foto: Lucienne de Gier (BB-Facebook)

Blijdorp sluit na 10 jaar vlinderkoepel Amazonica: “ongelukkige ontwerpkeuzes”

blijdorpenaar 》 Blijdorp Bouwt [Overige], Dierennieuws , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,
Foto: Jop Kempkes (BB-Beheer)

Vlinderkoepel Amazonica in Diergaarde Blijdorp wordt op 1 september gesloten voor bezoekers. Parkdirecteur Zevenbergen geeft in het Vriendennieuws aan dat er ernstige zorgen zijn over de structurele integriteit van de houten dakconstructie. De komende maanden zal uit een grondige inspectie van het pand moeten blijken of een renovatie nog mogelijk is. De dierentuin vreest echter dat er niets anders op zit dan de iconische kas tegen de vlakte gooien en is al bezig met het uitplaatsen van de inwoners.

Amazonica werd in 2013 geopend ter gelegenheid van het vijftigjarige jubileum van de Vrienden van Blijdorp. Het geschenk heeft de vereniging ruim één miljoen euro gekost en was de bekroning van het verder relatief bescheiden Zuid-Amerikaanse themagebied. Ten tijde van de opening gooide Amazonica hoge ogen als de grootste tropenkoepel in de Benelux met een state-of-the-art klimaatsysteem. Het samenspel van de weelderige planten, het brede scala aan vlindersoorten en de Latijns-Amerikaanse sferen maakte van Amazonica al snel een Rotterdamse publieksfavoriet.

Fragiel

Foto: @AgainErick (Wikimedia Commons). Amazonica in aanbouw (2013).

Achter de schermen groeide Amazonica echter al snel uit tot een zorgenkindje. Natuurlijk waren er ‘kinderziektes’, zoals onbetrouwbare filters en stikhete temperaturen tijdens de zomer, maar het dak veranderde al snel in een structureel pijnpunt. Het dak, speciaal ontworpen om de broeierige kas te scheiden van de kille buitenlucht, bleek veel minder stevig dan gehoopt. Al na anderhalf jaar scheurden drie van de luchtkussens tijdens een winterstorm. Van een echte doorbraak was geen sprake, omdat het slechts één van de folielagen betrof. Wel schoot het energieverbruik van de koepel rap omhoog en zorgde het klapperende folie voor behoorlijk wat geluidsoverlast.

Voor de herstelwerkzaamheden verscheen begin 2015 een extra dienstpad langs de noordgevel van de koepel, afgesnoept van de weide van de vicuña’s. De lekkages bleven echter maar opduiken. Aanvankelijk werd met de vinger gewezen naar nieuwsgierige meeuwen en kraaien, maar ook een extra net bovenop de koepel bood geen soelaas. Eens in de zoveel tijd vond er onderhoud plaats, maar soms leek het wel alsof de volgende dag alweer een ander zeil gescheurd was.

Foto: Jop Kempkes (BB-Beheer). Dakschade na storm Corrie (2022).

Het uitzonderlijke stormseizoen van 2022 spande de kroon. Tijdens storm Corrie vond voor het eerst een échte dakdoorbraak plaats, waarbij beide lagen van een luchtkussen aan flarden gescheurd werden. Om te voorkomen dat er vlinders zouden ontsnappen, werd de wond in allerijl afgeplakt met een blauw zeil. Dat ergere schade achterwege bleef tijdens Dudley, Eunice en Franklin mag een klein wonder heten, gaf Blijdorp later zelf toe.

Het incident maakte duidelijk dat pappen en nathouden niet langer volstond. Helaas blijkt het vrijwel onmogelijk om het fragiele plastic te vervangen door een steviger materiaal, want daar is het houten geraamte van de koepel niet op berekend. Ook zijn er zorgen over wat acht jaar aan continue vochtopbouw heeft gedaan met het hout. In het Vriendennieuws verklaart directeur Zevenbergen: “Destijds is gekozen voor een vrij nieuwe en innovatieve dakconstructie. Daar zat dus een bepaald risico aan vast en helaas moeten we nu constateren dat het toen geen gelukkige keuze is geweest.” Het doel van de sluiting is om nog één uitgebreide inspectie uit te voeren, opdat de relatief recente miljoeneninvestering hopelijk toch nog gered kan worden.

Hoe nu verder?

Foto: Sabine Buchholz (BB-Facebook). Kleine passiebloemvlinder.

Diergaarde Blijdorp heeft zich de afgelopen maanden stilletjes voorbereid op een heuse marathon aan transporten. Dat is onvermijdelijk, want intern is niet genoeg capaciteit om álle inwoners van Amazonica tijdens een verbouwing op te vangen. De situatie biedt Blijdorp echter ook de kans om kritisch te reflecteren op de huidige samenstelling van de koepel. Amazonica neemt maar liefst een kwart hectare in beslag, maar draagt momenteel niet concreet bij aan natuurbehoud. Neem de vlinders, waarvoor Blijdorp grotendeels afhankelijk is van de periodieke ímport van cocons uit Costa Rica. Met de naderende werkzaamheden in gedachten werd die aanvoer een tijdje terug al stilgelegd. Naar verwachting zullen de vlinders dan ook volledig uit de collectie verdwijnen.

Hoewel alle inwoners van het Amazonegebied worstelen met het verlies van leefgebied, verkeren veel inwoners van Amazonica simpelweg niet in accuut gevaar. De Peruaanse wandelende takken en witgevlekte zoetwaterroggen staan weliswaar op de Rode Lijst, maar fokken gemakkelijk in gevangenschap, dus hun ‘backup-populatie’ is gezond. Eigenlijk zijn alleen de arrau- en prachtaardschildpadden écht van conservatiebelang, maar juist bij deze dieren blijft voortplantingssucces al een decennium uit in Rotterdam, met weinig zicht op vooruitgang. Mogelijk dat ze in een ander verblijf beter tot hun recht komen.

Foto: Greet van den Bergh (BB-Facebook). Arrauschildpad.

Met de sluiting van Amazonica heerst opeens onzekerheid over de toekomst van een aanzienlijk deel van Blijdorp. Grenzend aan Amazonica vind je immers ook de verlaten en bouwvallige tribune van de voormalige vogelshow. Er wordt al geruime tijd gespeculeerd over de toekomst van de naburige verblijven van de bizons, ijsberen en poedoes. Op een steenworp afstand is Blijdorp momenteel bezig met het renoveren van de volières van de ara’s en ibissen, waarbij expliciet wordt gekozen voor een flexibel ontwerp. Naar verwachting presenteert Diergaarde Blijdorp dit najaar een bijgestelde versie van het Masterplan 2030 – mogelijk wordt dan meer duidelijk.

Foto: Jim Louwerens (BB-Facebook). Amazonica in 2014.

Kort Nieuws #141

blijdorpenaar Kort Nieuws , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,

Terug van weggeweest

Foto: Josien de Vries (BB-Facebook). In 2017 werd Rotterdam verblijd door de geboorte van manoel-kitten Loesje.

Alweer enige tijd is verstreken sinds de Vrienden van Blijdorp de Mongoolse Steppe opzomerden. Het manoelverblijf, al twintig jaar in dienst, ziet er tegenwoordig weer spiksplinternieuw uit met niet alleen een mooie façade, maar ook met een natuurlijkere inrichting. Dusver ontbrak echter nog één ingrediënt uit het recept: de manoels zelf. Het oude echtpaar worstelde ieder jaar meer terugkerende (en steeds erger wordende) kwalen en moest uit hun lijden verlost worden. Een jonge vissende kat was dan ook de eerste katachtige op voet te zetten in het rotsige onderkomen – al waren de verzorgers verrast toen ze hetzelfde dier enkele dagen later op het dak van haar ouders in de Maleise Bosrand aantroffen. Lering werd getrokken uit haar escapade en sindsdien waren het de Himalayaglansfazanten die er vertoefden. Nu heeft het kersverse manoel-duo uit Wrocław eindelijk hun quarantaineperiode uitgezeten en zijn deze kleine, grijze katachtigen uit het Aziatische binnenland weer te zien in Rotterdam. Nou ja, te zien – ze moeten nog even wennen aan hun nieuwe omgeving en zijn pottenkijkers liever kwijt dan rijk. Hoewel trouwe fans al duimen voor nageslacht, zit dat er voorlopig nog niet in: ze zijn van hetzelfde geslacht. Een toekomstige uitwisseling met een andere dierentuin moet daar op termijn verandering in gaan brengen. Het is aan de Schotse stamboekhouder om dat te bewerkstelligen.

Housewarming

Foto: Diergaarde Blijdorp (blijdorp.nl)

Nieuw in Diergaarde Blijdorp: het tijgerzeepaardje (Hippocampus comes). Op de valreep van 2019 werden ze uitgezet in het meest rechter aquarium van het wandrek in het Publiekslab. Deze merkwaardige vissen danken hun naam aan hun gestreepte grijpstaart, al kunnen ze hun huid desgewenst van kleur laten veranderen. Van nature bewonen ze koraalriffen in de Zuid-Chinese Zee, maar hun situatie is niet bepaald rooskleurig. Niet alleen sterven koraalriffen en masse af door de stijgende zeespiegel, het opwarmen van de zee, vervuiling en het opspuiten van eilanden voor militaire doeleinden, maar jaarlijks verdwijnen er zo’n 20 miljoen zeepaardjes door toedoen van Chinese kwakzalvers. Het tijgerzeepaardje staat dan ook bekend als een kwetsbare diersoort. In hun heenkomen in het Oceanium zijn ze niet altijd even gemakkelijk te vinden, maar de verwachting is dat ze, eenmaal volgroeid, uiteindelijk goed zichtbaar zullen zijn met een lengte van ruimschoots 15 centimeter.

Dodelijk

Foto: Cor de Gier (BB-Facebook)

Er is weer een cobra in het Aziëhuis! Zijn voorganger blies in de herfst zijn laatste adem uit, waardoor dit terrarium in het hartje van de Maleise Bosrand enige tijd leeg stond. De Indiase brilcobra dankt zijn naam aan de tekening op hun ‘hoed’: de brede kap die cobra’s kunnen opzetten als ze zich bedreigt voelen. Overigens is de kans dat je dit machtsvertoon in gevangenschap ziet minimaal. Van nature houden slangen er een rustig bestaan op na en de meeste tijd brengen ze rustend door. Wie met deze dieren werkt, moet echter altijd op zijn hoede zijn: in Zuid-Azië wordt deze soort als onderdeel van de ‘Grote Vier’ gezien, het soortenkwartet dat het merendeel van alle slangenslachtoffers op zijn kerfstok heeft. Er bestaat een (prijzig) tegengif, maar naar schatting kan 20% van de mensen die in confrontatie met de brilcobra komen het niet navertellen. Overigens zou het goed kunnen dat dit percentage in de komende jaren flink gaat dalen, want onderzoekers in Leiden en Utrecht zijn erin geslaagd om gifklieren van enkele giftige reptielen in het lab te kweken. Zo zou medicatie in de toekomst veel gemakkelijker verkrijgbaar kunnen worden.

Geschuif

Foto: Rob van Eijk (BB-Facebook)

De Bengaalse oehoes zijn weer terug op hun vertrouwde honk: de volière rechts van de ingang van het Aziëhuis. In recentere tijden waren ze te vinden in de Amoervolière, nadat de inwonende Laplanduilen in 2017 overleden aan het Usutu-virus, beter bekend als de roemruchte merelziekte. Momenteel staat dit verblijf, gesitueerd tussen de Amoerpanters en de flamingo’s, nog leeg, maar deze verhuizing lijkt te impliceren dat nieuwe invulling niet lang meer op zich laat wachten. Een geheel ander transport vond plaats in Amazonica: de vergrijzende groep roodbuikpiranha’s is aangevuld met elf jonge dieren. Het is altijd even spannend wanneer vleesetende vissen aan elkaar worden voorgesteld, maar gelukkig verliep de introductie zonder bloedvergieten. Piranha’s zijn sowieso een stuk minder meedogenloos dan de meesten denken: verreweg het grootste deel van hun leven brengen ze solitair door, scharrelend naar kleine prooien. Ook een kleine verandering in het Natuurbehoudscentrum: de jongvolwassen spinschildpadden, die in een hoekje van het ploegschaarschildpadden-verblijf vertoefden, zijn weer achter de schermen geplaatst. Niet getreurd, deze soort is nog altijd te vinden in het wandrek van het ‘glazen huis’.

Liefdesnestje

Een bijzondere nieuwe inwoner in de Tropenvleugel van de Rivièrahal. Een jonge jaarvogel is overgekomen uit de Verenigde Staten om haar Rotterdamse soortgenoot te vergezellen. Er was al snel sprake van een klik: het mannetje bood besjes aan en het vrouwtje accepteerde. Regelmatig neemt ze een kijkje in de nestkast. Mocht zijn charmeoffensief slagen, is dat rede voor grote vreugde: al jarenlang hebben wil het maar niet lukken met de fok van deze grote Aziatische vogels. Hun voortplantingsstrategie vergt dan ook exceptioneel onderling vertrouwen: wanneer het vrouwtje overgaat tot broeden, wordt de opening van de uitgekozen boomholte dichtgemetseld. Een kleine spleet stelt het mannetje in staat regelmatig eten te brengen. Samenvallend met de broedperiode zorgt het gebrek aan daglicht zorgt ervoor dat het vrouwtje gaat ruien en haar vliegvermogen grotendeels verliest. Anders gezegd: mocht haar partner tijdens de broed ophouden met zijn bevoorradingsvluchten, is ze in ten dode opgeschreven. Dan wil je wel kieskeurig in je partnerkeuze zijn!

Foto: Greet van Norde (BB-Facebook). Het nieuwe jaarvogelvrouwtje (links).