Blijdorp sluit na 10 jaar vlinderkoepel Amazonica: “ongelukkige ontwerpkeuzes”

Foto: Jop Kempkes (BB-Beheer)

Vlinderkoepel Amazonica in Diergaarde Blijdorp wordt op 1 september gesloten voor bezoekers. Parkdirecteur Zevenbergen geeft in het Vriendennieuws aan dat er ernstige zorgen zijn over de structurele integriteit van de houten dakconstructie. De komende maanden zal uit een grondige inspectie van het pand moeten blijken of een renovatie nog mogelijk is. De dierentuin vreest echter dat er niets anders op zit dan de iconische kas tegen de vlakte gooien en is al bezig met het uitplaatsen van de inwoners.

Amazonica werd in 2013 geopend ter gelegenheid van het vijftigjarige jubileum van de Vrienden van Blijdorp. Het geschenk heeft de vereniging ruim één miljoen euro gekost en was de bekroning van het verder relatief bescheiden Zuid-Amerikaanse themagebied. Ten tijde van de opening gooide Amazonica hoge ogen als de grootste tropenkoepel in de Benelux met een state-of-the-art klimaatsysteem. Het samenspel van de weelderige planten, het brede scala aan vlindersoorten en de Latijns-Amerikaanse sferen maakte van Amazonica al snel een Rotterdamse publieksfavoriet.

Fragiel

Foto: @AgainErick (Wikimedia Commons). Amazonica in aanbouw (2013).

Achter de schermen groeide Amazonica echter al snel uit tot een zorgenkindje. Natuurlijk waren er ‘kinderziektes’, zoals onbetrouwbare filters en stikhete temperaturen tijdens de zomer, maar het dak veranderde al snel in een structureel pijnpunt. Het dak, speciaal ontworpen om de broeierige kas te scheiden van de kille buitenlucht, bleek veel minder stevig dan gehoopt. Al na anderhalf jaar scheurden drie van de luchtkussens tijdens een winterstorm. Van een echte doorbraak was geen sprake, omdat het slechts één van de folielagen betrof. Wel schoot het energieverbruik van de koepel rap omhoog en zorgde het klapperende folie voor behoorlijk wat geluidsoverlast.

Voor de herstelwerkzaamheden verscheen begin 2015 een extra dienstpad langs de noordgevel van de koepel, afgesnoept van de weide van de vicuña’s. De lekkages bleven echter maar opduiken. Aanvankelijk werd met de vinger gewezen naar nieuwsgierige meeuwen en kraaien, maar ook een extra net bovenop de koepel bood geen soelaas. Eens in de zoveel tijd vond er onderhoud plaats, maar soms leek het wel alsof de volgende dag alweer een ander zeil gescheurd was.

Foto: Jop Kempkes (BB-Beheer). Dakschade na storm Corrie (2022).

Het uitzonderlijke stormseizoen van 2022 spande de kroon. Tijdens storm Corrie vond voor het eerst een échte dakdoorbraak plaats, waarbij beide lagen van een luchtkussen aan flarden gescheurd werden. Om te voorkomen dat er vlinders zouden ontsnappen, werd de wond in allerijl afgeplakt met een blauw zeil. Dat ergere schade achterwege bleef tijdens Dudley, Eunice en Franklin mag een klein wonder heten, gaf Blijdorp later zelf toe.

Het incident maakte duidelijk dat pappen en nathouden niet langer volstond. Helaas blijkt het vrijwel onmogelijk om het fragiele plastic te vervangen door een steviger materiaal, want daar is het houten geraamte van de koepel niet op berekend. Ook zijn er zorgen over wat acht jaar aan continue vochtopbouw heeft gedaan met het hout. In het Vriendennieuws verklaart directeur Zevenbergen: “Destijds is gekozen voor een vrij nieuwe en innovatieve dakconstructie. Daar zat dus een bepaald risico aan vast en helaas moeten we nu constateren dat het toen geen gelukkige keuze is geweest.” Het doel van de sluiting is om nog één uitgebreide inspectie uit te voeren, opdat de relatief recente miljoeneninvestering hopelijk toch nog gered kan worden.

Hoe nu verder?

Foto: Sabine Buchholz (BB-Facebook). Kleine passiebloemvlinder.

Diergaarde Blijdorp heeft zich de afgelopen maanden stilletjes voorbereid op een heuse marathon aan transporten. Dat is onvermijdelijk, want intern is niet genoeg capaciteit om álle inwoners van Amazonica tijdens een verbouwing op te vangen. De situatie biedt Blijdorp echter ook de kans om kritisch te reflecteren op de huidige samenstelling van de koepel. Amazonica neemt maar liefst een kwart hectare in beslag, maar draagt momenteel niet concreet bij aan natuurbehoud. Neem de vlinders, waarvoor Blijdorp grotendeels afhankelijk is van de periodieke ímport van cocons uit Costa Rica. Met de naderende werkzaamheden in gedachten werd die aanvoer een tijdje terug al stilgelegd. Naar verwachting zullen de vlinders dan ook volledig uit de collectie verdwijnen.

Hoewel alle inwoners van het Amazonegebied worstelen met het verlies van leefgebied, verkeren veel inwoners van Amazonica simpelweg niet in accuut gevaar. De Peruaanse wandelende takken en witgevlekte zoetwaterroggen staan weliswaar op de Rode Lijst, maar fokken gemakkelijk in gevangenschap, dus hun ‘backup-populatie’ is gezond. Eigenlijk zijn alleen de arrau- en prachtaardschildpadden écht van conservatiebelang, maar juist bij deze dieren blijft voortplantingssucces al een decennium uit in Rotterdam, met weinig zicht op vooruitgang. Mogelijk dat ze in een ander verblijf beter tot hun recht komen.

Foto: Greet van den Bergh (BB-Facebook). Arrauschildpad.

Met de sluiting van Amazonica heerst opeens onzekerheid over de toekomst van een aanzienlijk deel van Blijdorp. Grenzend aan Amazonica vind je immers ook de verlaten en bouwvallige tribune van de voormalige vogelshow. Er wordt al geruime tijd gespeculeerd over de toekomst van de naburige verblijven van de bizons, ijsberen en poedoes. Op een steenworp afstand is Blijdorp momenteel bezig met het renoveren van de volières van de ara’s en ibissen, waarbij expliciet wordt gekozen voor een flexibel ontwerp. Naar verwachting presenteert Diergaarde Blijdorp dit najaar een bijgestelde versie van het Masterplan 2030 – mogelijk wordt dan meer duidelijk.

Foto: Jim Louwerens (BB-Facebook). Amazonica in 2014.

Kort Nieuws #132

Zuid-Amerika op stelten

Foto: @gerruisch (BB-Insta). Kuiforopendola.

Het is een drukte van belang bij het volièrecomplex van de rode ibissen en ara’s in het Blijdorpse stukje Zuid-Amerika. Zo is men begonnen aan een kleine facelift van het binnenverblijf van de waadvogels. Kennelijk vallen de veranderingen in de smaak, want de witwangboomeenden zijn direct tot broeden overgegaan. De ibissen, die overigens ook voor nageslacht hebben gezorgd, hebben gezelschap gekregen van nog een andere vogelsoort: de kuiforopendola. Voorheen zat meneer bij de ara’s, maar hier heeft hij kennis gemaakt met een vrouwelijke soortgenoot die laatst naar Blijdorp is gekomen. Het klikte direct tussen de twee, het eerste baltsgedrag liet niet lang op zich wachten! De oropendola was niet de enige inwoner die afscheid nam van de ara-volière: de groenvleugelara’s zijn verhuisd naar de volières van de Vrije Vlucht Voorstellingen. Als hun training slaagt, worden ze de vijfde arasoort om mee te vliegen met de vogeldemonstratie. Ook de in 2018 geboren hyacinthara is vertrokken, hij is op transport gegaan naar Denemarken. Zijn ouders hebben zijn plekje in de aravolière overgenomen, wat betekent dat het hyacinthara-verblijf in de Victoria Serre het voorlopig zonder inwoners moet stellen. Daarnaast is een oude bekende teruggekeerd: de ekstergaai! Voordat werd begonnen aan de bouw van het Natuurbehoudscentrum, waren zij te zien in het Oceanium. Er bestaat een kans dat de aravolière aangevuld wordt met nog een inwoner: de kuifseriema’s hebben eieren gelegd.

Eier-Euforie!

Foto: Paula Strickland (Flickr). Henkels bladstaartgekko, archieffoto.

In de broedmachines in het Natuurbehoudscentrum is nu een aantal bijzondere eieren te zien. Toen deze voor het eerst werden aangezet, waren er al schildpadjes-in-wording te bezichtigen en deze verzameling is nu uitgebreid met vijf eieren van de pantserkrokodillen! Mogelijk is dit het eerste legsel van het stel dat in 2016 vanuit Emmen overkwam naar Blijdorp, daar er geen eerdere pogingen tot voortplanting bekend zijn. Het tweetal krokodillen heeft hun verblijf in de Krokodillenrivier geërfd van de dieren Hakuna en Matata, die stokoud zijn geworden – ze hebben zelfs de verhuizing naar de Blijdorp-Polder meegemaakt! Tevens zijn in de broedmachine twee eieren van de Henkels bladstaartgekko te vinden. Vorig jaar zijn vier van deze Malagassische reptielen overgekomen vanuit Chester en kennelijk valt hun verblijf in Blijdorp in de smaak. Het is de bedoeling dat de volwassen dieren uiteindelijk voor de schermen te zien zullen zijn. Voortplanting is zeker niet vanzelfsprekend bij deze soort die bizar goede camouflage heeft. Mede vanwege hun unieke uiterlijk zijn ze zeer gewild op de exotische huisdierenmarkt, maar wegens grootschalige wildvang zijn ze een bedreigde diersoort.

Het einde van de stupiditeitenrubriek

Foto: BB-Facebook. Bezoeker klimt over muur en gooit stenen naar gelada’s.

In de laatste paar ‘Kort Nieuws’-stukken brachten we overschrijdingen van het parkreglement aan het licht onder de noemer ‘stupiditeitenrubriek’. Helaas zijn dit soort voorvallen van hufterig gedrag van alle tijden en gezien we geen zin hebben om elk artikel te beladen met verhalen over bezoekers die dieren voeren of ze treiteren, hebben we besloten om niet langer keer op keer erop in te gaan. Mocht er iets in het park gebeuren wat niet door de beugel kan en je bevindt je zelf niet in een positie om er een stokje voor te steken, bel dan de Algemene Dienst op het nummer 010 4431 481. Let op, in een eerder bericht op Facebook hebben we een verkeerd nummer geplaatst. Controleer dus of je hem correct hebt genoteerd!

Aandoenlijke Amerikanen

Foto: Patty Kloosterman (BB-Facebook)

Twee bijzondere gebeurtenissen aan de Oceanium-Zijde van de Diergaarde. Daar vonden in korte tijd twee bevallingen plaats voor de ogen van het publiek! Op 22 juni kwam een kleine vicuña ter wereld in de Andes-biotoop. Al jaren waren er geen baby’s van de lama-achtigen geboren in Rotterdam, waardoor de vreugde des te groter was. Helaas heeft het jong het niet gered: naar verluidt wilde hij niet drinken. Dat de vicuña’s voor het eerst sinds tijden zijn overgegaan tot voortplanting, is gelukkig wel een goed voorteken voor toekomstige jongen. Op 4 juli was het raak bij de bizons. Vele bezoekers zagen hoe het jong voor het eerst de wereld om hem (of haar) heen bekeek. Het duurde niet lang of hij stapte al dapper rond tussen zijn veel grotere soortgenoten, waaronder zijn in mei geboren halfzusje Gina.

Meer mutaties

Foto: Leo Brentjes (BB-Facebook)

Er zijn nog veel meer beschuitjes met muisjes te eten! Zo zijn bij de ingang van het Oceanium twee zeeleeuwen geboren. De vader van beide jongen is Nick en de moeders zijn June en Toya. In de Maleise Bosrand zijn twee Visaya-wrattenzwijnen moeder geworden kort na elkaar. Het eerste nestje bestond uit vier jongen waarvan een het jammer genoeg niet heeft gered en de andere worp is een drieling. Een welkome aanwinst voor het fokprogramma van deze kritiek bedreigde diersoort uit de Filipijnen. Bij de pinguïns zijn de eerste eieren uitgekomen. Het gaat om de ezelspinguïns, die in slechts vijf Europese dierentuinen te zien zijn. Zes koppels zijn dit jaar tot broeden overgegaan en ook bij twee van hun grotere verblijfsgenoten, de koningspinguïns, wordt er gebroed. Blijdorp is een van de weinige parken waar jaarlijks pinguïnbaby’s te zien zijn. In de Krokodillenrivier hebben de steppeslurfhondjes weer voor nageslacht gezorgd. Verder is de vijver in Amazonica aangevuld met een aantal jonge pacu’s. Tot de botanische ontwikkelingen behoort de bloei van de Berkheya radula, een distelsoort, in de Okapi-Volière. Het is een opmerkelijk stekelige plant uit Zuid-Afrika en is dit jaar voor het eerst te zien in Rotterdam. In de Chinese Tuin is een onverwachte gast opgedoken: de Italiaanse traliestinkzwam, die waarschijnlijk is meegelift met de bamboe aldaar.

Foto: Luciënne de Gier (BB-Facebook). ”Goed te zien hoe piepklein ze zijn bij de neus van de moeder!”