Dát moet het worden. Geen nagebootste biotoop, maar een ruimte waar de verblijven praktisch worden ontworpen en dierenwelzijn op één staat en zoveel mogelijk wordt verteld over de conservatie van bedreigde diersoorten. In het Natuurbehoudscentrum, dat dit jaar in het Oceanium op de plek van de Zee van Cortez, gerealiseerd zal worden, krijgt de bezoeker een verzameling kritiek bedreigde diersoorten van over de hele wereld te zien. Een Vrienden-onderneming van formaat.

Als je in de afgelopen maanden eens een rondje Oceanium hebt gedaan, is de leegte in het woestijngebied pijnlijk merkbaar. Het duurde wat langer dan gedacht om de begroting rond te krijgen, ook al waren de meeste inwoners al verhuisd. Maar nu is de bouw eindelijk begonnen – of beter gezegd, de sloop! Over een paar maanden moet de ruimte namelijk niet meer te herkennen zijn en dat betekent dat de boel vrij rigoureus op de schop moet.

In het Vriendennieuws worden de vrijwel definitieve plannen verteld. De achterzijde van de ruimte, de kant waar nu ook de cactustuin is, zal nog het meeste lijken op het bestaande geheel. De renkoekoeken, een van de huidige diersoorten in de Zee van Cortez, zullen verhuizen naar het bestaande grondeekhoornverblijf. Omdat Blijdorp hoopt dat het relatief prille koppeltje hier wellicht ook voor nageslacht zal zorgen, staat het nog niet vast of de ekstergaaien en konijnuiltjes – het drietal is niet per se een succesvolle combinatie – ook mee zullen verhuizen.

Het bestaande zoutwateraquarium en het terrarium voor de Coloradopadden voldoen allebei nog prima, dus ook die verblijven worden met rust gelaten. De gilamonsters keren ook terug. Hun terrarium staat gepland voor de muur die bij binnenkomst rechts is. Zij zijn dan wel niet bedreigd, maar verliezen wel steeds meer leefgebied en zouden daardoor op termijn in de problemen kunnen komen. De fok met deze reptielen wordt al gecoördineerd, dus het kan geen kwaad om de soort in het bestand te houden.

De eerder genoemde cactustuin zal echter op de schop gaan. Hier komt een permanent verblijf voor de Antilliaanse leguaan. Momenteel woont één dier bij het Caraïbisch Café, maar het is de bedoeling dat vier wildgevangen dieren naar Rotterdam komen om bij te dragen aan het fokprogramma voor deze bedreigde diersoort. Het Europese stamboek van de Antilliaanse leguaan is door de dierentuin van Jersey opgezet. Minder dan tien EAZA-dierentuinen houden de soort, dus vers bloed is meer dan welkom. Op Sint Eustatius, één van de weinige eilanden in de Caraïben waar deze soort nog voorkomt, werkt de lokale overheid samen met Stichting Reptielen Amfibieën Vissen Onderzoek Nederland (RAVON) om dit dier te beschermen.

De helft van de zaal die het meest radicaal zal veranderen, is de kant die vroeger links van het pad was. De verblijven voor onder andere de swiftvosjes, de reptielen, vogels en enkele koudbloedigen gaan allemaal tegen de vlakte en de meeste inwoners zullen verhuizen naar andere dierentuinen. Langs het eerste deel van de wand komen meerdere verblijfjes voor vuursalamanders. Niet lang geleden kwamen vuursalamanders nog in zuidelijk Nederland voor, maar inmiddels zijn ze hoogstwaarschijnlijk (of in ieder geval functioneel) uitgestorven. Stichting RAVON had gelukkig uit voorzorg enkele salamanders gevangen en inmiddels wordt er met die dieren ook gefokt. In overleg met RAVON zal worden besloten of Blijdorp nageslacht of wildvang krijgt en of het wel of niet de bedoeling is dat er met ze wordt gefokt.

Langs dezelfde muur komt ook een terrarium voor de Chinese krokodilstaarthagedis. Dit reptiel uit het Chinees-Vietnamese grensgebied is een zeldzaamheid geworden in het wild door het versplinteren van populaties. Sterker nog, het IUCN schat dat de wilde populatie in 30 jaar tijd met 84% is afgenomen. Blijdorp heeft reeds jaren aan ervaring met deze soort en houdt er tot op de dag van vandaag een paar in het Aziëhuis. Tot slot komen er een aantal broedmachines langs de muur.

Het hoogtepunt van het Natuurbehoudscentrum wordt het zogenaamde ‘eiland’ dat centraal staat in de ruimte. Deze ruimte met glazen muren zal alleen geopend zijn wanneer er vrijwilligers aanwezig zijn om te vertellen over de lopende projecten om dieren te beschermen en tegelijkertijd de boel in de gaten te houden. Aan één korte zijde komt een verblijf voor de San Francisco-kousenbandslang. Er zijn vele soorten binnen het geslacht der kousenbandslangen die het over het algemeen goed doen, maar van de San Francisco-variant wordt gedacht dat er nog maar een paar duizend in het wild leven.

Aan een van de lange zijden, die aan de kant van de vuursalamanders, komt een drietal aquaria. Op de ontwerpen is te zien dat er één bak komt voor een lid van het Ambystoma-geslacht, een groep salamanders uit Noord-Amerika waartoe ook de axolotl behoort. Voor de andere twee aquaria staat een verrassing gepland. Blijdorp wil namelijk twee vissoorten die kritiek bedreigd zijn, mogelijk zelfs uitgestorven in het wild, houden. Er wordt momenteel overlegd met de dierentuinen van Londen en Wenen om dit te coördineren. Door op meerdere plekken groepjes te plaatsen, is de kans minder groot dat één enkele onvoorziene ziekte of een technisch mankement de soort de das om doet.

Aan de andere korte wand, tegenover de kousenbandslangen, komt een terrarium voor Egyptische landschildpadden en doornstaartagamen. Vooral de eerste diersoort is interessant: het is een van de meest bedreigde schildpaddensoorten ter wereld, met vermoedelijk alleen nog een kleine populatie in het door oorlog verscheurde Libië. Het fokprogramma voor deze zeldzame soort wordt beheerd vanuit Blijdorp. Naast dat het dus een belangrijke ambassadeur is voor bedreigde diersoorten, is het ook nog eens een leuk, actief dier om naar te kijken.

Aan de andere lange zijde, aan de kant van de Antilliaanse leguanen, komt een terrariumstelling voor jonge dieren van kleine diersoorten. De terraria worden zo flexibel mogelijk gemaakt, zodat ze kunnen worden aangepast voor de diersoort die er wordt ondergebracht. Met zulke verblijven wordt ook veelvuldig achter de schermen in de dierentuin gewerkt. In de komende jaren zullen we hier hopelijk McCords slangenhalsschildpadden, McCords doosschildpadden en Annam-waterschildpadden zien opgroeien. Deze kant van het glazen huis krijgt een dichte achterwand, zodat de dieren ook daadwerkelijk niet gestoord kunnen worden door bezoekers die op de ruiten tikken als er geen toezichthouders aanwezig zijn.

Daarnaast komt er in het Natuurbehoudscentrum nog een ruimte van 3 bij 5 meter voor de jongen van wat grotere diersoorten, zoals de Komodovaranen. Op de plattegrond staat nog een verblijfje ingetekend, parallel aan het aquarium van de zeevissen. Mogelijk wordt erover nagedacht hier de volwassen exemplaren van de eerder genoemde schildpadden te houden. De Vrienden hadden immers eerder aangekondigd dat zowel de slangenhalsschildpadden als de doosschildpadden voor de schermen te zien zouden zijn in het Natuurbehoudscentrum.

Als alles volgens de planning verloopt, moeten de werkzaamheden rond oktober van dit jaar zijn afgerond. Er is zo’n €100.000,- apart gelegd voor de verbouwing, als onderdeel van een veel groter jubileumgeschenk van 2,4 miljoen euro ter gelegenheid van het 55-jarige bestaan van de vereniging Vrienden van Blijdorp. Gedurende de bouw zal een deel van de constructie achter bouwschermen plaatsvinden, waar het publiek gewoon langs kan lopen. Mogelijk zal er tijdelijk gebruik worden gemaakt van de nooduitgang naast het huidige verblijf van de swiftvosjes om de bezoekersstroom soepel te laten verlopen. Daarnaast zal het verblijf voor de renkoekoeken iets langer op zich laten wachten dan de rest van het Natuurbehoudscentrum. Met oog op de aankomende werken voor Eiland-Hoppen en daarmee het afsluiten van het pad langs de reuzenschildpadden zal dit verblijf tijdelijk onderdeel worden van een pad dat achter het pinguïnverblijf langs loopt, waar de bezoekers tegen die tijd toegang tot zullen krijgen.

Ontwerp: Vrienden van Blijdorp (Vriendennieuws)