Kort Nieuws #125

Oude bekenden

Foto: Cor de Gier (BB-Facebook)

Ze zijn terug van weggeweest: de Coloradopadden (Incilius alvarius). Toen de Zee van Cortez op de schop ging, verhuisden ze naar een verblijf achter de schermen, maar nu het Natuurbehoudscentrum is opgeleverd, kunnen ze hun oude onderkomen weer betrekken. Het voldeed immers nog prima en zo werd er gelijk wat geld bespaard. Ook de verblijven waar nu Aziatische zangvogels en wat zoutwatervissen leven en de toekomstige onderkomens van de gilamonsters en zeilhagedissen zijn ‘gerecycled’ voor het Natuurbehoudscentrum, al geldt meestal dat ze qua inrichting niet terug te herkennen zijn. De Coloradopad is een bijzonder dier, ook al ziet het er in vele opzichten uit als een doorsnee amfibie. Het IUCN beschouwt de Coloradopad als Least Concern, maar veel regionale overheden in de Noord-Amerikaanse Sonora-woestijn bestempelen hen als lokaal bedreigd. Hun witte gifklieren beschermen de padden immers wel tegen roofdieren (en zijn krachtig genoeg om een flinke hond om te leggen), maar tegen habitatvernietiging en pesticiden zijn ze niet opgewassen…

Schildpaddenschool

Foto: Zootierliste (zootierliste.de). Een volwassen McCordsslangenhalsschildpad

Nog meer nieuwe inwoners van het Natuurbehoudscentrum. In het zogenaamde ‘glazen huis’, de centrale ruimte van de zaal die alleen geopend is wanneer er toezicht wordt gehouden, heeft nog een aantal jonge schildpadden hun verblijven in gebruik genomen. In één terrarium zijn nu twee jonge spinschildpadden (Pyxis arachnoides), iets meer dan een jaar oud, te bewonderen en in een ander verblijf woont een kleine McCordsslangenhalsschildpad (Chelodina mccordi). Het zijn wellicht bekende namen: tot vrij recentelijk waren enkele volwassen McCordsslangenhalsschildpadden te vinden in het Aziëhuis en iets langer geleden hadden de spinschildpadden een verblijf in de Rivièrahal. Het zijn ook allebei soorten waar Blijdorp zich om prijst: beide soorten zijn opgenomen in de top 25 meest bedreigde schildpaddensoorten ter wereld. Van de McCordsslangenshalsschildpad wordt zelfs gedacht dat hij in het wild (functioneel) uitgestorven is. De Diergaarde behoort tot een handjevol organisaties dat met enige regelmaat fokt met deze soorten.

Soortgenoot

Foto: Johanna Kok (BB-Facebook)

Het is een markante verschijning: de Scheepmakers kroonduif, een van de eerste dieren die je op de reis door de Maleise Bosrand tegenkomt. Sinds kort hebben ze gezelschap van een roodsnavelkitta, een kraaiensoort met een groot verspreidingsgebied in Zuidoost-Azië. Blijdorp had al een roodsnavelkitta, deze verblijft in Taman Indah. Mogelijk wil de Diergaarde uiteindelijk proberen een koppeltje samen te stellen met deze dieren. De roodsnavelkitta is een mooi dier: hun blauwgrijze romp met witte onderzijde en lange, sierlijke staart en hun zwarte kop met witte kruin staan in schril contrast met hun felrode snavel. Vergelijkbaar met onze eigen kraai zijn ze niet kieskeurig en eten ze wat voorhanden is en zijn ze te vinden in veel verschillende leefomgevingen.

Scheiding

Recentelijk is een hek opgetrokken in het bongoverblijf. Met de nieuwe rastering is het verblijf in tweeën gesplitst: een kant met zicht op de Mhorr-gazelles en een tegenover de zebra’s. Het is niet bekend wat het doel van het hek is: vooralsnog mogen de twee bongo’s aan dezelfde kant staan.

Macho-Makaak

Foto: Cor de Gier (BB-Facebook)

Kuifmakaak Puzzle was een bijzondere: jaren lang werd gedacht dat hij onvruchtbaar was, want de fok met hem wilde maar niet lukken. In 2014 vielen er dan ook heel wat monden open toen bleek dat hij toch wel in staat was om zich voort te planten. Kennelijk had hij de smaak te pakken, want er werden in de jaren daarna nog heel wat kuifmakaakjes geboren. Na zijn overlijden in 2017 is de fok in Blijdorp echter stilgevallen. Daar moet een nieuwkomer, Kersen geheten, verandering in komen brengen. Zijn kennismaking met de groep verliep probleemloos. Wel vond hij de tunnel tussen het binnenverblijf en het buiteneiland een beetje eng, maar ook dat obstakel is inmiddels overkomen. De zwarte kuifmakaak is een kritiek bedreigde diersoort afkomstig van het Indonesische eiland Sulawesi, al loopt het Europese fokprogramma gelukkig op rolletjes.

Rectificatie

Foto: Dinie Smit (BB-Facebook)

In een eerder nieuwsbericht lieten we weten dat, nu leeuwin Bente uit het fokprogramma gehaald wordt, de zogenaamde Shantee-lijn tot een einde kwam in Rotterdam. Na publicatie kregen we echter een e-mail van een kenner die ons enige inzichten gaf in het Europese stamboek van de Aziatische leeuw. Wat blijkt? Voordat Shantee in 2005 naar de Diergaarde kwam, was ze elders al bevallen van een dochter genaamd Kolya. Shantee was al zwanger van Bente toen ze naar Blijdorp kwam, oftewel: deze Koyla is een zus van Bente. Koyla beviel later in Planckendael van een nestje van vijf. Een van die kleintjes kreeg uiteindelijk de naam ‘Lalana’. Lang verhaal kort: Lalana is een kleindochter van Shantee en de drie welpjes zijn dus achterkleinkinderen van Shantee. Zo leeft de oorspronkelijke Aziatische leeuw van Blijdorp dus alsnog voort…

In Memoriam

Foto: Danny Noorman (BB-Facebook)

Verzorgers bevestigen inmiddels dat het laatste Zuid-Afrikaanse stekelvarken eind vorig jaar ingeslapen is. Op zijn oude dag kwamen steeds meer kwaaltjes aan het daglicht, maar toen hij zelfs niet meer in staat was om te eten (zijn kaken hadden een lange achtergrondgeschiedenis van behandelingen) is besloten om hem uit zijn lijden te verlossen. Of Blijdorp plannen heeft om nieuwe stekelvarkens te gaan houden in de Krokodillenrivier, is niet bekend.

Blijdorper Baby’s

Foto: Greet van Norde (BB-Facebook)

Het is de voorbode van de geboortegolf die ons dit voorjaar te wachten staat: nadat begin januari al een witkruinmangabey geboren werd, inmiddels Quinn gedoopt, zagen in de Maleise Bosrand in de vroege uurtjes van afgelopen vrijdag en vandaag twee jonge bantengs het levenslicht. Het zijn de laatste jongen van banteng Bas, die zelf eind vorig jaar overleed.

Foto: Greet van Norde (BB-Facebook)

Natuurbehoudscentrum: de Ark is Geopend!

Foto: Vrienden van Blijdorp (vriendenvanblijdorp,nl). Het ‘glazen huis’

Vandaag was het dan zover: vele maanden aan zwoegen werden beëindigd met een ruk aan een gordijntje. Het Natuurbehoudscentrum, gesitueerd in de zaal waar voorheen een stukje woestijn werd gesimuleerd in de vorm van de Zee van Cortez, is een feit. Het Natuurbehoudscentrum, hoewel misschien klein in formaat, belichaamt de taakstelling van Diergaarde Blijdorp. Uiteraard is een onvergetelijk dagje uit iets waar de dierentuin naar streeft, maar wanneer puntje bij paaltje komt, gaat het om de conservatie van de mondiale biodiversiteit. Werkelijk iets om trots op te zijn.

Foto: Greet van Norde (vriendenvanblijdorp.nl)

Voorafgaand aan de opening van het Natuurbehoudscentrum mocht Marcel Kreuger namens de Vrienden van Blijdorp, de geldschieters van het project, even het woord voeren. Er werd stilgestaan bij wijlen Henk Zwartepoorte, in vele opzichten een onvergetelijk man. In de decennia dat hij actief was voor Diergaarde Blijdorp, slaagde hij erin om met vele uiterst zeldzame schildpaddensoorten te fokken. Misschien nog wel belangrijker was zijn bereidheid om deze kennis te delen met de wereld, waarmee hij organisaties als de Turtle Survival Alliance van grote dienst was. Omdat in de Diergaarde de middelen ontbraken om zijn volledige visie te verwezenlijken, zette hij de Stichting ReHerp op touw. Na zijn overlijden is een belangrijke drijfveer achter natuurbescherming weggevallen. ReHerp zal dan ook een groot deel van zijn collectie terugsturen naar hun bakermat, Blijdorp. Mary Vriens, huidige voorzitter van ReHerp en vrouw van Henk, mocht dan ook een gedenkplaat voor Henk onthullen in het Natuurbehoudscentrum en twee Egyptische landschildpadden vrijlaten in hun nieuwe onderkomen.

Foto: Jop Kempkes (BB-Facebook/Beheer)

Nog niet het gehele Natuurbehoudscentrum is af. Naar verwachting zal het nog een aantal weken duren totdat alle diersoorten te zien zijn. Een van de soorten die nu wel al aanwezig is, is dus de Egyptische landschildpad, in de wetenschap bekend als Testudo kleinmanni. Het IUCN merkt hem aan als kritiek bedreigd en de populatie krimpt nog altijd, omdat de Egyptische en Libische autoriteiten niet in staat zijn om de vernietiging van zijn leefgebied en de illegale huisdierenhandel een halt toe te roepen. De Egyptische landschildpad is een geboren overlever: zijn geringe grootte – de maximale schildlengte bedraagt nog geen vijftien centimeter – betekent dat hij niet veel voedingsstoffen nodig heeft en zijn lichaamskleur zorgt ervoor dat hij wegvalt tegen zijn omgeving. Het verblijf van de Egyptische landschildpad is direct bij binnenkomst een blikvanger. Het is op zich een vrij simplistisch opgezet onderkomen, maar de sporadische planten en rotsen bieden de dieren meer dan genoeg mogelijkheden om zich te verstoppen. Blijdorp had al een zevental van deze dieren achter de schermen, een gedeelte zal daar ook blijven. Het EEP van deze soort wordt sinds kort ook beheerd vanuit Diergaarde Blijdorp.

Foto: Jop Kempkes (BB-Facebook/Beheer)

De overburen van de Egyptische landschildpadden zijn de San Francisco-lintslangen. Het verblijf is een kunstwerkje op zich: het is een zeer divers verblijf, met waterige gebieden, drogere hooglanden, vele boomstronken en rotsspleten en wat hogere beplanting. Op zich zijn lintslangen een vrij talkrijke groep dieren, maar van deze specifieke variant wordt gedacht dat er nog maar een paar duizend exemplaren leven in het wild.

Foto: Jop Kempkes (BB-Facebook/Beheer)

De achterste zijde van het glazen huis is bestemd voor een stelling met terraria zoals je die wellicht ook achter de schermen zou aantreffen: het doet enigszins denken aan het Publiekslab. Het zijn stuk voor stuk verblijfjes die zo ingericht zijn dat ze makkelijk aangepast kunnen worden om onderdak te bieden aan verschillende soorten. Reptielenliefhebbers opgelet, hier zullen een aantal zeer zeldzame soorten te vinden zijn. Momenteel is de enige inwoner een jonge pannenkoekschildpad, wiens ouders vertoeven in de Krokodillenrivier. Volgens de bordjes kunnen we in de komende weken ook kleine McCordsslangenhalsschildpadden en spinschildpadden verwachten. Deze twee soorten zijn al een aantal jaar exclusief achter de schermen te vinden. Ook wordt hier met zeldzame planten gewerkt, momenteel is één terrarium toegewezen aan bromelia’s en in de nabije toekomst komen er ook primula’s – Diergaarde Blijdorp beheert van deze twee planten de Nationale Plantencollectie.

Foto: Wikipedia. Archieffoto van de Cyprinodon longidorsalis

Aan de voorkant van het glazen huis zijn drie aquaria opgesteld. Hoewel de filters hiervan momenteel nog op gang moeten komen en de aquaria nog leeg staan, weten we dat hier een aantal zeer zeldzame vissensoorten komen. Zo komt er een Mexicaanse rivierhabitat waar de La Palma tandkarper (Cyprinodon longidorsalis) een plekje krijgt. Het verhaal van dit visje kent zijn gelijke niet. Hij komt uit een rivier in Noordoost-Mexico, de Ojo de Agua la Presa – of beter gezegd, één kleine sectie van deze rivier. Een slootje dat bekend staat als Charco La Palma, met een oppervlakte van 10 vierkante meter en maximaal 1,5 meter diep: mogelijk het kleinste verspreidingsgebied van alle gewervelden. Als gevolg van opdroging door irrigatie is deze soort in 1994 in het wild uitgestorven. Ook een andere Mexicaanse vissensoort, de Zoogoneticus tequila, is overgekomen uit Aquazoo Düsseldorf. Doordat invasieve vissensoorten zijn uitgezet in zijn natuurlijke habitat, was hij bijna uitgestorven. Gelukkig lijken beschermingsmaatregelen hun vruchten af te werpen, maar voorlopig is de situatie alsnog dusdanig penibel dat deze soort voor de zekerheid achter de schermen blijft. Hetzelfde geldt voor de Allodontichthys polylepis, die functioneel is uitgestorven in het wild.

Foto: Ron DeCloux (AquaInfo). Archieffoto van de Paretroplus menarambo

Een tweede aquarium staat in het thema van Madagaskar. Zo gaat Blijdorp mangaraharacichliden voor de schermen houden. Van deze soort werd gedacht dat hij in het wild uitgestorven was, met alleen nog drie mannetjes in de dierentuin van Londen. Gelukkig werd bij een expeditie nog een klein groepje vrouwtjes aangetroffen dat vervolgens naar Europa getransporteerd is, waardoor de toekomst van de reservepopulatie in gevangenschap nu in ieder geval veilig gesteld lijkt. Ook gaat de Diergaarde werken met de bedreigde Malagassische soorten Pachypanchax sakaramyi, Pachypanchax menaramboParetroplus menaramboParetroplus damii en Paretroplus kieneri. Welke hiervan precies voor en achter de schermen komen, is nog niet duidelijk. Het derde aquarium gaat onderdak bieden aan achoque’s (Ambystoma dumerilii), een kritiek bedreigd broertje van de axolotl-salamander.

Foto: Jop Kempkes (BB-Facebook/Beheer). Het nieuwe vogelverblijf biedt vele landschapselementen waarachter de stressgevoelige inwoners desgewenst kunnen ontkomen aan het publiek.

Het centrale glazen huis, dat alleen toegankelijk zal zijn wanneer er vrijwilligers aanwezig zijn, is omgeven door nog een aantal verblijven. Het enige verblijf buiten het glazen huis dat momenteel in gebruik is genomen, is dat voor Aziatische zangvogels. Eigenlijk is dit het voormalige grondeekhoornverblijf met enkele lichte aanpassingen. Het koppeltje Balispreeuwen uit Taman Indah heeft hier zijn intrede gedaan, samen met een paartje roodoorbuulbuuls. In de nabije toekomst worden er shamalijsters en Palawan-pauwfazanten toegevoegd aan dat lijstje. Naast dit verblijf is een groot beeldscherm geplaatst waar bezoekers meer kunnen leren over de diverse conservatieprojecten waar de Diergaarde deel aan neemt.

Foto: Jop Kempkes (BB-Facebook/Beheer). Het krokodillenstaartjesverblijf in wording.

Nog vier andere Zee van Cortez-verblijven maken een terugkeer in een nieuw jasje. De Coloradopadden houden hun oude stek, de gilamonsters nemen een oud slangenverblijf nabij de ingang over. Een oud verblijf naast de toegang tot het Kelpwoud wordt momenteel geschikt gemaakt voor de Filipijnse zeilhagedissen, een paar oude bekenden van Blijdorp. Daartegenover is het oude zoutwateraquarium terug te vinden. Momenteel zijn hier alleen een drietal Cortez doktersvissen een een paartje egelvissen aan te treffen. Nieuw zijn de momenteel nog leegstaande verblijven voor Antilliaanse groene leguanen, ploegschaarschildpadden, krokodilstaarthagedissen en vuursalamanders, alsmede de nieuwe ruimte met broedmachines.

Kort gezegd: het Natuurbehoudscentrum is nog alles behalve af en dat zal het ook nooit echt zijn. Zijn inwoners zullen komen en gaan zoals natuurbeschermingsorganisaties dat nodig achten. We zullen nog veel horen van dit stukje Oceanium…

BREAKING: Nieuwe fase opknapbeurt Oceanium bekend

Dit jaar werd het grootste gedeelte van fase 1 van de opknapbeurt van het Oceanium opgeleverd: een geheel nieuw Great Barrier Reef, een serie van aquaria die elk een stukje van ’s wereld grootste koraalrif nabootsten. Het is de eerste stap in het immense project om het grootste gebouw in Diergaarde Blijdorp te moderniseren. En nu, met de komst van de nieuwe editie van abonnementhoudersblad ‘De Giraffe’, is bekend welk gedeelte in 2017 gerenoveerd zal worden…

Het gaat om de Zee van Cortez, de nabootsing van de Amerikaanse woestijn die grenst aan de zee. Hier gaat een ‘Natuurbehoudscentrum’ komen. Met deze keuze wordt nogmaals gebroken met de oude ‘reis door de wereldzeeën‘ die sinds het begin van deze eeuw door het gebouw loopt. Het Great Barrier Reef was al een nieuwe biotoop die totaal niet op de bestaande route lag, maar de nieuwe zaal verschilt daarvan in het opzicht dat het niet eens een specifieke biotoop is.

Hoewel in De Giraffe niet veel details aan het licht komen over de inrichting ervan, wordt aangekondigd dat reptielen, geleedpotigen en amfibieën de hoofdrol zullen spelen. De nadruk wordt gelegd op met uitsterven bedreigde soorten zoals McCords doosschildpadden en Antilliaanse leguanen. Beide soorten komen momenteel al voor in het bestand (de schildpadden weliswaar achter de schermen), de eerstgenoemde heeft zich zelfs al meerdere keren voortgeplant! Opmerkelijk is dat nog geen twee jaar geleden een nieuw verblijf werd ingericht voor de Antilliaanse leguanen in het Caraïbisch Café. Het schijnt dat dit verblijf niet in de smaak viel, aangezien ze eerder dit jaar al wisselden met de kaaimantejuus.

Het abonnementhoudersblad laat nog niks weten over de bestemming van de huidige inwoners van de Zee van Cortez, een biotoop die een slordige 15 diersoorten bevat, uiteenlopend van swiftvosjes, konijnuiltjes en rotseekhoorns tot slangen, padden en tropische vissen. Tevens is er een grote cactus-collectie. Een mogelijkheid is dat op termijn meerdere diersoorten naar het bescheiden Noord-Amerika deel verhuizen, maar ongetwijfeld zullen we afscheid moeten gaan nemen van een deel van de collectie.

Geheel uit de lucht vallen de plannen niet. Bij de nieuwjaarslezing van 2016 werd een speculatieve plattegrond van ‘Oceanium 2.0’ vertoond. Daarop is te zien hoe in de huidige Zee van Cortez een vrij open ruimte is gerealiseerd, met verschillende kleine verblijven aan de randen ervan. Dit is overigens maar één interpretatie ervan.

Dit zou de tweede ruimte in het Oceanium zijn die gewijd wordt aan natuurbehoud: eerder werd ook al een ‘Zeereservaat’ gerealiseerd. In deze ruimte zijn geen verblijven aanwezig, maar wel vollop (interactieve) educatie over de Noordzee. Wanneer de lichten blauw schijnen, wordt het verhaal verteld van de gezonde Noordzee. Een Noordzee waarin overbevissing geen rol speelt en de natuur de baas is. Als het licht rood is, wordt het verhaal verteld over bedreiging van de zee. De reële kans op het verliezen van bekende diersoorten. Maar ook wat we er tegen kunnen doen! Deze zaal werd met gemengde gevoelens ontvangen door het publiek. Een grote groep mensen vond het een zeer unieke ruimte, waar schokkende feiten bloot worden gesteld. Anderen klagen dat het een verspilling van ruimte is door het gebrek aan dieren, en dat de lichten alleen maar hoofdpijn opwekken. Die laatste klacht zal in ieder geval uitblijven bij het nieuwe Natuurbeschermingscentrum, omdat daar LED-verlichting gebruikt zal worden dat het daglicht nabootst en zo voor een goed dag- en nachtritme voor de dieren zorgt.