Foto: Klaus Rudloff (zootierliste.de). Archieffoto.
Er zitten twee extra diersoorten voor de schermen in Diergaarde Blijdorp! Na ruim twintig jaar is de Bartletts dolksteekduif (Gallicolumba crinigera) weer te zien in Rotterdam. Deze schuchtere vogelsoort leeft voornamelijk op de bosbodems van Mindanao en de Visaya-eilanden, onderdeel van de Filipijnen. Door habitatvernietiging resteren slechts een paar duizend van deze dieren in het wild, waarmee ze een plekje in de categorie ‘kwetsbaar’ op de Rode Lijst gekregen hebben. Twee Barletts dolksteekduiven wonen nu in het Natuurbehoudscentrum in het Oceanium, samen met enkele Balispreeuwen, geelkeelgaailijsters en roodoorbuulbuuls. De twee mannelijke roelroels die hier rondscharrelden, lijken te zijn vertrokken. Deze vogelsoort is nog te vinden in de Maleise Bosrand. Elders in het park is de Kaapse grondeekhoorn (Xerus inauris) terug van weggeweest, na een jaar lang achter de schermen gezeten te hebben. Ze mogen weer naar hartenlust graven rondom het Weverkopje. Hun verblijf delen ze als vanouds met de grote textorwevers, groenhelmtoerako’s, geelkeelfrankolijnen en purperglansspreeuwen.
Welzijnswensen
Foto: Anita de Winter (Facebook)
Enkele praktische mededelingen. Diergaarde Blijdorp heeft namelijk het tijdslot-systeem aangepast. Abonnementhouders zijn niet langer verplicht om een entreetijd te reserveren. Dagbezoekers moeten dat wel nog doen, maar kunnen nu kiezen uit drie ruime blokken: 09.00-11.00 uur, 11.00-13.00 uur en 13.00 uur tot sluitingstijd. Details zijn te vinden op blijdorp.nl. Ook goed om te weten is dat de zichtbaarheid van de Sumatraanse tijgers aangepast is. Er zijn stickers, gethematiseerd als grassprieten, aangebracht op de ruit. Dit leidde direct tot gemopper online, maar deze keuze is gemaakt voor het welzijn van deze zeldzame roofdieren. Ze kampen regelmatig met stress door de bezoekers. Door de mensenmassa’s iets meer aan het zicht te onttrekken, zonder de bron van het geluid geheel te verbergen, neemt die paniekreactie af. Tenminste, dat is het idee, het betreft vooralsnog een experiment. Het ontwerp van de stickers houdt meer dan genoeg rekening met de behoeften van kinderen, rolstoelgebruikers en fotografen.
Apenstreken
Foto: Daniella Vols (BB-Facebook)
Een drukte vanjewelste bij de primaten. Allereerst de gorilla’s: de kleine van Bokito en Aya heeft een naam! Ajabu, zo heet het jonge ventje. Het gaat goed met de koter. Gezinsuitbreiding is er ook bij de gelada’s. De moeder is Kamali, de kleine heet Kaj. Helaas uitte Kamali’s grote kinderwens zich eerder dit jaar in het ‘stelen’ van een jong van vrouwtje Helena, maar deze heeft het niet gered. Tenslotte ook nog vreugde bij de ringstaartmaki’s bij het Oceanium. Kyra is bevallen van een tweeling, waarmee de lemurengroep nu een heus elftal is. Hoe zit die stamboom ook alweer in elkaar? De moeder-overste is Kanto, zij betrok in 2018 samen met haar oudere dochter Kely en nog drie jongere nazaten (Ketaka, Kyra en Kendi) het Malagassische doorloopverblijf. Kely was al zwanger bij aankomst en beviel in 2019 en dankzij de komst van mannetje Leo was het in maart 2020 raak bij Ketaka. Zij greep de aangelegenheid gelijk aan om haar moeder van de troon te stoten als alfavrouwtje… Uiteindelijk was er dat seizoen ook nog succes bij Kyra, Kely en Kanto. Helaas heeft Blijdorp sindsdien afscheid moeten nemen van Kendi en een jong uit 2020, maar daar staat de eerste maki-tweeling in Blijdorp-historie nu dus tegenover.
Receptie
Foto: Diergaarde Blijdorp (Facebook)
Voilà! Een groot insectenhotel, gemaakt van oude klauterbalken uit het gorillaverblijf, siert nu de entree van de Bijenvallei. Dit voorjaar wordt het weer een waar feest van geuren en kleuren in dit hoekje van de dierentuin, dat volledig in het teken staat van inheemse flora, fauna en fungi. Het wooncomplex is gemaakt door de hoveniers van de M. van der Spek Groep. De eerste gasten zijn al gespot…
Export
Foto: @aeresmbobarneveld (Instagram)
Elders in de Diergaarde worden juist bewoners uitgezwaaid. Aeres MBO Barneveld, de enige Nederlandse school met een dierentuinvergunning, pronkt op Instagram met hun nieuwe aanwinsten. Uit Diergaarde Blijdorp zijn enkele veelschubbige tandkarpers en La Palma tandkarpers overgekomen. Tandkarpers zijn kleine zoetwatervissen die het zwaar te verduren hebben in het wild. De laatstgenoemde soort is in 1994 zelfs uitgestorven in het wild. Gelukkig heeft Blijdorp voortplantingssucces gehad met beide soorten en draagt Rotterdam zo bij aan hun voortbestaan. Dat is echter niet het enige verhuisnieuws, want bij de Rivièrahal wordt een transport van een hele andere orde voorbereid! Zwarte neushoorn Vungu gaat Blijdorp verlaten. Zoo Leipzig bereidt zich momenteel voor op zijn komst. Slechts een twintigtal dierentuinen in Europa werkt momenteel met deze kritiek bedreigde dikhuiden, dus het is extra belangrijk dat de populatie nauwkeurig beheerd wordt. Vungu is genetisch gezien waardevol en heeft zich al twee keer bewezen met Naima, dus het wordt tijd voor een andere partner. Naima blijft achter in Blijdorp, met haar kinderen Mara en Nasor.
”We kijken met gematigd optimisme naar de toekomst”, aldus directeur Erik Zevenbergen. Vanwege de pandemie vond de traditionele nieuwjaarslezing van de Vrienden van Blijdorp online plaats. In een filmpje leidden de directeur en verzorger Stefan Timmermans de Vrienden rond door een verlaten, maar levendige dierentuin. De financiële situatie van het park is aan de beterende hand en de Diergaarde durft weer na te denken over de toekomst.
Bijpraten
Foto: Luciënne de Gier (BB-Facebook)
Eén van die Vriendenprojecten die bezocht werd, was de Bijenvallei. Deze werd vorig jaar al opgeleverd, al zal hij dit jaar nog voorzien worden van een extra insectenhotel voor metselbijen. De Bijenvallei is geliefd bij de botanisten, die verder terugblikken op een jaar waarin veel moeite werd gestoken in de professionalisering van het beheer van de plantencollectie. Een mooi voorbeeld hiervan zijn de Nationale Plantencollecties die Blijdorp beheert: die van de bromelia’s en primula’s. Voor die laatste groep wordt halsreikend uitgekeken naar potentiële natuurherstelprojecten. In 2022 zal hiervoor extra aandacht gevraagd worden door nieuwe bloembakken te plaatsen voor de schermen.
Een ander Vriendenproject uit ’21 was de nieuwe deur tussen de binnen- en buitenverblijven van de Aziatische olifanten. Deze is inmiddels in gebruik en is ook beter ‘weggewerkt’ dan eerst. Deze extra poort maakt het makkelijker voor de dieren om te kiezen waar ze zich willen begeven en is bijzonder fijn voor de hoogbejaarde olifant Irma, voor wie de oude, nauwe gang soms té spannend werd. Een ander klein project is de ‘bizonroute’, een nieuwe verbinding tussen het Noord-Amerikaanse panoramapunt en het Amazonicaplein. Deze wordt in 2022 gecompleteerd. Hierover berichtten wij eerder al. Vrienden-voorzitter Marcel Kreuger liet weten dat in februari nóg een project aangekondigd zal worden, waarover vooralsnog geen informatie beschikbaar is.
Vernieuwde Bergdierenrots
Afbeelding: Diergaarde Blijdorp. Klik HIER voor groot formaat.
De restauratie van de Bergdierenrots verloopt vlot. Op nieuw beeldmateriaal is te zien dat de werkzaamheden aan de rotstoren zelf zo goed als afgerond zijn, binnenkort mogen de botanisten zich over het perk ontfermen. Op het filmpje was te zien dat de ‘put’, waarin de rots staat, een beetje opgehoogd is. Het hoogteverschil tussen de kijkplek en de bodem is dus minder groot nu, waardoor de Bergdierenrots zelf ook iets minder hoog lijkt dan voorheen.
Het is de bedoeling dat de rots omgeven gaat worden door weelderig groen, zoals de Himalayaceder. Ook ín de rots zijn plantenbakken verborgen. De rode panda’s, echte boombewoners, zullen daar ongetwijfeld gretig gebruik van maken. Dat brengt ons tot het meest controversiële onderdeel van dit project: de toekomstige inwoners. ‘Twee verblijven voor rode panda’s en drie voor kuifhertjes? Serieus?’ De Diergaarde verdedigt de keuze. De ”nieuwe realiteit”, zoals curator Harald Schmidt het verwoordde, is nu eenmaal dat verantwoord en duurzaam populatiemanagement soms prioriteit moet krijgen boven de wens om meer soorten te huisvesten. Blijdorp vindt het, als fokcoördinator van deze twee soorten, belangrijk om genoeg ruimte te geven aan hen.
Vleugellam: microdeeltjes en macroproblemen
Foto: Johanna Kok (BB-Facebook). Rode ibis.
Kort benoemd werden de coronabesmettingen bij de gorilla’s en leeuwen. Gelukkig zijn de dieren opgeknapt en zijn er geen nieuwe virushaarden opgedoken sindsdien. En dat is niet het enige virus dat Blijdorp momenteel kopzorgen oplevert: het park moet zich ook houden aan influenza-regels, nu het griepvirus H5N1 steeds meer pluimveebedrijven in de Benelux aandoet. Deze cocktail van luchtweginfecties heeft ervoor gezorgd dat sommige doorloopvolières bijna permanent gesloten zijn. De directeur liet weten dat dit stof tot nadenken is: in een geglobaliseerde wereld waarin epidemieën vaker uitbreken, is het nog wel verantwoordelijk en rendabel om doorloopvolières te bouwen? Dit wordt meegenomen bij de vormgeving van de nieuwe ibis- en aravolières in Zuid-Amerika. Details laten nog op zich wachten.
En dat is niet het enige probleemgeval in dit deel van de dierentuin: sinds 2019 hebben er geen Vrije Vlucht Voorstellingen meer kunnen plaatsvinden in Diergaarde Blijdorp. De directe aanleiding daarvoor is natuurlijk corona, maar er spelen ook andere factoren mee. De volières waar de vogels buiten de trainingen en demonstraties om verblijven, zijn grof gezegd ‘over de datum’ en vragen op korte termijn om een significante investering. Ook morrelt de maatschappij: ”wij vinden onze vogeldemonstratie niet zomaar een reeks circuskunstjes, maar toch zien we dat het schuurt”, aldus Schmidt. Verder verwierven de Vrije Vlucht Voorstellingen een roemruchte reputatie door de regelmatige ‘uitstapjes‘ van de luchtacrobaten. Niet altijd keerden die dieren ook terug, denk aan de vrouwelijke bergcaracara die in 2020 voor het laatst bij Leidschenveen gezien werd.
Foto: Harry Ros (BB-Facebook). Bergcaracara.
Al met al ziet Blijdorp het niet zitten om te investeren in grootschalig onderhoud. Daarom trekt Diergaarde Blijdorp de stekker uit de vogelshow. Dit gerucht deed al een tijdje de ronde als ‘slechtst bewaarde geheim’ van Blijdorp, maar nu is het dus officieel. Met de afbraak van de tribune en volières komt zo’n 4.000 vierkante meter vrij voor toekomstige ontwikkeling. Mogelijk dat dit gelijktijdig met de bouw van de nieuwe aravolière gedaan wordt, net als de broodnodige renovatie van het dak van Amazonica (zie ons eerdere bericht).
Een deel van de vogels is al vertrokken naar andere dierentuinen. Het meest noemenswaardige afscheid is dat van de dubbelgehoornde neushoornvogel. Dit individu was ooit door een particulier met de hand grootgebracht en herkent haar soortgenoten niet. Door mee te doen met de vogelvoorstellingen kreeg ze toch nog de kans om als ambassadeur voor de natuur op te treden. Ze is verhuisd naar Avifauna. Ook een tiental zwartkopibissen, een soldatenara en een Europese oehoe hebben Rotterdam al verlaten, terwijl de helmparelhoenders in 2020 overgeplaatst werden naar de ringstaartmaki’s en gieren.
Tot de VVV-soorten die nergens anders in Blijdorp te zien waren, behoren onder meer de roodstaartbuizerd, groenvleugelara, blauwgele ara, zuidelijke hoornraaf en vorkstaartscharrelaar. Daarnaast spelen de gieren die er zitten een belangrijke rol bij het fokprogramma, zowel met hun eigen eieren als door verstoten kuikens uit de Gierenrots-volière te adopteren. Ook werd de holding wel gebruikt als ‘doorvoerlocatie’ voor vogels die te oud waren om bij hun ouders te blijven, maar waarvoor nog geen nieuwe thuishaven gevonden was. Hoe dit na de sloop verder moet, is nog onduidelijk.
Olifanten in Mongolië
Wie vogelgriep zegt, zegt Grote Vliegkooi. In tegenstelling tot andere doorloopvolières is ‘Burung Asia’ uitsluitend vanbinnen te zien, wat betekent dat de wolnekooievaars, nimmerzatten, muskaatduiven en zilverreigers in feite semi-permanent achter de schermen zitten. Blijdorp denkt dan ook na over de toekomst van dit deel van het Aziatische Moeras, vooral nu de omliggende perken in de nabije toekomst op de schop gaan…
Foto: Luciënne de Gier (BB-Facebook). Aziatische olifanten.
Diergaarde Blijdorp wil in 2022 beginnen met de uitbreiding van het olifantenverblijf, te beginnen met de bouw van een nieuw mannetjesverblijf op de huidige locatie van de gedomesticeerde kamelen en Indische neushoorns. Zie voor meer achtergrondinfo ons eerdere nieuwsbericht. Voor het eerst sinds 2020 heeft Blijdorp nieuwe ontwerpen hiervoor naar buiten gebracht. Wees wel gewaarschuwd: ook dit zijn nog geen definitieve bouwplannen. Veel details staan nog steeds ter discussie, net als potentiële verblijfsgenoten en de interne veranderingen aan Taman Indah.
Op het buitenperk van de Indische neushoorns worden vier nieuwe bullenstallen gebouwd. De dieren kunnen van elkaar gescheiden worden op het ‘restant’ van het neushoornperk, dat ook ietsjes uitgebreid wordt doordat het vlonder geschrapt wordt. Of dit alles (goed) zichtbaar zal zijn voor bezoekers is nog maar de vraag, want er lijkt rekening gehouden te worden met een groene berm tussen dit alles en het bestaande bezoekerspad.
Foto: Johanna Kok (BB-Facebook). Indische neushoorns.
Daar staat tegenover dat het (momenteel leegstaande) oude hertenverblijf achter de Bergdierenrots weer zichtbaar wordt. Het vlonder dat door het huidige pandaverblijf loopt, gaat namelijk door naar rechts voortaan en sluit zo aan op het pad langs de Bergdierenrots. Vanaf dit pad hebben bezoekers zicht op het perk waar Indische neushoorn Namaste haar oude dag mag slijten – voor haar dochter, Karuna, heeft Blijdorp een mooi nieuw tehuis in Peru op het oog – en zo ontstaat een compleet ‘rondje’ door de Himalaya-biotoop.
Terug naar de olifantenmannen: zij kunnen de benen strekken door de komst van een nieuw ‘olifantenviaduct’ over het bezoekerspad heen, dat leidt naar de huidige kamelenweide. Het huidige kijkpunt tegenover de Maleise Bosrand schuift, samen met de waterpartij, op naar de noordoostelijke hoek van het verblijf, waar ook ruimte ingetekend is voor een klein horecapunt. Andere kijkpunten zijn er vanuit (het openluchtgedeelte van) het Aziatisch Moeras en vanaf het manoelverblijf, die beide grotendeels ongemoeid blijven.
Wel verdwijnt de Grote Vliegkooi na dertig jaar trouwe dienst, zodat er vanaf de bullenvlakte een doorsteek gemaakt kan worden naar het bestaande olifantenverblijf. Daartoe wordt nog een oliduct neergezet in de bamboevallei. Mogelijk worden bepaalde onderdelen van de Grote Vliegkooi, zoals de waterval en hangbrug, intact gelaten, om zo een soort avontuurlijk uitzichtpunt te creëren. Wellicht dat hier nog ruimte is voor een nieuw (water)verblijfje. De aangrenzende, in onbruik geraakte Vleermuizengrot staat niet op de slooplijst vermeld, maar over de bestemming van dit gebouw is nog geen verdere informatie gegeven.
Gebruik de pijltjes om te navigeren tussen de afbeeldingen.
Het R-woord
Foto: Jop Kempkes (BB-Facebook/Beheer)
Over ingrijpende projecten gesproken: hoe zit het met de Rivièrahal? Blijdorp zit in een spagaat: de verslechterde financiële situatie van het park maakt restauratie op korte termijn nagenoeg onmogelijk, maar tegelijkertijd begint de bouwvallige staat van het gebouw problematisch te worden. Tijdelijke sluiting, hoe onwenselijk ook, is niet ondenkbaar.
Wat dit extra complex maakt, is dat de restauratie van de Rivièrahal een domino-effect heeft. Neem de François’ langoeren en Euraziatische otters uit de Chinese Tuin, wiens verblijven grenzen aan de gevel van de Victoria Serre en waarvoor dus nieuwe verblijven gevonden moeten worden. De onvermijdelijke verbouwing van de centrale hal en het Mensapengebouw van de Rivièrahal doet hier nog een schepje bovenop: wat te doen met de zwarte neushoorns, dwergnijlpaarden en westelijke laaglandgorilla’s? Blijdorp houdt in ieder geval vast aan de ambitieuze doelen van het Masterplan 2030. Externe financiering is meer dan ooit welkom.
Foto: Cor de Gier (BB-Facebook). Gorilla Nasibu.
Speculatie over de gorilla’s kan natuurlijk onmogelijk zonder het over Nasibu te hebben. Van zijn emigratie naar Nieuw-Zeeland wordt nu toch maar afgezien, na talloze vertragingen. De opstandige gorillapuber gaat in april naar het Belgische Pairi Daiza. Hier mag hij een nieuwe groep met vrouwtjes gaan leiden. En wat te doen met die andere verstoteling in Blijdorp, leeuwin Chica? Dat is helaas nog steeds niet duidelijk. De kwestie ligt bij de fokcoördinator in Denemarken. Over olifanten Trong Nhi en Nhi Linh is niks gezegd.
Dat concludeert ons verslag van de nieuwjaarslezing van de Vrienden van Blijdorp. De vereniging houdt in de winter nog meer lezingen, waar wij verder geen (uitgebreid) verslag van doen uit respect voor de betalende leden. Wil je deze wel bijwonen? En wil je bij de volgende nieuwjaarslezing zelf vragen kunnen stellen aan de Blijdorp-top? Ga dan naar de website van de Vrienden voor meer informatie over lidmaatschap!
Afgelopen vrijdag was het, na maandenlange stilte, opeens weer een drukte van belang in Diergaarde Blijdorp. In overleg met de Rijksoverheid mocht de dierentuin 4.000 bezoekers ontvangen. Een waardevolle beproeving van de effectiviteit van de coronamaatregelen, maar voor de gasten natuurlijk vooral een leuk dagje uit. De nieuwtjes in deze editie van Kort Nieuws zijn dan ook vooral afkomstig van wat de bezoekers opviel bij hun rondje door het park. Helaas is de ochtend na de veldproef naar buiten gekomen dat de echte heropening van dierentuinen en andere doorstroomlocaties nog minimaal twee weken op zich zal laten wachten.
Kwetter column
Foto: Greet van Norde (Vrienden van Blijdorp). Sumatraanse gaailijster.
Nieuw in Diergaarde Blijdorp: de Sumatraanse gaailijster (Garrulax bicolor). Alhoewel, nieuw: in 2019 nam Rotterdam de soort achter de schermen in ontvangst, maar nu zijn ze voor het eerst voor bezoekers te zien bij het Aziëhuis. Hun natuurlijke leefgebied mag dan wel het op een na grootste eiland van Zuidoost-Azië zijn, maar decennia aan habitatvernietiging en illegale vangst voor de huisdierenmarkt eisen hun tol. De Sumatraanse gaailijster was een van de focussoorten van de EAZA Silent Forest Campaign en door Europese dierentuinen is er geld opgehaald voor de bouw van een fokcentrum in Indonesië. Deze bedreigde vogelsoort wordt gehouden in 24 Europese dierentuinen en vanuit Chester Zoo wordt een fokprogramma (EEP) gecoördineerd. Ander vogelnieuws: er is een groepje helmparelhoenders uitgezet in de Gierenrots-volière en er is een koppel purperglansspreeuwen ingetrokken bij het Weverkopje op de Savanne.
Fishy
Foto: John van Hagen (BB-Facebook). Dwergkaaiman.
Ook wat interne verhuizingen bij het Oceanium. Geen vissen meer bij Bass Rock: de goudbrasems zijn verhuisd van het zeevogelbassin naar het Noordzee-aquarium. In het Natuurbehoudscentrum is het ‘glazen huis’ voorlopig nog te krap om open te mogen, maar van buitenaf is te zien dat een van de drie aquaria betrokken is door de Titicacakikkers. Het gaat dan over de tank die voorheen Malagassische cichliden huisvestte, maar deze zijn eind vorig jaar overgeplaatst naar een groter aquarium, grenzend aan het Kelpwoud. De kritiek bedreigde Sakaramy-tandkarpers, die samenleefden met de cichliden, zijn vermoedelijk achter de schermen geplaatst. Wat er precies bij het kleine Amazone-segment gaande is, is onbekend. De oscarcichliden en pauwoogbaarzen, alsmede een van de drie zilveren arowana’s, lijken van de aardbodem verdwenen te zijn. Dat was kort voorafgaand aan de huidige sluiting ook al zo, maar nu schijnt óók de dwergkaaiman achter de schermen geplaatst te zijn. Nadat vorig jaar ook al de oude mannelijke pauwoogzoetwaterrog overleed, resteert nu alleen nog een duo arowana’s, een zuignapmeerval en wat guppen.
Waar is Nick?
Foto: Diergaarde Blijdorp (blijdorp.nl)
Op social media meldt Diergaarde Blijdorp de geboorte van een kuifhertje in de Chinese Tuin. Het is een mannetje dat Simon gedoopt is, naar een onlangs gepensioneerde verzorger. De moeder is Michelle en de vader is Peter. Hopelijk vergaat het Simon beter dan zijn zus uit 2020, Stella, die uiteindelijk om onduidelijke redenen bezweek. Mocht ‘kuifhert Simon’ je bekend in de oren klinken, dan kan dat zomaar kloppen. Eind 2006 werd er al eens een ‘Simone’ geboren, net als in 2019, en in 2018 had je ‘Samane’.
Bouwnieuws
Blijdorp heeft de rust gebruikt om flink door te klussen aan projecten die extern gefinancierd worden. De meest opvallende van het stel: de Bergdierenrots. Zoals de dierentuin eerder al aankondigde, ondergaat dit Rijksmonument een erg grondige restauratie. Zo grondig, dat de rotstoren geheel ontmanteld is! De huidige versie is namelijk niet het origineel, maar een latere reïncarnatie van het oorspronkelijke bouwwerk uit 1940. Versie drie, waar nu dus aan gewerkt wordt, zal een soort hybride worden van de eerdere twee uitvoeringen. Het idee is dat er een optimale balans bereikt wordt qua dierenwelzijn voor de toekomstige inwoners: de rode panda’s. Hoewel veel mensen nog steeds duimen voor de terugkeer van hoefdieren, is dit niet realistisch omdat de binnenverblijven hiervoor te klein zijn. Als mondiale fokcoördinator voor de rode panda en een belangrijke geldschieter voor natuurbehoud in Nepal wil Rotterdam toonaangevend zijn. Door een extra perk te creëren voor deze acrobatische omnivoren, kan Blijdorp een ’tussenstation’ worden voor dieren die tijdelijk nergens anders terecht kunnen. De Bergdierenrots moet begin volgend jaar opgeleverd worden.
De nieuwe flamingovolière gaat heel wat eerder dan dat open: het is de bedoeling dat de roze watervogels omstreeks Pinksteren van hun nieuwe perk kunnen genieten. Bezoekers zijn lovend over de nieuwe, sierlijke vormgeving. Ook het naastgelegen entreeplein, waar nieuwe bomen aangeplant worden en een ondergrondse waterberging is aangelegd, lijkt al aardig compleet. Het bankje dat toenmalig koningin Beatrix in 2007 schonk aan de dierentuin, is richting de Rivièrahal opgeschoven. De vereniging Vrienden van Blijdorp is een belangrijke co-sponsor van deze onderneming, en is eveneens de financierder voor de inmiddels opgeleverde Bijenvallei en het uitgebreide wrattenzwijnenverblijf in de Maleise Bosrand. Het Aziëhuis zelf is enigszins een bouwval momenteel: de houten vloer is verwijderd, om nog onbekende redenen. Tegelijkertijd zijn ook de terraria voor de Maleise wandelende bladeren en de bloedzuigerhagedis geheel ontmanteld. Al langer worstelt de dierentuin met het bereiken van een gezonde luchtvochtigheid in dit deel van het pand: vermoedelijk is dat de reden voor deze ingreep. Of de verblijven nog terugkeren, is onbekend.
Hieronder een paar foto’s van alle bedrijvigheid.
Foto: Mariette Kat (BB-Facebook). Nieuwe flamingovolière.
Foto: Greet van Norde (Vrienden van Blijdorp). Vernieuwd Flamingo-Strand.
Foto: Greet van Norde (Vrienden van Blijdorp). Vernieuwd Flamingo-Strand.
Foto: Nick de Koning (Vrienden van Blijdorp). Nieuwe Visaya-oever, gezien vanaf het pelikanenvlonder.
Foto: Nick de Koning (Vrienden van Blijdorp). Leeggehaalde terraria Aziëhuis.
Foto: Mariette Kat (BB-Facebook). Werkzaamheden Bergdierenrots.
Afgelopen zondag vond de traditionele Nieuwjaarslezing van de vereniging Vrienden van Blijdorp online plaats. Vrienden-voorzitter Marcel Kreuger, Blijdorp-directeur Erik Zevenbergen en curator Harold Schmidt blikten vooruit op wat 2021 de dierentuin van Rotterdam te bieden heeft. Dat, en hoewel alles wat over 2020 gezegd kan worden inmiddels grijsgedraaid is, moest er toch nog even gesproken worden over de gevolgen van de langdurige sluitingen.
Foto: Jim Hoogendorp (radionl.fm). Klik HIER voor de actie van Patricia Paay.
Eufemistisch gezegd was 2020 een pittig jaar voor Blijdorp. Met 600.000 bezoekers minder en een gemiste omzet ter waarde van 13 miljoen euro, wat in beide categorieën neerkomt op 40% slechter dan begroot, heeft het enig kunst- en vliegwerk van het bestuur gevergd om alle eindjes aan elkaar te knopen. Directeur Erik Zevenbergen houdt rekening met een vergelijkbaar karig 2021: ”de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat we er nog lang niet zijn, maar optimisme houdt ons overeind.” Zevenbergen stond uitvoerig stil bij ”de rots in de branding”, zoals hij de vereniging Vrienden van Blijdorp altijd noemt, maar uitte ook zijn dank voor de steun die Blijdorp uit allerlei andere hoeken ontving. Denk aan de recente actie van Patricia Paay, die inmiddels al een ton heeft opgeleverd. Verder verklaarde voorzitter Marcel Kreuger dat de Vrienden in 2020 voor het eerst sinds tijden een netto stijging in het ledental hebben meegemaakt en dat ’21 ook veelbelovend lijkt in dat opzicht.
Foto: Luciënne de Gier (BB-Facebook)
Dit jaar vinden er, als alles goed gaat, twee grote transporten plaats. Het is de bedoeling dat olifanten Trong Nhi en Nhi Linh binnen een half jaar naar Amerika vertrekken. Moeder en dochter delen geen verwantschap met de rest van de Irma-groep en daardoor is de laatste jaren een strijd ontstaan over aan welke familie het leiderschap toebehoort. Eerst speelde dat conflict vooral op de achtergrond, maar vorig jaar begon het gevaarlijke vormen aan te nemen en sindsdien staan Trong Nhi en Nhi Linh apart. Er is echter geen ruimte voor het permanent huisvesten van twee kuddes in Blijdorp en daarom moeten ze weg. Nu we het toch over de olifanten hebben: Bangka is uitgerekend voor het voorjaar en hopelijk kan er dit jaar nog een nieuwe olifantendeur gemaakt worden tussen het binnen- en buitenverblijf.
Foto: Cor de Gier (BB-Facebook)
Of de verhuizing van laaglandgorilla Nasibu naar Nieuw-Zeeland even snel geregeld zal zijn, is helaas niet te zeggen. Het land van de kiwi’s is namelijk coronavrij en hanteert vooralsnog strikt gesloten grenzen om dat zo te houden. Nasibu kwam in 2009 als peuter naar Blijdorp omdat hij in zijn geboorteplaats Frankfurt verstoten was door de zilverrug daar. Gelukkig kreeg hij in de Bokito-groep een tweede kans. Nasibu en Bokito werden binnen de kortste keren dikke vrienden en geleidelijk veranderde zijn adoptiezoon ook in een spierbundel van formaat. Helaas ging het mis tijdens zijn puberteit: hij pakte eten van Annet af, tastte Bokito’s grenzen af en uiteindelijk vond er zelfs een dekking met een van zijn dames plaats. Nasibu leefde steeds meer aan het rand van de groep en uiteindelijk is hij door Bokito een separatieverblijf ingejaagd. Hij had eigenlijk al lang in Nieuw-Zeeland moeten leven, maar keer op keer liepen bouwprojecten daarginds vertraging op. Volgens recente berichtgeving is Orana Wildlife Park overigens nu eindelijk klaar voor zijn komst. De directeur vertelde verder namens de verzorgers dat, ondanks zijn langdurige isolatie, de puber nog altijd goed in zijn vel zit.
Foto: Leo Brentjes (BB-Facebook)
Dan: bouwnieuws. Er lopen momenteel al drie projecten die in de eerste helft van 2021 afgerond moeten worden. Reeds voorafgaand aan de derde golf was men begonnen met het realiseren van de zogenaamde Bijenvallei op het terrein van het voormalige wolvenverblijf. Het wordt een botanisch toevluchtsoord voor zeldzame wilde insecten en er komt ook educatie over voortslepende milieuproblemen in Nederland, zoals de excessieve uitstoot van stikstofoxiden en ammoniak. Daarnaast is Blijdorp inmiddels begonnen met de werkzaamheden aan het verblijf van de Visaya-wrattenzwijnen. Het is nog niet duidelijk hoe lang het project gaat duren. Net als de realisatie van de Bijenvallei wordt dit project bekostigd door de Vrienden van Blijdorp en met het geld van de vereniging krijgen deze kritiek bedreigde varkens uit de Filipijnen binnenkort toegang tot een van de oevers van het pelikanenverblijf. Ook project drie is een Vrienden-klus: de overnetting van de flamingo’s. Als onderdeel van die verbouwing is eind vorig jaar al het voorplein van de Rivièrahal op de schop gegaan en op 18 januari wordt – ja, nu écht – begonnen aan de bouw van een volière over het Flamingo-Strand. De netconstructie moet eventuele kuikens beschermen tegen hongerige meeuwen en is ook nodig omdat het permanent wieken van jonge vogels nu verboden is. Deze verbouwing heeft ruim vijf jaar vertraging opgelopen door continu gesteggel met de Welstandscommissie van Rotterdam, die zich bekommert om het beschermen van de oorspronkelijke architectuur van Diergaarde Blijdorp anno 1940. Pluspunt is dat er inmiddels betere afspraken liggen met de Gemeente, om dit soort flaters in de toekomst te voorkomen.
Tot slot noemde Zevenbergen nog kort de verbouwing van de Bergdierenrots. Ook dit project gaat extern gefinancierd worden en kan dus doorgaan, al zal het waarschijnlijk op zijn vroegst in 2022 voltooid zijn. Het vervallen rotsblok wordt gereedgemaakt voor rode panda’s, met mogelijk kuifhertjes als onderhuurders. Voor beide soorten geldt dat hun Europese fokprogramma gecoördineerd wordt vanuit Rotterdam en daarom wil Blijdorp graag een tweede verblijf maken. Zo ontstaat er ruimte voor bijvoorbeeld individuen waarvoor tijdelijk geen partner gevonden kan worden in andere parken, of dieren die hun ouders kwijtgeraakt zijn en nog te jong zijn om te koppelen. Daarnaast is het een hele praktische invulling: het verblijf is naar huidige maatstaven simpelweg te klein voor hoefdieren of primaten. Rondom de Bergdierenrots staan ook verschillende ingrepen gepland. De Toko Tjitjak verliest zijn horecafunctie ten behoeve van educatie en ook wordt het vlonder door het oude pandaverblijf deels verlegd, om zo de doorstroom van bezoekers te verbeteren. Ook komt er een plekje voor primula’s, bloemen waarvan Blijdorp de Nationale Plantencollectie beheert, vermoedelijk om de zichtlijnen op de rots in oude luister te herstellen. Het terrein achter de Bergdierenrots moet op een later tijdstip ontwikkeld worden.
Hieronder kan je zelf een kijkje nemen naar de ontwerpen die getoond werden op de Nieuwjaarslezing. Navigeren tussen de verschillende afbeeldingen kan via de pijltjes onderaan. Tip: als je dit soort presentaties zelf wilt bijwonen en ook vragen wilt kunnen stellen, word dan lid van de vereniging Vrienden van Blijdorp en help de tuin de crisis door!
Hoewel de COVID-19-crisis een flinke impact heeft gehad op de financiën van Diergaarde Blijdorp, staat de Rotterdamse dierentuin niet stil. Projecten vinden waar mogelijk en waar nodig tóch plaats, met dank aan gulle donaties van de vereniging Vrienden van Blijdorp en VPdelta. Diergaarde Blijdorp heeft twee entrees: de hoofdingang nabij het Oceanium, aan het begin van deze eeuw in gebruik genomen, en de historische poorten aan de Van Aerssenlaan, die uit 1940 stammen. Wie het park betreedt via dit rijksmonument wordt inmiddels alweer enkele decennia begroet door de flamingo’s, die an sich een constante zijn geworden in het immer veranderende Rotterdam. Een facelift van het Flamingo-Strand moet ervoor zorgen dat dat zo kan blijven.
Wat niet iedereen zal weten, is dat deze kolonie nogal veranderd is sinds de roze vogels hun intrede deden. Vroeger werden er een aantal soorten gemengd gehouden: de grote (ofwel ‘gewone’) flamingo en de rode flamingo. Het kon echter nog wel eens gebeuren dat deze dieren ook voor ‘gemengd’ nageslacht zorgden en dat is niet per se wenselijk. Daarom vertrokken de rode flamingo’s in 2004 naar Avifauna en in de periode daarna vond ook een uitwisseling plaats met Boedapest, om de fokgroep van de grote flamingo’s incestvrij te houden. Ook al waren de intenties nog zo goed, de flamingo’s zelf konden het kennelijk niet waarderen: alweer anderhalf decennium houden zij er een eier-boycot op na. Waarschijnlijk is het het gevolg van het scheiden van enkele hechte paartjes, het inkrimpen van het aantal dieren en inmiddels speelt ook vergrijzing mee. De laatste paar jaar werd er wel enige vooruitgang geboekt qua voortplantingsgedrag, maar tot op heden blijven kuikens uit. Immers: als een hele kolonie overgaat tot voortplanting, biedt dat enige mate van veiligheid, maar een eenzaam ei is een makkelijk doelwit voor lokale roofdieren en jaloerse soortgenoten. Daar komt nog eens bij kijken dat het permanent wieken van vogels tegenwoordig verboden is, wat zou betekenen dat eventueel nageslacht ieder jaar gekortwiekt zou moeten worden: veel te stressvol voor de dieren. De noodzaak tot het bouwen van een volière was geboren.
Afbeelding: Diergaarde Blijdorp. Klik HIER voor groot formaat.
Ook het gebied rondom het flamingoverblijf is veranderd sinds de dagen van weleer. Vroeger was er niet eens een vogelstrandje: dit was de speeltuin! Het huisje dat de flamingo’s tegenwoordig ’s winters warm houdt, deed bij de opening dienst als ‘speelgebouw’. Voeg daar natuurlijke verzakking aan toe en het resultaat is eigenlijk niet meer te vergelijken met hetgeen wat architect Van Ravesteyn voor ogen had. Dat, terwijl dit deel van Blijdorp aangewezen als rijksmonument, juist vanwege zijn unieke stijl. Het is een som die kansen biedt: kunnen de flamingo’s hun overnetting krijgen, terwijl het voorplein weer een vleugje Van Ravesteyn meekrijgt? Het heeft vijf jaar aan conflict met de Rotterdamse Welstandscommissie gekost, maar nu ligt er een goedgekeurd plan op tafel. De volière voor de flamingo’s wordt, vanuit de lucht gezien, cirkelvormig en het voornaamste kijkpunt voor bezoekers wordt verplaatst naar het westen, langs de Rivièrahal. De waterpartij van de flamingo’s krult mee langs de buitenrand van hun nieuwe onderkomen. Het perk schuift in zijn geheel een stukje op naar het noorden. De leegstaande Amoervolière moet opgeofferd worden om dit te bereiken, maar zo botst de kooiconstructie minder met het wijdse karakter van het entreeplein. Dat entreeplein wordt overigens weer ‘strakgetrokken’ en wat voorheen asfalt was, worden weer klinkers. Het is dit deel van de onderneming die ervoor heeft gezorgd dat de stadsentree momenteel tijdelijk gesloten is. Als de bouwput gecompleteerd is, zullen gasten die het park binnenkomen zich boven een groot reservoir bevinden! De wegzakte kuilen worden namelijk niet zomaar dichtgegooid met aarde, maar ondergronds vind je nu 490 m² aan watervasthoudende ‘buffer blocks‘ (=490.000 liter). Zo wordt de regen niet zomaar afgewend op het riool, maar kan het worden gefilterd en gebruikt voor de dieren en planten. Het park hoopt per jaar maar liefst negen miljoen liter drinkwater te winnen, wat goed is voor een derde van het totale verbruik van de ‘oude’ zijde van de dierentuin. Het geheel sluit mooi aan op de waterzuiveringsinstallaties in de kelder van het Roofdieren-Gebouw én het helpt met de Diergaarde voorbereiden op de gevolgen van klimaatverandering.
Foto: Luciënne de Gier (BB-Facebook)
Vandaag werd de laatste hand gelegd aan de waterberging door VVD-wethouder Wijbenga, Agnes van Zoelen van het Hoogheemraadschap van Schieland & Krimpenerwaard en Blijdorp-directeur Erik Zevenbergen. Het voorplein moet in het voorjaar van 2021 opgeleverd worden en daarna wordt begonnen met het realiseren van de flamingovolière. Recentelijk zijn al enkele jongere flamingo’s binnengekomen die uiteindelijk moeten helpen met het boeken van voortplantingssucces. Zij zitten voorlopig nog in quarantaine. Verder loopt op een steenworpafstand nog een project, dat snel vordert. De voormalige Wolvenvallei wordt door het botanische team en lokale imkers veranderd in een Bijenvallei. De nieuwe paden nemen al vorm aan en moeten de bezoekers uiteindelijk door een divers stukje Nederlandse natuur leiden. Het neerslaan van stikstofoxiden en het verdwijnen van bloemen en ander ‘onkruid’ uit weilanden heeft namelijk rampzalige gevolgen gehad op de Hollandse insectenpopulatie. De Bijenvallei dient als oase voor dit verdrongen wild en gaat hopelijk bovenal dienstdoen als ‘ambassade’ voor waar dit kleine land ooit rijk aan was. Wanneer dit project afgerond kan worden, is nog niet bekend. Verder is het nog altijd een kwestie van afwachten bij de Visaya-wrattenzwijnen, want ook daar zullen de Vrienden spoedig een upgrade van het verblijf financieren. De hekwerken worden gemoderniseerd, zodat de bezoekers hun armen niet meer tussen de dieren kunnen steken, en bovendien krijgen de zwijnen toegang tot een van de kades van de pelikaanvijver.
