Westelijke laaglandgorilla Nasibu heeft afscheid genomen van Rotterdam. Pairi Daiza, in Wallonië, is zijn nieuwe adres. De verzorgers en vaste bezoekers van Blijdorp gaan hem missen, maar tegelijkertijd is zijn vertrek een feestelijke aangelegenheid. Het transport van Nasibu was namelijk jarenlang onderhevig aan vertragingen en onduidelijkheid.

Schot in het duister

In 2007 werd Nasibu geboren in de dierentuin van Frankfurt, met Rebecca als moeder en Matze als vader. Matze was toen al vijftig jaar oud en kort na Nasibu’s eerste verjaardag overleed hij. Matzes plaatsvervanger, Viatu, moest echter niets weten van zijn stiefzoon. Nasibu was zijn leven niet zeker in Frankfurt en daarom werd, na veel wikken en wegen, besloten om de gehavende kleuter te scheiden van zijn familie en elders een tweede kans te bieden.

De Blijdorp-stam was de uitgelezen kandidaat: toen Bokito enkele jaren eerder het stokje had overgenomen van zilverrug Ernst, had hij zich liefdevol ontfermt over de kleintjes. Toch bleef de introductie spannend. Uiteindelijk was het – ironisch genoeg – vooral Bokito’s eerdere adoptiezoon, Thomas, die enige moeite had met de nieuwkomer. Binnen enkele maanden was de integratie van Nasibu voltooid. Op YouTube is een filmpje uit 2016 te vinden van een stoeipartij tussen Bokito en Nasibu. Nogal een verschil met het beeld dat veel Nederlanders eerst van Bokito hadden, dat van een temperamentvolle, ontsnapgrage slungel. Nasibu’s speelse persoonlijkheid was een wezenlijke verrijking voor de groep, en werd soms ook gekopieerd door de mensapen die toentertijd geboren werden.

Spanning

Zulke dikke vrienden bleven de mannen echter niet voor eeuwig. Omstreeks 2017 was Nasibu’s puberteit goed en wel begonnen. Zijn stoeigedrag veranderde, langzaam maar zeker, in serieuzere krachtmetingen. Bokito hoefde zich geen zorgen te maken, maar zwakkere leden van de groep wel degelijk. Nasibu’s voornaamste conflict ontstond tussen hem en Annet. Annet was de moeder-overste van de groep. Haar dagen als fokvrouwtje lagen achter haar, daarvoor was ze te oud, en daardoor bungelde ze samen met Nasibu onderaan de rangorde.

Eerst verzette Annet zich, onverschrokken als vanouds, tegen de spierballentaal van Nasibu. Naarmate Nasibu volwassener werd en Annet verder aftakelde, veranderde de dynamiek. Voederschema’s moesten worden aangepast zodat Annet nog aan haar kostje kon komen en regelmatig stopten de verzorgers haar stiekem wat extra’s toe. De spanning in de groep liep op.

Alle ogen waren gericht op de fokcoördinator in Apenheul, wiens taak het was om een nieuw thuis te vinden voor Nasibu. Helaas was zijn familie al rijkelijk vertegenwoordigd in Europa, dus een rol als fokman leek onwaarschijnlijk. Dat betekende dat er gezocht moest worden naar een geschikt mannengroepje, maar ook dat bleek moeilijk. In mannengroepen heerst vaak een fragiel evenwicht. Daarom blijven die groepen doorgaans klein en wordt er zo weinig mogelijk geschoven. Lange tijd was de hoop gevestigd op een mannengroep in een Deense dierentuin maar dat ging uiteindelijk toch niet door. Vooralsnog zou het handhaven van de vrede in Blijdorp de taak van Bokito blijven.

Vlam in de pan

De escalatie vond begin 2018 plaats. De Vrienden van Blijdorp schreven nadien: ”In het wild zie je dat een mannetje door de zilverrug wordt weggejaagd. Deze man verdwijnt dan niet meteen, hij blijft nog een tijdje aan de buitenrand van de groep. Soms komt hij weer terug, dan wordt hij weer weggejaagd. Bij dieren in gevangenschap sta je als verzorgers dan voor een flinke uitdaging. Aan de ene kant wil je dat de dieren zo veel mogelijk hun natuurlijke proces kunnen volgen, aan de andere kant wil je niet dat dieren onnodig gewond raken.” De verzorgers voelden de bui hangen en verplaatsten de naburige mangabeys, zodat hun deel van het Mensapengebouw als extra uitwijkmogelijkheid voor de gorilla’s kon dienen.

Nasibu zonderde zich steeds vaker af in delen van het binnenverblijf, het proces leek vredig te verlopen. Begin 2018 overschreed Nasibu echter een grens van Bokito: hij paarde met een van de vrouwtjes. Zijn aanwezigheid in de groep werd niet langer getolereerd en Nasibu werd het oude verblijf van de mangabeys ingejaagd. De schuif viel dicht en de scheiding van Nasibu van de groep was definitief. Het heeft enige tijd geduurd voordat de rust wederkeerde in de gorillagroep.

Perspectief

Een jongvolwassen gorilla kan best een tijdje zelfstandig leven. Blijdorp hield de groep soms een dagje binnen en dan mocht Nasibu de benen strekken in het buitenverblijf. Als de verzorgers een gaatje in hun rooster hadden, dan besteedden ze die aan het entertainen van de puber. Toch moest er wel degelijk een nieuwe thuishaven gevonden worden voor Nasibu.

De fokcoördinator had ondertussen niet stilgezeten en had een oplossing gevonden down-under. Orana Wildlife Park in Nieuw-Zeeland had in 2015 een nieuw gorillacomplex gebouwd, dat twee buitenverblijven telt. In het ene verblijf woonde reeds een kleine mannengroep, het andere perk werd tijdelijk gebruikt om orang-oetangs te huisvesten. Zij woonden eigenlijk in de Auckland Zoo, maar hun verblijf werd gerenoveerd en Orana ving de dieren op. De verbouwing in Auckland zou tot 2019 duren, waarna de orang-oetangs weer zouden vertrekken en Orana ruimte zou hebben voor de komst van Nasibu, alsmede enkele vrouwelijke gorilla’s.

De werkzaamheden in Auckland liepen echter uit, pas in maart 2020 verlieten de orang-oetangs Orana. Mocht dat nou tevens de maand zijn dat de COVID-19-pandemie uitbrak… De grenzen van Nieuw-Zeeland zijn sindsdien nagenoeg geheel gesloten en het internationale transport van primaten is ook onderhevig aan allerlei beperkingen.

Met weinig uitzicht op vooruitgang is daarom besloten om af te zien van Nasibu’s emigratie naar Nieuw-Zeeland voor nu. Pairi Daiza is dus het nieuwe bezoekadres van Nasibu, waar hij een ruim verblijf mag betrekken. Aanvankelijk was het de bedoeling dat hij hier in een mannengroep geplaatst zou worden, maar daar is de fokcoördinator sindsdien op teruggekomen. De nieuwste inzichten zijn dat Europa wel een paar Nasibu-Juniors kan gebruiken. Hij mag zijn charmes gaan beproeven met de vrouwtjes Uzuri (Duisburg, 2008) en Gasira (Keulen, 2010). Wie weet wordt hij wel net zo’n goede zilverrug als z’n adoptievader…

Dit artikel is geschreven met dank aan ”@Joost” op laafsekikkers.be, die zich verdiept heeft in de stand van zaken in Nieuw-Zeeland.

Foto: Johanna Kok (BB-Facebook). Nasibu speelt met een jonge gorilla.