Begin 2020 werd het nieuwe ‘masterplan’ nog vol trots gepresenteerd in Diergaarde Blijdorp. Een routekaart dat het park houvast moest geven voor dit decennium. Inmiddels ligt een derde van het decennium alweer achter ons: een rommelige en onvoorspelbare periode. Zo’n samenhangende visie was dan ook ver te zoeken bij de nieuwjaarslezing 2023. Het park is vastberaden om op korte termijn de Aziatische dikhuiden en Zuid-Amerikaanse vogels een riant nieuw optrekje te bieden, maar beide projecten worden nog steeds omgeven door vraagtekens. Voor toekomstige projecten geldt dat des te meer.
Olifanten
Diergaarde Blijdorp is niet vies van bouwprojecten langdurig plannen. Menigeen denkt meteen aan de roemruchte flamingovolière, de restauratie van het oude Roofdieren-Gebouw of de aanleg van de Tijgerkreek. Inmiddels kan het olifantenverblijf toegevoegd worden aan dat lijstje. Zoals Blijdorper Bende eerder al in detail uitlegde, is het de bedoeling dat een tweede olifantenverblijf gerealiseerd wordt in Rotterdam. Zo kan het park op diervriendelijke wijze jonge mannetjes huisvesten. De eerste serieuze ontwerpen stammen uit 2018, al gaat het er in de wandelgangen al véél langer over.
Dus, valt er wat te berichten over ‘Taman Indah 2.0’? Ja en nee. Diergaarde Blijdorp heeft vandaag een nieuwe bouwtekening onthuld. Nog altijd is het de bedoeling dat de huidige kamelenweide het middelpunt van dit nieuwe verblijf wordt – sterker nog, volgens curator Harold Schmidt moeten bezoekers hen maar alvast komen uitzwaaien. Op zichzelf is die lap grond echter een beetje klein en de afgelopen jaren werd dan ook vooral uitgebreid gepeinsd over welke naburige verblijven er nog meer aan moeten geloven. Dit is nog steeds het meest onzekere aspect van de hele operatie.
Het meenemen van het verblijf van de Indische neushoorns, een keuze die vorig jaar nog uitgebreid verkend werd, lijkt definitief van de baan. Het is simpelweg te omslachtig en te duur. Daarentegen ligt het meenemen van het Aziatisch Moeras wel weer op tafel, nadat dit in 2020 en 2021 nog te duur werd geacht. Sterker nog, deze knoop lijkt definitief doorgehakt te zijn, de botanisten zijn al aan het kijken naar het lot van de individuele bomen op dit terrein. Curator Harold Schmidt sprak de hoop uit dat eind 2023 de eerste paal voor het nieuwe olifantenverblijf geslagen kan worden.
Volgens de huidige plannen moet het openluchtgedeelte van het Moeras, dat momenteel bewoond wordt door kuifmakaken en kraanvogels, geheel wijken voor de olifantenvlakte. Dan is het uitbreidingsgebied groot genoeg om in tweeën of drieën te delen, mochten de olifantenbullen tijdelijk gesepareerd moeten worden. Misschien komt er zelfs nog een klein horecapunt aan de kant van de Bergdierenrots. Ook de Grote Vliegkooi gaat tegen de vlakte, zodat een verbinding gemaakt kan worden tussen het huidige en het nieuwe perk. Wel wordt een klein deel van de oude volière, waaronder de geliefde hangbrug en waterval, mogelijk ontwikkeld tot een apart verblijfje voor een kleine diersoort.
De Mongoolse Steppe is met het verdwijnen van de kamelen al zo goed als weg, met als enige restanten de manoels en de oude Vleermuizengrot. Wat betreft de manoels werd vroeger gespeculeerd dat zij een nieuw optrekje in de Himalaya-biotoop zouden kunnen krijgen, maar het park geeft toe dat daar nog geen besluit over genomen is. Ook de toekomst van de Vleermuizengrot is nog wat onduidelijk. Het pand is érg duur om te slopen of uitgebreid te verbouwen. Momenteel nijgt het park naar een nieuwe olifantenstal aan de oostgevel van het bestaande gebouw. De Vleermuizengrot behoudt dan mogelijk grotendeels zijn huidige functie als opslaglocatie. Dit hangt ook af van wat er precies terecht komt van dat verblijfje bij de waterval en hangbrug.
In de knoop
Het andere project waarop Blijdorp momenteel focust, is het Zuid-Amerikaanse themagebied. De volières van de hyacinthara’s en rode ibissen zijn aan vervanging toe. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat dat gepaard zou gaan met een flinke verblijfsuitbreiding: de ibissen zouden het huidige terrein tot hun beschikking krijgen, terwijl een spectaculaire aravolière zou verschijnen op de plek van de oude vogelshow. Helaas zijn die ambities afgeschaald, waarschijnlijk wordt het simpelweg nieuwbouw op de huidige locatie. Gedetailleerde ontwerpen zijn er nog niet.
Wat te doen met het theater van de oude vogelshow? Hierover wordt nog volop nagedacht door de directie. Dat geldt ook voor Amazonica. Dit jaar blaast de vlinderkoepel tien kaarsjes uit, maar leeftijd is Amazonica niet te vriend geweest. De staat van het dak is erbarmelijk: vrijwel alle luchtkussens zijn inmiddels aan één kant doorgescheurd, plastic flappen bungelen van het plafond. Vorig jaar was er zelfs al sprake van een complete dakdoorbraak. Daarbij ontsnapten geen vlinders, maar Blijdorp gaf toe dat uitgebreidere stormschade alleen voorkomen werd door de specifieke windrichting.
Tot nader order vliegen er significant minder vlinders in Amazonica. De diertjes hebben een erg korte levensduur en worden grotendeels geïmporteerd van vlinderfokkerijen, dus Blijdorp kan de populatiegrootte best goed sturen. En tja, het is niet praktisch om een enorme zwerm te hebben en dan het dak te moeten opereren. De oplossing lijkt kinderlijk eenvoudig: vervang de luchtkussens. Dat was ook het plan, maar helaas is dat zo simpel nog niet. Bouwkundige inspectie wijst uit dat er sprake is van uitgebreide vochtschade aan het houten geraamte van de tropische koepel. Dan heb je het opeens over een erg prijzige onderhoudsbeurt…
Omdat er een grote som geld mee gemoeid is, wil de Diergaarde zeker weten dat het goed besteed wordt. Hoeveel jaar heeft Blijdorp lol van zo’n investering? Is het dan niet verstandig om gelijk ook andere gebreken te tackelen? Het ultieme schrikbeeld is misschien wel het makiverblijf dat eind 2018 geopend werd. Dat doorloopverblijf was amper een jaartje in gebruik voordat de coronapandemie contact tussen mens en dier in de ban deed. De angst voor zoönose is nooit weggegaan in Blijdorp (net als de angst voor bezoekers die de lemuren snoep toestoppen). De Diergaarde geeft aan dat het verblijf waarschijnlijk gaat veranderen van ‘doorloop’ naar ‘langsloop’, met simpelweg een uitzichtpunt à la Gierenrots.
Het olifantenverblijf, de Zuid-Amerikaanse volières, Amazonica: het ei van Colombus heeft Blijdorp nog niet te pakken. En dan zijn er nog de dossiers waaraan vrijwel geen aandacht wordt geschonken momenteel: de bouwvallige stallen van de bongo’s en rendieren; de krappe verblijven van de ijsberen, tijgers, hyena’s en servals; de afsluiting van het Longhouse; leegstand in de Krokodillenrivier; de urgente energietransitie. De koning van dat lijstje is nog altijd de Rivièrahal. Eigenlijk zit daar nog steeds geen vaart in: er is nog geen oplossing gevonden voor de huidige bewoners, en zelfs als dat wel zo was, dan ontbreekt het aan financiering. Dat ei van Columbus, dat wordt nog goed zoeken.
Foto: Cor de Gier (BB-Facebook). Rode ibis.
Diergaarde Blijdorp staat aan de vooravond van een grootse onderneming. Het Rotterdamse park kondigt een nieuwe inzamelactie aan: een loterij, met ”olifantastische prijzen”. De opbrengst wordt gestoken in een bouwproject, dat als einddoel heeft natuurlijkere groepsdynamiek bij de olifanten mogelijk te maken. En wat voor een bouwproject! De plattegrond van de dierentuin gaat drastisch veranderen als de ambities van het park gerealiseerd worden. Ook de Vrienden van Blijdorp lijken zich te mobiliseren en geven aan één miljoen euro te willen werven. Dit is wat we tot nu toe weten.
